اختلاس؛ رکورد پشت رکورد

مرد میله بالای سرش را محکم چسبیده بود و به‌طور محسوسی می‌لرزید. واگن مترو شلوغ بود. صدای ناله‌مانند او، همهمه جمعیت را ساکت کرد. می‌گفت: «خدا ازتون نگذره.. این پول‌ها رو چطور می‌خورید... به خدا، به قرآن، به پیغمبر، کارت یارانه‌ام رو گرو گذاشتم، داروی دخترم رو گرفتم... فقط بلدند بخورند بعد گردن هم بندازند... همه‌تون سر‌و‌ته یه کرباسین...». همهمه دوباره اوج گرفت. هرکس خبری درباره اختلاس چای دبش شنیده بود، بازگو می‌کرد. لحن صحبت‌ها، استیصال همراه با عصبانیت بود. مردم وقتی خبر اختلاس سه میلیارد دلاری را شنیدند، آه از نهادشان بلند شد. مخصوصا وقتی کسی گردن نمی‌گیرد و خودش را مبرا از فساد می‌داند، خشم وجود انسان را می‌گیرد. قبلی‌ها می‌گویند 80 درصد فساد چای در دولت رئیسی اتفاق افتاده و ماشین تبلیغاتی دولت هم مدام تکرار می‌کند که ما خودمان کشف‌ کردیم. مردم دیگر تفاوتی در اصولگرا و اصلاح‌طلب نمی‌بینند و همه را به یک چوب می‌رانند. آتش فساد، اعتماد عمومی را سوزانده و ترمیم آن نیازمند یک تغییر بزرگ است. رانت‌های بزرگ تمامی ندارد؛ یک روز شیرخشک، یک روز چای، یک روز پوشک بچه، یک روز برنج و...  همه این رانت‌ها در این چند سال، نتیجه تحریم است. تحریم‌ها، یک طبقه عجیب‌و‌غریب از صاحبان نفوذ و ثروت ایجاد کرده که دور‌زدن تحریم‌ها اسم رمز همه این اتفاقات است. فساد سه میلیارد دلاری در برابر این رانت‌های بی‌حد‌و‌حساب، عددی نیست. مگر می‌گذارند این سفره رنگارنگ رانت جمع شود؟ پس هر اقدامی که بوی جمع‌شدن یا شکستن تحریم بدهد، با حمله همه‌جانبه و تخریب و توهین و هجمه رسانه‌ای سنگین مواجه می‌شود. فرقی هم نمی‌کند دولت روحانی باشد یا دولت رئیسی، کسی حق تعرض به سفره تحریم را ندارد!

تحریم و فساد، مثل دو تیغ یک قیچی علیه کشور و ملت عمل کرده است. رسانه‌های مستقل نقشی تعیین‌کننده در افشای فساد دارند، اما متأسفانه جریان قوی و متحد فساد، با نقاب فریبنده و ظاهرالصلاح، جای پای محکمی در رسانه‌های جریان اصلی یافته و هرگونه خدشه بر این جام شیرین تحریم را با انواع روش‌های پیچیده جنگ روانی خنثی می‌کند. رسانه‌های مستقل، هر روز نحیف‌تر از پیش، در گوشه رینگ گرفتار مشکلات متعدد، سرزنش و مؤاخذه، متهم به خیانت به ارزش‌ها می‌شوند و دیگر رمقی برای مبارزه با فساد ندارند. صدایشان به جایی نمی‌رسد. ظرفیت رسانه‌ها برای کنترل فساد و تقویت مسئولیت‌پذیری دولتمردان در قبال شهروندان، با محدودیت‌های جدی مواجه شده است و رسانه‌های ما غالبا به خدمت برای تقویت کنترل منافع قدرتمندان درآمده‌اند.

باطل‌السحر فساد، شفافیت است. تحریم‌ها، بهترین موقعیت را برای عدم شفافیت فراهم می‌کنند و این آرزوی مفسدان است. دشمنان نظام جمهوری اسلامی که تحریم‌های اقتصادی را طراحی کرده‌اند، هدف اصلی‌شان صرفا کنترل مالی نظام و عدم دسترسی به منابع مالی نیست؛ هدف اصلی، گسترش فساد است که مثل موریانه، سیستم را از درون خالی می‌کند.

اگر رسانه‌ها نقش نظارتی خود را درست ایفا کنند، احتمال اینکه خطاهای برخی مسئولان فاسد، افشا و دچار پیگیری قضائی شوند یا قدرت و شهرت خود را از دست دهند، بالا می‌رود. بدبینی به رسانه‌های مستقل و دشمن‌انگاری آنها و میدان‌داری افراد بادنجان دور قاب‌ چین در رسانه‌های بزرگ، مطلوب و خواست مفسدان است. شما صفحه اول رسانه‌های خودی را در یک هفته اخیر در ارتباط با فساد دبش مرور کنید. کسی نیست خودش را سرزنش کند که منِ رسانه، چرا در افشای فساد به این بزرگی و موارد مشابه آن، هیچ نقشی نداشتم. اصلا رویکرد هیچ رسانه‌ای مبتنی بر کشف و افشای فساد با روش روزنامه‌نگاری تحقیقی نیست. تهوع‌آورترین مواضع را در صفحه اول مطبوعات مشاهده می‌کنید که با نگاه سخیف باندی و جناحی، سعی در تطهیر خود و مقصر جلوه‌دادن رقیب سیاسی دارند.

اگر دشمن دنبال براندازی نظام است، به شورش و جنگ و نظایر آن دل نبسته؛ آنها به تن نحیف جامعه مدنی و حال نزار رسانه‌ها و فلاکت قلم‌های مستقل دل بسته‌اند. مسئولان نمی‌دانند هر بار که خبر اختلاس و رکورد جدیدی اعلام می‌شود، چه دل‌هایی می‌لرزد و شکسته می‌شود و چه پشتوانه‌های مردمی از دست می‌رود. پای چه تعداد هوادار نظام سست می‌شود و با چه سرعتی سرمایه اجتماعی آب می‌رود. تا وقتی سکان رسانه‌ها دست آدم‌های نابلد باشد، همین روند اضمحلال ادامه دارد. تا وقتی از آمار وحشتناک ریزش اعتماد مردم به رسانه ملی کک‌مان نمی‌گزد و برایمان اهمیتی ندارد، این شرایط استمرار دارد. مسئولان دلسوز، به تیترهای فریبنده و دروغ دل خوش نکنند. مسئولان محترم، سخن تلخ و گزنده روزنامه‌نگاران دلسوز را به حساب دشمنی نگذارند. دو سال از یکدست‌شدن بخشی از حاکمیت گذشته و اوضاع معیشتی مردم نه‌تنها بهبود نیافته، بلکه بدتر شده و اخبار فساد چند هزار میلیارد تومانی هم آتش نفرت عمومی را تیزتر کرده است. متولیان رسانه‌های بزرگ به خود بیایند‌. رویکرد کشورهای پیشرفته در مبارزه با فساد، رویکرد «نظام ملی درستکاری» است. طبق این رویکرد، برای مبارزه با فساد، همه بخش‌های جامعه در تعامل با یکدیگر به هم نزدیک می‌شوند. موفقیت مبارزه با فساد، نیازمند ائتلاف و همکاری گسترده دستگاه قضائی، دولت، مجلس، جامعه مدنی، احزاب، پلیس و رسانه‌ها با یکدیگر است. بدون هیچ تعارفی باید بگویم وجود آزادی اطلاعات، به رسمیت شناختن و حق دسترسی همگانی به آن، تأمین آزادی رسانه‌ها، عدم سانسور و خودسانسوری، استقلال ساختاری، محتوایی، مالی و سیاسی رسانه‌ها و تأمین استقلال حرفه‌ای روزنامه‌نگاران، شاخص‌های ستون رسانه در نظام ملی درستکاری است. این دعوای نخ‌نما‌شده حیدری‌-نعمتی چپ و راست، مزدور‌خواندن قلم‌های نقاد و نویسندگان پاکدامنی که نور بر تاریک‌خانه فاسدان می‌افکنند و جولان قلم‌های چاپلوس، متملق و ظاهرساز در رسانه‌های بزرگ، هدف دشمن برای سقوط از درون را پوشش می‌دهد.

امروز به قصد و نیت هرکس که قدمی برای رفع تحریم‌های ظالمانه برنمی‌دارد، باید شک کرد. به کسانی که کار هر روزشان تخریب قلم‌های پاک روزنامه‌نگاران مستقل است، باید به چشم نفوذی و عامل دشمن نگریست. کاش مسئولان یک روز ناشناس در شهر قدم بزنند و در تاکسی، اتوبوس و مترو، فلاکت و استیصال و فریاد خاموش مردم را ببینند و کاری کنند. فشار تحریم و فساد ناشی از آن، رکورد پشت رکورد، جان مردم را به لب رسانده است.