کابوس ترافیک تهران
«ترافیک» و «تهران» دو واژه‌ای هستند که دهه‌هاست با هم عجین شده‌اند و این آمیختگی ناخواسته، در نیمه دوم هر سال بیشتر می‌شود و سؤالی که در‌‌این‌میان پیش می‌آید، این است که مگر می‌شود تهرانی باشی و کابوس ترافیک آغاز مهر را درک نکرده باشی؟
شهرام جباری‌زادگان-کارشناس ارشد حوزه ترافیک: «ترافیک» و «تهران» دو واژه‌ای هستند که دهه‌هاست با هم عجین شده‌اند و این آمیختگی ناخواسته، در نیمه دوم هر سال بیشتر می‌شود و سؤالی که در‌‌این‌میان پیش می‌آید، این است که مگر می‌شود تهرانی باشی و کابوس ترافیک آغاز مهر را درک نکرده باشی؟
درباره ترافیک مهرماه تهران؛ کابوسی که میلیون‌ها تهرانی از ابتدای مهر با آن دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند، چند نکته تأمل‌برانگیز است.
۱. با وجود برگزاری جلسات متعدد ستاد استقبال از مهر برای کنترل ترافیک مهرماه و ادعاهای مطروحه مبنی بر مدیریت ترافیک ایام بازگشایی مدارس، بحران ترافیک مهر دوباره تکرار شد و به نظر می‌رسد برنامه‌ریزی‌های اعلام‌شده برای روان‌کردن تردد خودروها، در عمل تلاشی نافرجام بوده و گره کور ترافیک تهران و تبدیل آن به کلافی سردرگم در نیمه نخست مهرماه، گواه این درهم‌تنیدگی است.
۲. راه‌بندان‌های شدید حتی در نقاطی که تا پیش از این به‌عنوان گره‌های ترافیکی شناخته نمی‌شدند و در محورهایی که سابق بر این مسیرهای پر‌ترافیک محسوب نمی‌شدند، این روزها به یک چالش بزرگ برای ترافیک تهران تبدیل شده و حجم ترافیک که علاوه بر شریان‌های اصلی، حتی معابر فرعی شهر را نیز درگیر کرده، نشان‌دهنده این است که برگزاری جلسات و انجام برنامه‌ریزی‌های گوناگون و اعداد و ارقامی که درباره ورود ناوگان جدید و افزایش ظرفیت جابه‌جایی مسافر از طریق حمل‌ونقل عمومی عنوان شده است، نه‌تنها نتوانسته از حجم ترافیک تهران بکاهد؛ بلکه بر تشدید ترافیک این کلان‌شهر نیز دامن زده است.
۳. وضعیت موجود و تکرار هر‌ساله آن، این انگاره را به ذهن متبادر می‌کند که برای کنترل ترافیک تکراری نیمه دوم سال به‌ویژه ابتدای مهرماه، راهی جز تأمین امکانات و تجهیزات مورد نیاز و مدیریت منطقی برای انجام کارهای عملیاتی جسورانه و شجاعانه نداریم. تهران در‌حال‌حاضر، تنها هزار‌و 600 دستگاه اتوبوس فعال در اختیار دارد و این در شرایطی است که تعداد اتوبوس‌های تهران برای جمعیت شهری مانند اهواز با 1.5 میلیون نفر جمعیت کفایت می‌کند، نه تهرانی که جمعیتی شش برابر اهواز را در خود جای داده است. واقعیت این است که تهران حداقل به روزی پنج دستگاه اتوبوس نو نیاز دارد که می‌توانیم امیدوار باشیم تا پنج سال آینده، ناوگان اتوبوس‌رانی تهران تکمیل شود.
۴. وقتی از شهروندان می‌خواهیم از حمل‌ونقل عمومی استفاده کنند و آنها را ترغیب و تشویق می‌کنیم که وسیله نقلیه شخصی خود را کنار گذاشته و از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنند، باید آن‌قدر توانمندی داشته باشیم که شهروندان مطمئن باشند بعد از دقایقی که در ایستگاه می‌ایستند، اولین اتوبوس یا قطار مترو وارد ایستگاه می‌شود؛ اما با وضعیت اسفناک موجود حمل‌ونقل عمومی و شرایط تأسف‌بار شهروندانی که چاره‌ای جز استفاده از وسایل نقلیه عمومی ندارند، اگر فردی وسیله نقلیه شخصی داشته باشد و از آن استفاده نکند، باید به واسطه ازخودگذشتگی و مسئولیت‌پذیری‌اش به او مدال ایثار داد.
۵. این روزها، ترافیک امان مردم تهران را بریده است و در‌عین‌حال که بزرگراه‌ها و خیابان‌های تهران به یک پارکینگ بزرگ تبدیل شده‌اند، پیدا‌کردن جای پارک در همین خیابان‌ها و کوچه‌پس‌کوچه‌های تهران به‌مثابه پیدا‌کردن سوزن در انبار کاه است؛ ضمن اینکه تردد انبوهی از خودروهای پلاک شهرهای دیگر با جوانانی که از فرط بی‌کاری در شهر و دیار خود به پایتخت آمده و روزها در قالب تاکسی‌های آنلاین در سطح شهر تهران فعالیت می‌کنند و شب‌ها داخل همان خودرو و در گوشه‌ای از این شهر درندشت، شب را به صبح می‌رسانند، به ترافیک تهران دامن زده است.
۶. اگر واقعا و در عمل، طرح شناورسازی ساعت‌ها اجرا شود و سفرهای درون‌شهری به جای بازه زمانی یک‌ساعته هفت تا هشت صبح در بازه زمانی چهار‌ساعته شش تا 10 صبح انجام شوند، این تصمیم می‌تواند راه‌گشا و کارگشا باشد.
با وجود این اوضاع و احوال، با تصمیمی غیر‌کارشناسی، چند سال قبل سرویس بسیاری از ادارات حذف شد و به جای آنها، هر‌یک از افرادی که با اتوبوس به محل کارشان مراجعه می‌کردند، با خودروهای شخصی رهسپار محل کار خود شدند.
۷. البته ناگفته نماند که این روزها، جای خالی آموزش در ترافیک تهران کاملا محسوس است و فراموش‌کردن مأموریت‌های اولیه مدیریت شهری در حوزه‌های آگاه‌سازی، اطلاع‌رسانی و آموزش مفاهیم ترافیکی به افزایش بار ترافیک شهر دامن زده و این در شرایطی است که ما آمار و اطلاعات دقیق و شفافی از وضعیت رو به صعود یا رو به افول ترافیک تهران نداریم و تا وقتی به این داده‌ها دسترسی نداشته باشیم و ندانیم که وضعیت ترافیک تهران نسبت به گذشته خود چقدر بهتر یا بدتر شده است، طبیعی است که نمی‌توانیم با ترافیک مقابله کرده و از آثار و پیامدهای آن پیشگیری کنیم.
۸. تعداد سفرهای شهروندان از طریق حمل‌ونقل عمومی با توجه به زیرساخت‌های موجود در این بخش، امکان افزایش دارد؛ اما کمبود ناوگان حمل‌ونقل عمومی و انبوه مسافران منتظر رسیدن اتوبوس و مترو، عملکرد این بخش را تحت تأثیر قرار داده و باعث آشفتگی و اختلال در سیستم عملکرد آن می‌شود. در مجموع اگر بگوییم رسیدگی به وضعیت ترافیک تهران که به‌تازگی سفرهای دانش‌آموزان و دانشجویان و نیز معلمان و مدرسان ایشان نیز به آنها اضافه شده، از نان شب واجب‌تر است، سخنی ناصواب نگفته‌ایم.
