جنایت در غزه

ساعاتی قبل از سفر رئیس‌جمهور آمریکا به تل‌آویو و در حالی که ارتش اسرائیل در تکاپوی آغاز عملیات زمینی در غزه است و بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی برای توقف یا محدودکردن دامنه جنگ تلاش می‌کنند، ناگهان انفجاری هولناک در بیمارستان المعمدانی غزه رخ داد و به شهادت صدها نفر منجر شد. وقوع این اقدام وحشیانه ممکن است روند جنگ و تحولات مرتبط با آن را تغییر دهد. در همان دقایق اولیه، حماس و جهاد اسلامی بلادرنگ اعلام کردند اسرائیل عامل این انفجار و حمله به بیمارستان المعمدانی غزه بوده است. حماس در اولین واکنش خود خواستار تحرک فوری جامعه بین‌الملل و کشورهای اسلامی و عربی علیه اسرائیل شد. جهاد اسلامی فلسطین هم اعلام کرد که «این حملات ما را مرعوب نکرده و باعث نخواهد شد که خاک خود را ترک کنیم، بلکه بر عزم ما در پایبندی به مقاومت خواهد افزود». در همین راستا فلسطینیان ساکن کرانه باختری در فراخوان‌هایی خواستار اعتصاب سراسری در این منطقه در واکنش به کشتار وحشیانه فلسطینیان در بیمارستان المعمدانی در غزه شدند. در مصر و اردن نیز اعتراضاتی علیه اسرائیل و آمریکا صورت گرفت.

از سوی دیگر اسرائیل مدعی است که این انفجار حاصل شلیک اشتباه راکت در غزه بوده است. سخنگوی ارتش اسرائیل با انتشار برخی تصاویر راداری، ویدئویی، عکس و فایل صوتی مربوط به شنود مکالمه در داخل غزه سعی در اثبات ادعای خود مبنی بر عدم دخالت در این انفجار مرگبار دارد. ادعا می‌شود شبکه الجزیره هم در زمان انفجار در حال فیلم‌برداری از این منطقه بوده است و تصاویری وجود دارد که نشان می‌دهد در زمان انفجار، اسرائیل حملات هوایی یا توپخانه‌ای به منطقه انجام نداده است. بر اساس این تصاویر، یک موشک دوربرد احتمالا از نوع R-160 باعث آتش‌سوزی گسترده شده است.

با این حال و با توجه به جنایات صورت‌گرفته در غزه، بعید است که مدارک ارائه‌شده توسط اسرائیل باعث تغییر احساسات ضد‌اسرائیلیِ ایجادشده شود. حتی اگر بایدن، همان‌طور که صبح روز گذشته در بدو ورود به اسرائیل اعلام کرد که آمریکا در کنار اسرائیل ایستاده است، رهبران عرب به دلیل خشم عمومی مردم خود، انتخاب دشواری پیش‌رو دارند، هرچند هم روابط خوبی با اسرائیل داشته باشند.

ساعاتی پس از این فاجعه، هواپیمای جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا در فرودگاه بین‌گوریون تل‌آویو فرود آمد و رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر اسرائیل به استقبال او رفتند. سفر بایدن در زمانی انجام می‌شود که اسرائیل در حال بررسی گزینه‌های خود از‌جمله حمله زمینی برای اقدام علیه حماس است. همچنین قرار بود بایدن در نشستی در اردن با حضور محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین، عبدالفتاح السیسی رئیس‌جمهور مصر و عبدالله دوم پادشاه اردن شرکت کند، اما این نشست پس از انفجار در بیمارستان المعمدانی غزه لغو شد. بروز اعتراضات گسترده در اردن، مصر و دیگر کشورها علیه آمریکا و اسرائیل حداقل در کوتاه‌مدت وضعیت را برای بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل دشوارتر می‌کند. بایدن در بخشی از اظهاراتش در کنفرانس خبری مشترک با نتانیاهو با اشاره به فاجعه بیمارستان المعمدانی غزه ادعا کرد: «من عمیقا از انفجار در بیمارستان غزه ناراحت و خشمگین هستم. بر اساس آنچه پنتاگون به من نشان داده، به نظر می‌رسد که این کار توسط طرف دیگر انجام شده است، اما افراد زیادی هستند که مطمئن نیستند و سؤالات زیادی دارند. بنابراین ما باید بر خیلی چیزها از‌جمله تردیدهای بسیار غلبه کنیم». جملات پایانی بایدن حاکی از آن است که مسیر دشوارتر از قبل شده است.

بروز فاجعه در بیمارستان غزه نگرانی اسرائیل و حامیانش از‌جمله آمریکا را نسبت به ورود حزب‌الله لبنان یا طرف‌های دیگر به جنگ افزایش داده است. ایالات متحده از هر دو طرف درخواست کرده است که از تشدید خشونت اجتناب کنند، اما بدون تردید، انفجار بیمارستان وضعیت را بسیار بی‌ثبات کرده است. در صورتی که حزب‌الله لبنان هم وارد میدان جنگ شود، ایالات متحده باید تصمیم بگیرد که چگونه و با چه ظرفیتی باید در جنگ مداخله کند. اکسیوس دیروز فاش کرد که دو مقام آمریکایی گفته‌اند واشنگتن با اعزام ناوها و نظامیان خود به منطقه، قصد ارسال این پیام را دارد که خطر شعله‌ورتر‌شدن آتش جنگ وجود دارد.

بایدن تا قبل از سفر به اسرائیل هم خواستار احتیاط برای انجام عملیات زمینی در غزه شده است. او ممکن است در حال حاضر و پس از فاجعه بروز انفجار بیمارستان در مورد عملیات زمینی بی‌میل‌تر هم شده باشد، حتی اگر متقاعد شود که اسرائیل باعث انفجار در بیمارستان غزه نبوده است. تردیدی نیست که اگر اسرائیل بخواهد عملیات زمینی گسترده‌ای علیه حماس در غزه انجام دهد، این اقدام به حمایت متحدانش بستگی دارد. گشایش یک جبهه جدید در شمال اگر باعث شود پرسنل نظامی و تجهیزات برای عقب‌راندن حزب‌الله لبنان به سمت شمال منحرف شوند، ممکن است عملیات زمینی در غزه را به خطر بیندازد. اسرائیل از سال 1973 تاکنون در دو جبهه نجنگیده است. در حالی که ادعا می‌کند برای چنین سناریویی آماده است، اما وضعیت بسیار دشوار، خطرناک و پرهزینه خواهد بود. این انفجار هولناک که صدها نفر را شهید کرده است، فشارها و انتقادهای افکار عمومی را بر اسرائیل افزایش خواهد داد و به این ترتیب خواسته اسرائیل و متحدانش برای حذف حماس را دشوارتر می‌کند.

مخالفت مصر با پذیرش فلسطینیان

در جریان حمله اسرائیل به غزه که تاکنون بیش از سه‌هزارو 300 شهید برجا گذاشته است، ایده‌هایی مطرح شد که اسرائیل می‌خواهد دو‌میلیون‌و ۳۰۰ هزار ساکن غزه را به صحرای سینای مصر منتقل کند. امری که رئیس‌جمهوری مصر پیش از این در یک کنفرانس خبری به آن اشاره کرد. عبدالفتاح السیسی گفت: «آنچه اکنون در غزه اتفاق می‌افتد تلاشی است برای مجبورکردن ساکنان غیرنظامی به پناهندگی و مهاجرت به مصر که نباید پذیرفته شود». او هشدار داد اگر چنین اتفاقی بیفتد، مردم مصر می‌توانند «بیرون بروند و میلیون‌ها نفر اعتراض کنند».

قاهره قبلا هشدار داده بود که اگر فلسطینی‌ها سرزمین خود را ترک کنند، این امر می‌تواند امیدهای فلسطینی‌ها برای تشکیل کشور مستقل را از بین ببرد. برای دولت مصر نیز بسیار خطرناک خواهد بود که در چنین معامله‌ای شریک باشد که خشم عمومی را در جهان عرب برانگیزد. سیسی پیشنهاد کرد که با توجه به اینکه غزه در عمل تحت کنترل اسرائیل است، فلسطینی‌ها می‌توانند به جای آن در طول حمله اسرائیل به حماس به صحرای نقب منتقل شوند تا زمانی که با شبه‌نظامیان مقابله شود.

اکنون صدها کامیون حامل کمک در شمال صحرای سینا مستقر شده و در انتظار توافقی برای ارسال آن از طریق گذرگاه رفح مصر به غزه است. این تنها گذرگاه سرزمین فلسطین است که توسط اسرائیل کنترل نمی‌شود، اما به مجوز اسرائیل برای بازشدن نیاز دارد.

روایتی از عملیات منتفی‌شده

با تشدید تنش‌ها و رویارویی در غزه و منطقه مرزی جنوب لبنان، یک گزارش مطبوعاتی در اسرائیل حاکی از آن است که نتانیاهو از یک «عملیات نظامی بزرگ» که توسط سرویس‌های امنیتی و شخص یوآو گالانت وزیر دفاع اسرائیل تأیید و حمایت شده بود، ممانعت کرد. این مسئله باعث نارضایتی در محافل نظامی اسرائیل شد. این طرح در مذاکرات امنیتی پشت درهای بسته‌ که اخیرا برگزار شد، پیشنهاد شده بود. بر اساس این گزارش، طرح «عملیات بزرگ نظامی» در مذاکراتی که در روزهای اخیر برگزار شد، با توجه به تمایل رهبری نظامی به انجام «عملیات در بخش‌های مختلف» با هدف «تغییر معادله» و بازگرداندن وجهه مطرح شد. این گزارش به یک «درام واقعی» بین رهبری ارشد در سطوح نظامی و سیاسی اسرائیلی‌ها اشاره دارد، در حالی که گزارش‌های مطبوعاتی اشاره کرده‌اند که صحبت از «حمله پیشگیرانه» علیه حزب‌الله لبنان مطرح بوده است. رهبری نظامی در ارتش اسرائیل مشتاقانه منتظر است تا از طریق این عملیات ثابت کند «شکست‌هایی» که حمله گردان‌های القسام در هفتم اکتبر وارد کرد، «منعکس‌کننده توانایی‌های اطلاعاتی و نظامی» ارتش اسرائیل نیست. بنیامین نتانیاهو به عنوان رئیس قوه مجریه در آخرین لحظات مانع انجام این عملیات نظامی بزرگ شد. این شبکه اعلام کرد این عملیات فرصتی بود که احتمال دارد تکرار نشود و این عملیات ممکن بوده توازن قوا را پس از شکست اطلاعاتی هفتم اکتبر تغییر دهد.

روسیه ذی‌نفع جنگ غزه

از طرف دیگر، شارل میشل، رئیس شورای اتحادیه اروپا، پس از اتمام نشست مجازی رهبران ۲۷ کشور عضو این شورا، ذی‌نفع اصلی جنگ اخیر حماس و اسرائیل را روسیه دانسته است. او تأکید کرد: «کشوری که بدون شک به‌طور غیرمستقیم اما به میزان زیادی از جنگ اخیر سود برده روسیه است. روسیه در عین حال بر روایت‌سازی علیه اروپا و تأکید بر اتخاذ «استاندارد دوگانه» از سوی اروپا در برابر این مسئله تأکید دارد. موضوعی که نباید حواس ما را پرت کند. باید بتوانیم بر برنامه و خواست اصلی خودمان در این موضوع متمرکز باقی بمانیم. در همین راستا وظیفه ما این است تا به حمایت خود از اوکراین به هر میزانی که لازم است ادامه دهیم». او همچنین در ادامه نشست به جمع‌بندی‌ نکات مختلف درباره جنگ میان اسرائیل و حماس پرداخت و بر موضع یکپارچه اتحادیه اروپا بر سر این مسئله تأکید کرد. میشل تصریح کرد که اتحادیه اروپا باید در مواجهه با چنین بحران بزرگی بر اصول خود از‌جمله تأکید بر صلح پایدار و پایبندی بر قوانین بین‌المللی تأکید کند. به گفته او «برای ارسال کمک‌های بشردوستانه در تلاشیم تا این اقدام با همراهی سازمان ملل انجام شود تا اطمینان حاصل کنیم که شهروندان به غذا، آب، دارو و برق دسترسی دارند». او در پاسخ به سؤال خبرنگاری که از او پرسیده بود آیا قطع دسترسی مردم غزه به امکانات مورد نیازشان با قوانین بین‌المللی سازگاری دارد یا نه‌ نیز پاسخ داد: «وقتی زیرساخت‌های اولیه را قطع می‌کنید، وقتی دسترسی به آب را قطع می‌کنید، وقتی برق را قطع می‌کنید و اجازه نمی‌دهید مواد غذایی به مردم تحویل داده شود و مکانی را به‌طور کامل محاصره می‌کنید، این اقدام با قوانین بین‌المللی همخوانی ندارد».

آمار شهدای حمله به غزه از 3300 نفر فراتر رفت

وزارت بهداشت غزه عصر روز گذشته در بیانیه‌ای اعلام کرد که در انفجار در بیمارستان المعمدانی غزه حداقل ۴۷۱ فلسطینی شهید و بیش از ۳۱۴ نفر زخمی شدند. همچنین وزیر بهداشت فلسطین اعلام کرد که تعداد شهدای غزه از هفتم اکتبر تاکنون از سه‌هزارو 300 نفر فراتر رفته و شمار مجروحان به بیش از ۱۳ هزار نفر رسیده است. منابع اسرائیلی هم می‌گویند «هزارو 300 نفر» از ساکنان اسرائیل در حملات حماس کشته شده‌اند. بر اساس گزارش‌ها دست‌کم «۱۹۹ نفر» ساکن اسرائیل، به غزه برده شده‌اند. در همین حال، آمریکا قطع‌نامه پیشنهادی روسیه و امارات به شورای امنیت سازمان ملل برای «توقف بشردوستانه» درگیری‌ها میان حماس و اسرائیل برای ارائه کمک‌های بشردوستانه به غیرنظامیان در نوار غزه را وتو کرد. آلبانی، برزیل، چین، اکوادور، فرانسه، گابن، غنا، ژاپن، مالت، موزامبیک، سوئیس و امارات از‌جمله کشورهایی بودند که به این قطع‌نامه رأی مثبت داده بودند. روسیه و انگلیس به این قطع‌نامه رأی ممتنع دادند و آمریکا تنها مخالف این قطع‌نامه بود.