چرا سفر پوتین به چین مهم است؟

رئیس‌جمهوری روسیه در روزهای آینده به پکن سفر خواهد کرد تا علاوه بر شرکت در مجمع کمربند و جاده در روزهای ۱۷ و ۱۸ اکتبر، با شی جین پینگ رئیس‌‌جمهوری چین، دیدار کند. رویترز در گزارشی تفصیلی، به این موضوع پرداخت که در دیدار رهبران چین و روسیه که بیش از گذشته به هم نزدیک شده‌اند، چه نکاتی حائز اهمیت‌ هستند و باید موردتوجه قرار گیرند.

با توجه به اینکه لی شانگفو، وزیر دفاع چین، بیش از شش هفته است در انظار عمومی دیده نشده، ناظران منتظرند ببینند چه کسی هدایت مذاکرات با مقام‌های نظامی روسیه در مورد همکاری‌های دو کشور را بر عهده می‌گیرد. ایالات متحده در سال ۲۰۱۸ لی را به دلیل عقد قرارداد تسلیحاتی با روسیه تحریم کرد. اکنون در غیاب او، ژنرال لیو ژنلی، رئیس سازمان نظامی و برنامه‌ریزی عملیات جنگی چین، مدعی اصلی تصدی پست وزارت دفاع است.

همکاری‌های تسلیحاتی

چین از محکوم‌کردن تهاجم نظامی روسیه به اوکراین یا نامیدن آن با عنوان «حمله» خودداری کرده و به استفاده از عبارت‌ مدنظر روسیه یعنی «عملیات نظامی ویژه» متعهد بوده است. با توجه به این موضوع و در شرایطی که پکن و مسکو بیش از گذشته به هم نزدیک شده‌اند، ایالات متحده به چین درباره ارسال هرگونه تسلیحات به روسیه هشدار داد. در همین حال، با وجود هشدارها و نگرانی‌های جهانی درباره حمایت تسلیحاتی پکن از مسکو در جنگ با اوکراین، چین همواره گزارش روزنامه‌های غربی مبنی بر ارسال سلاح به روسیه را رد می‌کند، اگرچه در مقام دومین واردکننده بزرگ نفت خام روسیه پس از هند، از اقتصاد مسکو حمایت می‌کند.

دوستان صمیمی

هم پوتین و هم شی دوست دارند روابطی صمیمی داشته باشند. برای این خواسته، نشانه‌های زیادی وجود دارد؛ از جمله اینکه شی تنها رهبر جهان است که تولد پوتین را با او جشن گرفته است. رئیس‌جمهوری چین در جریان سفر سال ۲۰۱۹ به روسیه که در آن هر دو رهبر تعداد زیادی قرارداد تجاری امضا کردند، به رسانه‌های روسیه گفت: «پوتین همکاری خارجی است که با او بیشترین تعامل را داشته‌ام. او بهترین دوست من است. من دوستی‌مان را بسیار ارزشمند می‌دانم». شی پیش از آن در سال ۲۰۱۸ هم به پوتین مدال دوستی اعطا کرده و گفته بود: «پوتین دوست صمیمی من است». در مقابل، پوتین هم در ماه مارس گفت که شی را به آپارتمان شخصی‌اش در کرملین دعوت کرده است و با هم چای نوشیده و صحبت کرده‌اند.

نفت و گاز

منابع آگاه به رویترز گفتند که الکسی میلر و ایگور سچین، رؤسای دو غول‌ انرژی روسیه به نام‌های گازپروم و روس‌نفت در سفر پوتین به چین او را همراهی می‌کنند. به این ترتیب به نظر می‌رسد روسیه می‌خواهد برای فروش بیشتر گاز طبیعی به چین قراردادی منعقد کند. مسکو قصد دارد خط لوله‌ای به نام «قدرت سیبری ۲» ایجاد کند که از مغولستان عبور می‌کند و ظرفیت سالانه‌اش ۵۰ میلیارد مترمکعب است. این خط لوله پیشنهادی، گاز را از میدان‌های شبه‌جزیره یامال در غرب سیبری به چین، بزر‌گ‌ترین مصرف‌کننده انرژی در جهان و مصرف‌کننده روبه‌رشد گاز می‌رساند.

افزایش  تجارت

ماکسیم رشتنیکوف، وزیر اقتصاد روسیه، در سفر به چین اعلام کرد که در نیمه اول سال ۲۰۲۳ تجارت بین روسیه و چین ۳۰ درصد افزایش یافت و تا انتهای سال ۲۰۲۳ به بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار خواهد رسید. روسیه در حال حاضر دومین شریک تجاری بزرگ چین در خارج از آسیاست و پس از ایالات متحده آمریکا که در ۹ ماه اول سال ۲۰۲۳ نیم‌تریلیون دلار سهم تجارت این کشور را به خود اختصاص داد، در رتبه دوم قرار دارد.

در عین حال باید توجه داشت که برای چین، روسیه نه‌تنها منبع اصلی نفت و گاز بلکه یک منبع بالقوه غنی از فناوری است. این موضوع برای پکن اهمیت زیادی دارد زیرا ارتش آزادی‌بخش خلق به دنبال مدرنیزه‌کردن نیروهایش تا سال ۲۰۳۵ است. بر اساس ارزیابی وزارت دفاع ایالات متحده در سال ۲۰۲۲، فناوری هوانوردی، موشکی و حتی زیردریایی روسیه در دهه‌های اخیر با چین به اشتراک گذاشته شده است. در همین حال، چین و روسیه در مورد نیروگاه‌های هسته‌ای غیرنظامی همکاری می‌کنند‌ که برخی از آنها می‌توانند برای تولید پلوتونیوم با درجه نظامی استفاده شوند؛ مانند رآکتورهای تولیدکننده سریع در شیاپو. چین و روسیه در فوریه ۲۰۲۲ زمانی که پوتین چند روز قبل از اعزام ده‌ها هزار نیرو به اوکراین از پکن بازدید کرد، شراکت «بدون محدودیت» را اعلام کردند. باید دید این شراکت تا کجا ادامه خواهد یافت.

تقویت  موضع نظامیان  روسیه

ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه در آستانه سفر به چین اعلام کرد که پس از شکست ضدحمله اوکراین در سال جاری، مواضع نیروهای روسیه در سراسر خط مقدم در اوکراین تقویت شده است. پوتین در ویدئویی که پاول زاروبین، خبرنگار کرملین، در رسانه‌های اجتماعی منتشر کرده است، می‌گوید: «درمورد ضدحمله، که ادعا می‌شود به تأخیر افتاده، کاملا شکست خورده است». او در پاسخ به سؤالی در مورد جنگ در شهر آودیئیفکا در شرق اوکراین گفت: «طرف مقابل دارد برای حملات جدید آماده می‌شود. ما می‌بینیم و از آن خبر داریم». او افزود: «آنچه اکنون در سراسر خط مقدم جریان دارد دفاع فعالانه است و نیروهای ما مواضعشان را تقریبا در تمام منطقه تقویت کرده‌اند. منطقه‌ای کاملا وسیع». بنا بر اعلام مرکز بلفر دانشگاه هاروارد، اوکراین در یک‌ماهه منتهی به ۱۰ اکتبر حدود ۲۱ کیلومترمربع از خاکش را پس گرفته است. بر اساس تحلیل منابع غربی، در حال حاضر، ۱۷.۵ درصد از خاک اوکراین تحت کنترل روسیه قرار دارد و نیروهای اوکراینی در ضدحمله‌ای که چهار ماه به طول انجامید موفق نشدند هیچ بخشی از نواحی اشغالی را پس بگیرند. ارتش اوکراین در سال گذشته توانست بخش‌هایی از خاک این کشور را پس بگیرد، اما برای نفوذ به خطوط روسیه که با زمین‌های مین‌گذاری‌شده و هزاران نیروی جدید تقویت شده، با مشکل مواجه بوده است. تصمیم پوتین به اعزام ده‌ها هزار نیرو به اوکراین در سال ۲۰۲۲ جنگی را آغاز کرد که صدها هزار کشته و زخمی بر جا گذاشت.