درآمدزایی از صنعت ورزش
الهه فابریکی اورنگ، پژوهشگر اقتصادی: چند روز پیش که برای سیر فرایند پروژه‌ای مشترک با فدراسیون فوتبال، با یکی از مسئولان فدراسیون ارتباط عادی تلفنی گرفتم، اطلاعی از عزیمت‌شان به مسابقات جام ملت‌های آسیا قطر ۲۰۲۳ نداشتم. پس از برقراری ارتباط و صحبت درباره روند انجام کارهای پروژه، متوجه شدم که همراه تیم ملی در قطر هستند. از آنجا که تماس بنده عادی بود و نه اینترنتی، پس از پایان مکالمه متوجه کسر مبلغ بسیار ناچیزی برای مکالمه فی‌مابین شدم.
الهه فابریکی اورنگ، پژوهشگر اقتصادی: چند روز پیش که برای سیر فرایند پروژه‌ای مشترک با فدراسیون فوتبال، با یکی از مسئولان فدراسیون ارتباط عادی تلفنی گرفتم، اطلاعی از عزیمت‌شان به مسابقات جام ملت‌های آسیا قطر ۲۰۲۳ نداشتم. پس از برقراری ارتباط و صحبت درباره روند انجام کارهای پروژه، متوجه شدم که همراه تیم ملی در قطر هستند. از آنجا که تماس بنده عادی بود و نه اینترنتی، پس از پایان مکالمه متوجه کسر مبلغ بسیار ناچیزی برای مکالمه فی‌مابین شدم. پس از آن برای رفع کنجکاوی و تست این امتیاز، تماس عادی با دوست دیگری برقرار کردم و این‌بار، مبلغ مکالمه را نیز یادداشت کردم. سپس مجددا با مسئول مدنظر فدراسیون ارتباط عادی گرفتم و پس از پایان این ارتباط نیز متوجه کم‌بودن هزینه مکالمه بین‌کشوری یا همان بین‌المللی بین ایران و قطر شدم. پس از این تماس بود که با خود فکر کردم که یک رابطه مثبت تجاری حتی در سایه ورزش چقدر می‌تواند برای کشورها عایدی داشته باشد؛ چراکه در پرتو همه مسابقات ورزشی بین کشورها، تفاهم‌نامه‌ها و امتیازاتی مبادله می‌شود که علاوه بر نفع انفرادی برای هر کشور، منافع بین‌المللی آنان را نیز تأمین می‌کند.
با این مقدمه، عرض می‌کنم که مقاله حاضر حاصل مطالعاتی است که از مدت‌ها پیش، به سوی بررسی ابعاد مختلف اقتصادی و دیپلماسی در سایه ورزش برای کشورها سوق یافته و در مسیر انجام پروژه‌ای مرتبط نیز با من همراه است که در ادامه بخشی از آن را با هم مرور می‌کنیم: ورزش و اقتصاد دارای سابقه طولانی و به‌هم‌پیوسته هستند. از همان زمان که ورزش به صورتی سازمان‌یافته اهمیت پیدا کرد و روند فعالیت‌هایش در چارچوب قرار گرفت، پول و منابع مالی، نقش اساسی در نحوه توسعه آن داشته است. از آنجا که شرایط اقتصادی در سراسر جهان همچنان در‌حال نوسان است؛ اما هیچ‌گاه رابطه بین ورزش و اقتصاد کاهشی را در سرعت مسیر فعالیت‌ها نشان نمی‌دهد.
بارزترین رویکرد ارتباط ورزش با اقتصاد، از طریق تولید درآمد است. تیم‌های حرفه‌ای مبلغ هنگفتی از فروش بلیت، فروش کالاها، حق پخش‌های تلویزیونی، حمایت مالی و منابع دیگر تولید می‌کنند که این درآمدها به همه امور اعم از حقوق بازیکنان گرفته تا هزینه‌های ساخت استادیوم‌ها، هزینه‌های عملیاتی برای تیم‌های بزرگ و کوچک در همه لیگ‌های داخلی یا خارج از کشور، کمک زیادی می‌کند.
تأثیر اقتصادی مسابقات و رقابت‌ها، به‌ویژه در شهرهایی که تیم‌های حرفه‌ای در آن قرار دارند، نیز می‌توانند درخورتوجه باشند. سیاست‌گذاران در این شهرها، غالبا با ایجاد فرصت‌های شغلی جدید در جوامع مربوطه، رشد شغلی را تحریک می‌کنند و در‌عین‌حال با ورود تماشاگران به مناطق خود، برای رویدادهایی مانند بازی‌ها یا رقابت‌هایی در ورزشگاه‌ها یا عرصه‌های مرتبط با آنها، به افزایش درآمدهای گردشگری آن مناطق کمک بسیاری می‌کنند. از آنجا که اقتصاد ورزش، به ارتباط بین ورزش، تجارت و اقتصاد می‌پردازد، نیز تأثیرات اجتماعی درخورتوجهی بر مردم فرهنگ‌های مختلف و ایجاد اشتراکات متقابل در سراسر جهان دارد و در سال‌های اخیر نیز، اقتصاد ورزش به دلیل کاربردهای فراوان آن در بخش‌های دولتی و خصوصی، به‌طور فزاینده‌ای در میان اقتصاددانان محبوب شده است.
صنعت ورزش یک بخش در‌حال رشد است که فرصت‌های بی‌شماری را برای پیشرفت شغلی و تولید درآمد ارائه می‌دهد؛ به‌همین‌ترتیب جای تعجب نیست که بسیاری از دانشگاه‌ها اکنون دوره‌هایی را در اقتصاد ورزشی ارائه می‌دهند تا به دانشجویان کمک کند تا درک بهتری از اقتصاد در پشت این زمینه پرسود کسب کنند.
اقتصاد ورزشی، کمک می‌کند تا درباره تأثیرات اقتصادی گسترده‌تر مرتبط با رویدادهای ورزشی مانند بازی‌های حرفه‌ای فوتبال یا مسابقات مهم دیگر رشته‌ها، بینش‌های مفیدی بگیریم. همه‌ساله اغلب رویدادهای ورزشی، جمعیت زیادی را به خود جذب می‌کنند که ضمن حضور در این رویدادها یا تماشای خانگی، مبلغی را برای غذا و نوشیدنی به بهانه لذت بیشتر، خرج می‌کنند و... . مطالعات نشان داده‌اند که شهرهایی که میزبان مسابقات قهرمانی مهم ورزشی هستند، در دوره برگزاری رویداد مدنظر، افزایش درخورتوجهی در درآمد حاصل از گردشگری را تجربه می‌کنند که به‌مرور به سلامت مالی اقتصاد آنها به‌واسطه برگزاری این رویدادها کمک می‌کند. در کنار وجود رابطه مستقیم میان ورزش و اقتصاد، تأثیر غیرمستقیم آن بر جامعه به‌عنوان یک کل اهمیت ویژه‌ای دارد - به‌ویژه درباره برنامه‌های ورزشی گنجانده‌شده در سیستم آموزش‌وپرورش هر کشور، علاوه بر آنکه به دانش‌آموزان در کسب و یادگیری مهارت‌های ارزشمند زندگی مانند کار تیمی کمک می‌کند، به افزایش نظم و انضباط و داشتن پشتکار در مسیر زندگی آنها در راستای رسیدن به اهداف‌شان نیز منجر می‌شود.
از آنجا که ورزش نیرویی قدرتمند برای رشد و توسعه اقتصادی است، پتانسیل ایجاد شغل، تحریک سرمایه‌گذاری، ایجاد درآمد، جذب گردشگران و افزایش درآمد در سطح محلی، منطقه‌ای و بین‌المللی یک کشور را دارد. صنایع مرتبط با ورزش همچنین می‌توانند با ارائه فناوری‌ها و خدمات جدید به مشاغل، نوآوری و بهره‌وری را تقویت کنند.
اینکه ورزش منبع مهمی از اشتغال است، به این معنی است که علاوه بر ورزشکاران حرفه‌ای، طیف گسترده‌ای از افراد و اصناف مختلف، درگیر در ورزش هستند که خدمات ارزشمندی مانند مربیگری، بازاریابی، تولید محتوای رسانه‌ای (بیلبوردها، سایت‌ها، مجلات و دیگر شبکه‌های ارتباطی) و... و مدیریت رویداد را ارائه می‌دهند. این صنعت همچنین هزاران شغل غیرمستقیم دیگر در ارتباط با تدارکات حمل‌ونقل، خدمات توریستی، رفاهی و... را ایجاد می‌کند.
ورزش، ابزاری برای جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی )FDI(
از ورزش می‌توان به‌عنوان ابزاری برای جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) استفاده کرد. اغلب کشورها، برای میزبانی مسابقات بین‌المللی مانند بازی‌های المپیک، جام جهانی، جام‌های باشگاهی و جام ملت‌ها و... که معمولا سرمایه‌های زیادی از حمایت مالی و فروش بلیت از بازدیدکنندگان خارج از کشور به همراه می‌آورند، با یکدیگر رقابت می‌کنند.
اغلب درآمد حاصل از این رویدادها، در پروژه‌های زیرساختی سرمایه‌گذاری می‌شود که منجر به تأثیرات مثبت اقتصادی طولانی‌مدت بر نسل‌های آینده در آن کشورهایی می‌شود که میزبان چنین رویدادهای مهمی بودند.
علاوه‌بر‌این ورزش از طریق مالیات‌های جمع‌آوری‌شده در فرایند فروش بلیت، هزینه‌های درخورتوجهی از درآمد را که به‌وسیله شبکه‌ها یا شرکت‌هایی که مایل به دسترسی به فیلم‌های خاص بازی‌ها هستند، ایجاد می‌کند. منابع مالی حاصل از معاملات بین تیم‌ها، بازیکنان، برندها، کالاهای تجاری که در ورزشگاه‌ها در طول مسابقات فروخته می‌شوند و... همگی می‌توانند در برنامه‌های عمومی مانند سیستم‌های مراقبت‌های بهداشتی، ابتکارات آموزشی و... سرمایه‌گذاری شوند که در‌نهایت منفعت جامعه را به دنبال خواهد داشت.
در سال‌های اخیر اهمیت گردشگری ورزشی در سایه مسابقات و رقابت‌های مختلف در سراسر جهان به دلیل افزایش محبوبیت در دهه‌های اخیر به طور فزاینده‌ای در‌حال گسترش است.
رویدادهایی در سطوح ملی، به‌طور‌کلی کمک به ایجاد روابط تجاری بهتر در سایه روابط دیپلماتیک قوی‌تر و نیز افزایش سطح سرمایه‌گذاری‌های خارجی کرده و بهبود احساس امنیت اقتصادی این سرمایه‌گذاران را به همراه خواهد داشت.
آنچه مشهود است، این است که کشورهای پیشرفته و در‌حال‌توسعه به‌طور یکسان برای هموارکردن گذار از تولید به خدمات با برنامه‌هایی برای ارتقای توسعه مهارت‌ها، تحرک نیروی کار و برابری جنسیتی به کمک همدیگر نیاز دارند. قوانین بین‌المللی شفاف برای انواع ابعاد تجارت و دیپلماسی و مذاکره با آنها، مستلزم هماهنگی و تخصص سیاست‌گذاران کشورها و همراهی بخش علمی و متخصص در کنار عملکرد قوی و مناسب بخش دیجیتالی داخلی با توجه به ابزارهای جدید تکنولوژی در سراسر دنیا است که بتواند چالش‌ها و راه‌حل‌های بالقوه را شناسایی کند و شرایط بالفعل‌کردن آنها را فراهم کند.
ورزش زمینه آماده‌ای برای تحقق این پتانسیل‌های بالقوه است.
