«خاوری در تهران»؛ «شایعه» یا «خبر»؟

 «شنیده شده یکی از متهمان فراری از ایران دستگیر شده است»، این خبری است 27 تیر، کانال تلگرامی «سپاه سایبری ایران» منتشر کرد.

آغاز با خودی‌ها

«شنیده شده یکی از متهمان فراری از ایران دستگیر شده است»، این خبری است 27 تیر، کانال تلگرامی «سپاه سایبری ایران» منتشر کرد. یک روز بعد، 28 تیر، کلیپی 65 ثانیه‌ای منتشر کرد و نوشت: «به گزارش خبرگزاری های کانادایی و آمریکایی، محمود رضا خاوری6 روز است که مفقود شده است و هنوز خبری از وی در دست نیست.» این خبر به سرعت در کانال‌های تلگرامی «سپاه قدس»، «ناب جهادی»، و «اخبار خاص» منتشر شد؛ با متنی یکسان. این کانال‌های همواره اخباری از این دست را زودتر از سایرین منتشر کرده‌اند اما مشخص نیست دقیقا به کدام ارگان و نهاد وابسته‌اند. این در حالیست که تا لحظه نگارش این گزارش هیچ خبرگزاری آمریکایی و کانادایی‌ای چنین مطلبی را منتشر نکرده است. این اخبار در طول روزهای بعد در کانال‌های بسیاری منتشر شد اما هیچ کدام منبع قابل اتکایی نداشت.

هوایی در توئیتر

دیروز و امروز، 29 و 30 تیر ماه هم رفته رفته فعالان رسانه‌ای شناخته شده‌تر اصولگرایان در شبکه اجتماعی توئیتر هم وارد میدان شدند و هر کدام با لحنی متفاوت، تلاش کردند از انتقال خاوری به ایران بنویسند. یکی از مهم‌ترین آن‌ها احتمالا توئیت مربوط به اکانتی است با نام «عماد» است: «او هم به تهران رسیده است...» این توئیت توسط چهره‌های حامی جمهوری اسلامی در توئیتر نظیر «سید پویان حسین‌پور»، «فائزه طلایی» و... بازنشر شده است. توئیت «عماد» از آن جهت مهم است که او همواره تلاش کرده خود را به عنوان چهره‌ای معرفی کند که در نهادهای امنیتی ایران مشغول فعالیت است. او سابقه تماس با خبرنگاران به واسطه توئیت‌هایشان را هم در کارنامه دارد. پویان حسین‌پور در توئیتی به انتشار تصویری از سال 84 پرداخت و از «عاقبت به خیر نشدن» محمد طبیبیان، محمدعلی نجفی، محمود خاوری و ولی‌الله سیف نوشت. «عماد» اما چند ساعت بعد توئیت خود را حذف کرد. بعد هم در توئیتی جداگانه مدعی شد که مقصودش از آن توئیت، خاوری نبوده و موضوعی دیگر را مدنظر داشته است اما نگفت چه موضوعی آن هم در اوج اخبار مربوط به خاوری.

ادعاهای غیررسمی

پس از این هوایی‌ها، کانال تلگرامی «اخبار سپاه قدس» که از قرار معلوم نزدیکی بیشتری به این نهاد نظامی دارد، در خبری «غیررسمی» نوشت: «برخی اخبار تائید نشده از دستگیری یک ابربدهکار بانکی حکایت دارد؛ گویا خاوری در راه ایران است» پس از این خبر، دیگر کانال‌های تلگرامی خبری در خبری یکسان نوشتند: «برخی منابع غیررسمی از بازداشت محمودرضاخاوری؛ مختلس ۳۰۰۰ میلیاردی در دولت احمدی‌نژاد؛ توسط سربازان گمنام امام زمان عج خبر می‌دهند.» سامان ماهور، مدیرمسئول «مجموع خبری روزپلاس» هم در توئیتر خود نوشت: «اگر بازداشت خاوری صحیح باشد خیلی ها عمر کاری اشان تمام میشود ! برخی از رفقای او هنوز در نظام بانکی مدیر هستند!»

«فارس» و «مشرق»؛ اخباری که حذف شدند

موضوع زمانی جدی‌تر شد که خبرگزاری فارس و پایگاه خبری مشرق به عنوان 2 پایگاه اطلاع‌رسانی مورد استناد میان اصولگرایان هم اخباری درباره بازداشت خاوری منتشر کردند. اخباری که چندی بعد، حذف شدند. با جستجوی «خاوری بازداشت شد» در گوگل، در صفحه اول، با تیتر سایت مشرق مواجه خواهید شد اما با کلیک روی آن، به صفحه‌ای هدایت می‌شوید که نشان از حذف مطلب دارد. مطلب خبرگزاری فارس اما توسط «موتور جستجوی قطره»، قابل دستیابی است. این سایت اقدام به نمایش اخبار دیگر سایت‌ها با استفاده از صفحه همان خبرگزاری می‌کند. با کلیک روی لینک سایت قطره، به صفحه خبرگزاری فارس هدایت می‌شوید اما به جای خبر بازداشت خاوری، با خبر تکذیب این مساله مواجه خواهید شد. این در حالی است که در حافظه گوگل این جمله به نقل از خبرگزاری فارس نقش بسته است: «یک منبع آگاه در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری فارس از دستگیری محمودرضا خاوری خبر داد.»

توضیح شعام

نور نیوز به عنوان رسانه نزدیک به دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی اما چندان با دیگر کانال‌های تلگرامی و فعالان نزدیک به جریان اصولگرا همراه نیست. این کانال تلگرامی در مطلبی با عنوان «بازی رسانه‌ای مفسد فراری» به اخبار مربوط به «مفقود» یا «بازداشت شدن» خاوری واکنش نشان داد. نورنیوز حاضر به تکذیب رسمی ماجرا نشده اما نوشته که «سبک و سیاق خبرهای منتشر شده در این خصوص، این گمانه را تقویت می‌کند که احتمالا این بازی رسانه‌ای از سوی شخص خاوری و با هدف رد گم کردن کلید خورده است.» این رسانه همچنین تاکید کرده که دولت کانادا و پلیس اینترپل تا امروز هیچ همکاری‌ای برای تحویل متهم اصلی اختلاس 3 هزار میلیارد تومانی به ایران نکرده‌اند.

تکذیب «میزان»

خبرگزاری میزان، خبرگزاری رسمی قوه قضائیه جمهوری اسلامی هم وارد ماجرا شد و به نقل از یک منبع «مطلع قضایی»، اخبار منتشر شده درباره خبر انتقال خاوری به تهران را تکذیب کرد و نوشت: «با وجود پیگیری‌های متعدد جمهوری اسلامی ایران از کانادا برای بازگرداندن محمودرضا خاوری به کشور اما متاسفانه دولتمردان این کانادا هیچگونه همکاری انجام نمی‌دهند. خبر بازگرداندن خاوری به کشور که طی چند ساعت گذشته فراگیر شده، صحت ندارد.» خبرگزاری قوه قضائیه همچنین تاکید کرد: «از زمان فرار محمودرضا خاوری به کانادا با وجود پیگیری‌های متعدد از مراجع مختلف، کانادا نسبت به بازگرداندن این مفسد اقتصادی اقدامی صورت نداده و رفتار دولت کانادا در این مورد به گونه‌ای بوده است که حتی برخی مفسدین اقتصادی دیگر نیز به این کشور گریخته‌اند. در حال حاضر با توجه به عدم همکاری کانادا با جمهوری اسلامی ایران این کشور به بهشت مفسدین اقتصادی تبدیل شده است.»

سکوت کانادا

آنچه در این میان و به رغم تکذیب‌های صورت گرفته از سوی مقامات ایرانی، همچنان عجیب به نظر می‌رسد، پرهیز مقامات کانادا و رسانه‌های این کشور در کنار خانواده خاوری از ارائه توضیح درباره اخبار منتشر شده درباره مفقودی او و البته انتقالش به تهران است. وزارت دادگستری کانادا فقط در پاسخ به یکی از رسانه‌های خارج از ایران، تاکید کرد که این کشور «قرارداری برای استرداد» مجرمان با تهران ندارد. این بدان معناست که در صورت مفقودی خاوری، نمی‌توان انتقال او به تهران را از مسیر استرداد دانست و احتمالا باید به همان مسیری توجه کرد که در نتیجه آن روح‌الله زم و جمشید شارمهد به ایران منتقل شدند. وزارت دادگستری کاندا همچنین تاکید کرده که در «موقعیتی نیست» که به سوالات درباره «مفقودی خاوری» پاسخ دهد. 

مطالبات بی نتیجه

تا پیش از انتشار اخباری درباره بازداشت خاوری و انتقال او به تهران و گمانه زنی درباره چند و چون این بازداشت و نقش دولت کانادا و دیگر کشورها، که همگی فعلا تکذیب شده است، ایران بارها از طرق قانونی خواستار انتقال متهم اصلی اختلاس 3 هزار میلیارد تومانی شده است. سال 91 نام خاوری در لیست تحت تعقیب‌های اینترپل قرار گرفت. سال 93، مسعود رضوانی، رئیس وقت پلیس اینترپل ایران اعلام کرد که «پلیس بین‌الملل در کانادا برای استرداد خاوری قول پیگیری داد». سال 95 اما نام خاوری به کلی از لیست تحت تعقیب‌های اینترپل هم حذف شد. ایران در تمام این سال‌ها از مقامات کانادایی بابت آنچه «عدم همکاری در استرداد خاوری» می‌خواندند، انتقاد کردند.

آخرین جنجال

خاوری به عنوان متهم ردیف اول اختلاس 3 هزار میلیارد تومانی، پس از خروج از ایران، همواره شاهد انتشار اخبار مختلفی درباره خود بود. از خانه 3 میلیون دلاری گرفته تا نوع پوشش دخترش. آخرین جنجال او تا پیش از انتشار اخباری درباره مفقودی و انتقالش به تهران، مربوط به معرفی «اردوان خاوری»، پسر محمودرضا خاوری به عنوان «یک کارآفرین الهام‌بخش» توسط «مجله کانادایی تایکون» است. این نشریه پس از افزایش انتقادها، مطلب خود را حذف کرد اما انتقادها از تلاش خانواده خاوری برای تغییر چهره خود با استفاده از پرداخت پول به نشریات خارج از ایران، دو چندان شد.