میهن‌دوستی دموکراتیک

دولت-ملت‌ها پدیده‌ای مدرن هستند و این تفکر نقطه‌ مقابل تفکری است که دولت-ملت را تداوم هویت قومی و فرهنگی ما می‌داند. اختلاف این دو نگرش می‌تواند به دو نوع میهن‌دوستی بینجامد: یکی میهن‌دوستی افراطی یا ناسیونالیسم اقتدارگرا و دیگری میهن‌دوستی گشوده به‌ سوی تجربیات و فرهنگ‌های تازه و به‌ تعبیری ناسیونالیسم دموکراتیک. مردم ایران هر دو نوع ناسیونالیسم را تجربه کرده‌اند؛ نمونه اقتدارگرایی آن را در حکومت پهلوی اول و نوع دموکراتیک آن را در دوره محمد مصدق. بدیهی است که وقتی از ناسیونالیسم دموکراتیک سخن به میان می‌آید، باید از انقلاب مشروطه نیز سخن گفت؛ انقلابی با جریان‌های سیاسی و فکری متفاوت که درصدد بودند تاریخ ایران را دگرگون کنند.