بیژن اشتری کیست؟ + بیوگرافی، سوابق و آثار
بیژن اشتری مترجم عصر روز ۱۸ خرداد ۱۴۰۴ درگذشت. بیژن اشتری فعالیت حرفه‌ای خود را از دهه ۱۳۶۰ به‌عنوان روزنامه‌نگار آغاز کرد و به‌تدریج به یکی از چهره‌های معتبر حوزه ترجمه در ایران تبدیل شد.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
بیژن اشتری، متولد سال ۱۳۴۲ در ایران، یکی از مترجمان برجسته و اثرگذار معاصر است که آثارش نقشی مهم در آشنایی مخاطبان فارسی‌زبان با تاریخ سیاسی و اجتماعی قرن بیستم ایفا کردند.
بیژن اشتری فارغ‌التحصیل رشته میکروب‌شناسی از دانشگاه تهران بود، اما علاقه عمیق و پیوسته‌اش به تاریخ، مسیر زندگی حرفه‌ای او را به سوی ترجمه آثار تاریخی و زندگینامههای سیاسی سوق داد.
بیژن اشتری فعالیت حرفه‌ای خود را از دهه ۱۳۶۰ به‌عنوان روزنامه‌نگار در نشریاتی چون اخبار، انتخاب و جام جم آغاز کرد و به‌تدریج به یکی از چهره‌های معتبر حوزه ترجمه در ایران تبدیل شد. تمرکز او بر ترجمه کتاب‌هایی است که از دل تاریخ معاصر جهان، به‌ویژه در حوزه استبداد، کمونیسم، دیکتاتوری و سرگذشت رهبران سیاسی قرن بیستم استخراج شده‌اند.
ترجمه‌های بیژن اشتری با رویکرد تحلیلی-انتقادی
اشتری در بیش از دو دهه اخیر، بخش مهمی از فعالیت خود را بر روی تاریخ شوروی، جنبش‌های کمونیستی و حکومت‌های توتالیتر متمرکز کرده است. بسیاری از ترجمه‌های او در قالب زندگینامههای رهبران سیاسی چون لنین، استالین، تروتسکی، بوخارین، چه‌گوارا، انور خوجه، هوگو چاوز، قذافی و چائوشسکو منتشر شده‌اند. این آثار عمدتاً در نشر ثالث، به‌عنوان مجموعه‌ای با عنوان غیررسمی «کتاب‌های سرخ» شناخته می‌شوند و در زمره منابع معتبر تاریخ سیاسی در زبان فارسی به‌شمار می‌آیند.
این کتابها موضوعاتی متفاوت را در برمی‌گیرد از جمله ویژگی‌های ساختارهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی جوامع تحت حکومت‌های اقتدارگرا، و اینکه چگونه می‌توان از تجربه تاریخی جهان در مسیر اصلاح بهره برد.
بیژن اشتری از روزنامه‌نگاری تا روایت حقیقت تاریخی
بیژن اشتری در ابتدا در مقام روزنامه‌نگار فعالیت می‌کرد و سپس با تمرکز بر ترجمه متون تاریخی و تحلیلی، تلاش کرد تا آثار مهم و بی‌طرف جهان را در دسترس مخاطب ایرانی قرار دهد. آثار او اغلب به روایت زندگی و سازوکار دیکتاتورها اختصاص دارد و خود او بر این باور است که شناخت تاریخ استبداد و چهره‌های اقتدارگرا برای نسل جوان اهمیت بسیاری دارد.
اشتری در همین راستا، ترجمه آثاری چون «امید علیه امید» (نادژدا ماندلشتام)، «ادبیات علیه استبداد» (پیتر فین)، «خودآموز دیکتاتورها» و «شوری ضد شوری» (ولادیمیر واینوویچ) را به‌عنوان اسناد شخصی و روایی در نقد نظام‌های توتالیتر به انجام رسانده است.
بیژن اشتری مترجمی با درک جامعه
بیژن اشتری نبض جامعه را در دست داشت. اشتری در مسیر ترجمه، به جای پرداختن به ادبیات عامه‌پسند، آگاهانه به سراغ متونی رفته که ذهنیت تاریخی مخاطب را تقویت می‌کند؛ آثاری که اگرچه مخاطب خاص دارند، اما نقشی بنیادین در ارتقاء دانش عمومی و شکل‌گیری آگاهی اجتماعی دارند.
آثار شاخص بیژن اشتری در ترجمه کدام‌اند؟
از میان ده‌ها اثر ترجمه‌شده توسط بیژن اشتری، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• لنین: زندگی انقلابی سرخ نوشته رابرت سرویس
• استالین: دادگاه تاریخ نوشته سایمن سیبیگ مانتیفوری
• چائوشسکو: ظهور و سقوط دیکتاتور سرخ نوشته ادوارد بئر
• پل پوت: کابوس سرخ نوشته فیلیپ شورت
• رفیق: زندگی و مرگ ارنستو چه‌گوارا نوشته خورخه کاستانیدا
• فرمانده: ونزوئلای هوگو چاوز نوشته روری کارول
• برژنف: از ثبات و رکود تا زوال و فروپاشی نوشته سوزان شاتنبرگ
• آکواریوم‌های پیونگ‌یانگ نوشته چول‌هوان کانگ و پیر ریگولت
• حرمسرای قذافی نوشته آنیک کوژان
• راسپوتین: ابلیس یا قدیس نوشته ادوارد راژینسکی
• ادبیات علیه استبداد نوشته پیتر فین
• شوری ضد شوری نوشته ولادیمیر واینوویچ
• امید علیه امید نوشته نادژدا ماندلشتام
بیژن اشتری با پشتکار بی‌وقفه و علاقه‌ای عمیق به تاریخ، بخش قابل توجهی از عمر خود را صرف خواندن، پژوهش و ترجمه کرده است. گفته می‌شود او بیش از ۱۷ ساعت در شبانه‌روز را به خواندن و ترجمه اختصاص می‌دهد؛ عادتی که از او چهره‌ای متعهد، منظم و استثنایی ساخته است.
آخرین اخبار فرهنگ و هنر را از طریق این لینک پیگیری کنید.
