چرخش موضع ترامپ علیه روسیه و خوش‌بینی زلنسکی
پوتین در تله زمین و زمان
نشست روز سه‌شنبه ناتو در بروکسل، همراه با اظهارات تند مقامات غربی و هشدار دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، نشان می‌دهد جنگ اوکراین وارد مرحله‌ای حساس و تعیین‌کننده شده است. روسیه پس از نشست آلاسکا و مجموعه تحولات میدانی و دیپلماتیک، اکنون در شرایطی قرار دارد که نه‌تنها با فشار فزاینده نظامی در جبهه‌های اوکراین مواجه است، بلکه با اجماع کم‌سابقه غربی در حوزه امنیتی و دفاعی نیز دست‌به‌گریبان شده که می‌تواند معادلات را به ضرر کرملین رقم بزند.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
موسی موحد: نشست روز سه‌شنبه ناتو در بروکسل، همراه با اظهارات تند مقامات غربی و هشدار دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، نشان می‌دهد جنگ اوکراین وارد مرحله‌ای حساس و تعیین‌کننده شده است. روسیه پس از نشست آلاسکا و مجموعه تحولات میدانی و دیپلماتیک، اکنون در شرایطی قرار دارد که نه‌تنها با فشار فزاینده نظامی در جبهه‌های اوکراین مواجه است، بلکه با اجماع کم‌سابقه غربی در حوزه امنیتی و دفاعی نیز دست‌به‌گریبان شده که می‌تواند معادلات را به ضرر کرملین رقم بزند. بیم گسترش جنگ اوکراین به جبهه لهستان و فنلاند نیز معادلات را برای مسکو هر لحظه پیچیده‌تر می‌کند. در چنین شرایط شکننده‌ای برای کرملین، از یک سو وزیر خارجه انگلیس آشکارا اعلام می‌کند که لندن با چراغ سبز واشنگتن آماده رهگیری و حتی نابودی جنگنده‌های روسی در صورت ورود به حریم هوایی ناتو است و از سوی دیگر، ناتو در نشست اضطراری خود بر سر نقض حریم هوایی اعضای این ائتلاف توسط روسیه، مواضعی تهاجمی اتخاذ می‌کند. این مواضع، از بند ۵ اساسنامه ناتو گرفته تا استقرار جنگنده‌های مجهز به سلاح هسته‌ای تاکتیکی در لهستان، حکایت از آن دارد که غرب در حال عبور از فاز هشدار به فاز بازدارندگی فعال است. هم‌زمان، ژان نوئل بارو، وزیر امور خارجه فرانسه، روز دوشنبه این هفته خبر داد که اتحادیه اروپا با آمریکا بر سر نوزدهمین بسته تحریمی علیه روسیه به توافق رسیده و برنامه دارد در روزهای آتی آن را معرفی کند. در همین حال، پسکوف اعتراف می‌کند که روسیه در بحرانی‌ترین مرحله جنگ قرار گرفته و دستاوردهای احیای روابط با واشنگتن را «تقریبا صفر» می‌داند. این در حالی است که کرملین همچنان از آمادگی برای گفت‌وگو سخن می‌گوید، اما نشانه‌های میدانی و دیپلماتیک، حاکی از تشدید بن‌بست‌هاست. جنگ فرسایشی اوکراین اکنون نه‌تنها در عرصه نظامی، بلکه بر حوزه امنیت انرژی، معادلات اقتصادی و حتی آینده نظم جهانی سایه انداخته و نشست اخیر ناتو صفحه تازه‌ای از این رویارویی را گشوده است؛ صفحه‌ای که می‌تواند قواعد بازی را برای مسکو به‌شدت تغییر دهد.
اعتراف کرملین به حساس‌ترین مرحله جنگ و واقعیت‌های میدانی
سخنان اخیر دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، بیش از هر زمان دیگری بیانگر فشارهای فزاینده‌ای است که روسیه در جبهه‌های مختلف با آن روبه‌رو شده است. پسکوف به صراحت اذعان می‌کند که روسیه در «بحرانی‌ترین و سرنوشت‌سازترین» مرحله جنگ اوکراین قرار دارد و در عین حال می‌کوشد این واقعیت را با تأکید بر توانمندی‌های نظامی و ابتکارات دیپلماتیک کرملین تلطیف کند. او از یک طرف تأکید دارد که آنچه «عملیات ویژه روسیه» نامیده، باید به‌گونه‌ای پیش برود که از تلفات انسانی کاسته شود و در سمت دیگر هشدار می‌دهد کسانی که اکنون حاضر به مذاکره نیستند، در آینده در موضع ضعیف‌تری قرار خواهند گرفت. بااین‌حال، شواهد موجود نشان می‌دهد که وضعیت میدانی چندان به سود مسکو نیست. حملات پهپادی اوکراین به خاک روسیه، پیشروی تدریجی نیروهای کی‌یف در برخی جبهه‌ها و فشارهای تسلیحاتی غرب، موجب شده تا هزینه‌های جنگ برای کرملین افزایش یابد. هم‌زمان، اظهارات مقامات آمریکایی و اروپایی درباره ضرورت حمایت بدون قید و شرط از اوکراین، نشان می‌دهد امید روسیه به ایجاد شکاف در جبهه غربی نیز چندان محقق نشده است. در کنار این مسائل، ناکامی در احیای روابط با واشنگتن نیز به بن‌بست موجود دامن زده است. پسکوف خود اذعان می‌کند که نتایج تلاش‌ها برای کاهش تنش با آمریکا بعد از بازگشت ترامپ به کاخ سفید «تقریبا صفر» بوده و مسیرهای دیپلماتیک به کندی پیش می‌رود. در این شرایط، جنگ اوکراین برای روسیه از یک عملیات محدود به ابربحرانی فراگیر تبدیل شده که ابعاد امنیتی، اقتصادی و حتی ژئوپلیتیک آن فراتر از انتظار کرملین در آغاز جنگ است. همین امر موجب شده تا برخی تحلیلگران از ورود مسکو به باتلاقی سخن بگویند که خروج از آن با هزینه‌های سنگینی همراه خواهد بود.
ناتو و تغییر فاز از بازدارندگی به تهدید مستقیم
نشست روز سه‌شنبه ناتو و بیانیه شدیداللحن این ائتلاف علیه روسیه، نقطه عطفی در تحولات جنگ اوکراین محسوب می‌شود. ناتو در واکنش به پرواز جنگنده‌ها و پهپادهای روسی در حریم هوایی استونی، لهستان و رومانی، نه‌تنها این اقدامات را «غیرمسئولانه و تحریک‌آمیز» توصیف کرد، بلکه بر آمادگی کامل خود برای استفاده از «تمام ابزارهای نظامی و غیرنظامی» برای دفاع از اعضا تأکید کرد. این موضع‌گیری آشکارا نشان می‌دهد که غرب در حال گذار از فاز هشدارهای دیپلماتیک به فاز تهدیدات عملی است؛ تغییری که می‌تواند ماهیت جنگ را وارد مرحله‌ای جدید کند. استقرار جنگنده‌های رافائل فرانسه در لهستان با قابلیت حمل سلاح هسته‌ای تاکتیکی، برگزاری نشست‌های فشرده شورای آتلانتیک شمالی طبق بندهای ۴ و ۵ معاهده واشنگتن و هشدارهای مکرر مقامات ناتو درباره «پاسخ سریع و قاطع» به هرگونه نقض حریم هوایی، بیانگر عزم این ائتلاف برای مهار روسیه در جبهه شرقی است. حتی دبیرکل ناتو با لحنی تند اعلام کرد اقدامات اخیر روسیه یا «عمدی» است یا نشانه «بی‌کفایتی آشکار» مسکو؛ اظهارنظری که از تشدید لحن سیاسی و نظامی غرب حکایت دارد. در این میان، مقامات روسی، ازجمله سفیر این کشور در دانمارک، هشدار داده‌اند که چنین اقداماتی می‌تواند زمینه‌ساز درگیری مستقیم میان ناتو و روسیه شود؛ سناریویی که تبعات آن برای کل اروپا و حتی جهان فاجعه‌بار خواهد بود. بااین‌حال، نشست سه‌شنبه ناتو نشان داد که غرب در برابر مسکو به اجماعی کم‌سابقه دست یافته و آماده است در صورت لزوم، قواعد بازی را تغییر دهد. این تغییر رویکرد می‌تواند موازنه قدرت در جنگ اوکراین را به زیان روسیه رقم بزند و بر معادلات میدانی تأثیری تعیین‌کننده بگذارد.
چراغ سبز آمریکا و تهدید لندن به سرنگونی جنگنده‌های روسی
اظهارات اخیر وزیر خارجه انگلیس درباره آمادگی لندن برای اجرای دستور واشنگتن در سرنگونی جنگنده‌های روسی، نشان‌دهنده سطح تازه‌ای از تنش میان مسکو و غرب است. ایوت کوپر به صراحت اعلام کرد در صورت ورود هواپیماهای روسی به حریم هوایی ناتو، کشورش آماده رهگیری و نابودی آنهاست؛ موضعی که به وضوح از چراغ سبز آمریکا برای رویارویی مستقیم با روسیه حکایت دارد. این اظهارات پس از آن مطرح شد که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل تأکید کرد کشورهای عضو ناتو باید در برابر نقض حریم هوایی‌شان توسط روسیه «واکنشی سخت و قاطع» نشان دهند. این تغییر موضع لندن از سطح هشدارهای دیپلماتیک به تهدیدات عملی، بازتابی از تحولات میدانی و سیاسی اخیر است. وزیر خارجه انگلیس که پیش‌تر خواستار مصالحه سرزمینی اوکراین با روسیه بود، اکنون از بازپس‌گیری کامل اراضی اشغال‌شده توسط کی‌یف سخن می‌گوید و تأکید دارد که امنیت اوکراین بخشی از امنیت جمعی غرب است. در همین راستا، ناتو نیز اعلام کرده به تعدی‌های هوایی روسیه با «ابزارهای نظامی و غیرنظامی» پاسخ خواهد داد؛ عبارتی که دست این ائتلاف را برای طیفی گسترده از اقدامات، از تحریم‌های سخت‌گیرانه گرفته تا عملیات نظامی مستقیم، باز می‌گذارد. در مقابل، کرملین این مواضع را تلاشی برای تحریک روسیه به درگیری مستقیم با ناتو می‌داند و هشدار می‌دهد که چنین سناریویی می‌تواند پیامدهایی غیرقابل پیش‌بینی برای امنیت اروپا داشته باشد. از سوی دیگر، دنیس گونچار، سفیر روسیه در بلژیک، در اظهاراتی خاطرنشان کرد درخواست‌ها برای ایجاد منطقه پرواز ممنوع بر فراز اوکراین، تحریک مستقیم به درگیری نظامی بین ناتو و روسیه است. بااین‌حال، مجموعه تحولات اخیر نشان می‌دهد فضای جنگ اوکراین به‌سرعت در حال گذار از درگیری‌های محدود منطقه‌ای به بحران گسترده‌تر میان روسیه و غرب است؛ بحرانی که می‌تواند معادلات امنیتی قاره سبز را برای سال‌ها تحت تأثیر قرار دهد.
آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.
