سور عزای کودکان...

هر هفته 11 کودک در هنگام عبور از دریای مدیترانه کشته می‌شوند و در شش ماه گذشته حدود ۳۰۰ کودک پناه‌جو در مدیترانه غرق شده‌اند. یونیسف در گزارشی اعلام کرد اپیدمی کرونا، بحران هزینه‌های معیشتی و جنگ روسیه و اوکراین موجب فروغلتیدن ۱۶۵ میلیون نفر به کام مرگ از سال ۲۰۲۰ میلادی تاکنون شده است. سازمان یبن‌المللی کار با انتشار گزارش مشترک اعلام کرد در‌حالی‌که شمار کودکان کار در جهان به ۱۶۰ میلیون نفر رسیده است، میلیون‌ها کودک دیگر نیز در معرض خطر کار اجباری قرار دارند.

مرور این اخبار نشان می‌دهد تلاش‌ها برای بهبود اوضاع کودکان جهان بی‌نتیجه به نظر می‌رسد. این را می‌توان از آمار کودکان و مهاجران و شرایط نامتعادل جهان دانست. شرایطی که به نظر می‌رسد تلاش‌های سازمان‌های بزرگ جهان بی‌نتیجه است، چه در زمینه ایجاد امنیت، چه در زمینه مهاجرت، چه محافظت در برابر جنگ و حتی در برابر تأمین نیازهای حداقلی در خانه و خانواده.

بحران کودکان مهاجر

خبری که در چند روز گذشته بسیاری را تحت تأثیر قرار داد، گزارشی بود که سازمان ملل متحد منتشر کرد و طبق آن هشدار داد که نزدیک به 300 کودک امسال در گذرگاه‌های مدیترانه جان خود را از دست داده یا ناپدید شده‌اند. به عبارتی هر هفته 11 کودک در این دریا جان‌شان را موقع مهاجرت غیرقانونی از دست می‌دهند.

طبق گزارش یونیسف، تخمین زده می‌شود که از سال 2018 حدود هزارو ۵۰۰ کودک هنگام تلاش برای عبور از دریای مدیترانه از شمال آفریقا به اروپا جان خود را از دست داده یا ناپدید شده‌اند.

به گفته یونیسف، تاکنون حداقل 289 کودک در تلاش برای عبور خطرناک از دریای مدیترانه از شمال آفریقا به اروپا در سال جاری جان خود را از دست داده یا ناپدید شده‌اند.

لطف خدا

یونیسف تخمین می‌زند که 11هزارو ۶۰۰ کودک امسال از شمال آفریقا به ایتالیا رسیده‌اند؛ آماری که دو برابر مدت مشابه در سال گذشته است. در سه ماه اول سال 2023، سه‌هزارو ۳۰۰ کودک بدون همراه یا جدا از والدین یا قیم قانونی ثبت شده‌اند. اکثریت آنها از لیبی و تونس به حرکت درآمدند و کشورهایی در قاره آفریقا و خاورمیانه را پشت سر گذاشته‌اند؛ نوجوانانی که برای کار‌کردن در جایی بهتر و فرستادن پول برای خانواده خود دل به دریا زده‌اند. اسکای‌نیوز با «ابراهیم کنده» درباره تجربه‌اش گفت‌وگو کرده است. او پس از مرگ پدرش خانه‌شان را در سیرالئون ترک کرد تا بتواند به مادرش برای زندگی کمک کند.

او 17‌ساله بود که سفر خود را در سال 2017 آغاز کرد و پس از سفر یک‌ساله‌اش به خاک ایتالیا پا گذاشت. او از گینه، مالی، بورکینافاسو، نیجر، الجزایر و لیبی گذر کرد تا به کالابریا، در ایتالیا رسید. او برای عبور از مدیترانه جان خود را با نشستن در یک قایق کوچک به خطر انداخت؛ قایقی که ده‌ها نفر دیگر نیز در آن بودند و می‌خواستند غیرقانونی وارد کشور دیگری شوند.

او به اسکای‌نیوز گفت: «همه فقط دعا می‌کردند. بعضی‌ها مسیحی بودند، بعضی‌ها مسلمان. وقتی مسیحیان خدا را صدا می‌زدند، همه با هم تکرار می‌کردیم، وقتی مسلمانان دعا می‌خواندند، همه با هم تکرار می‌کردیم؛ زیرا می‌دانستیم که فقط لطف و مرحمت خدا می‌تواند ما را از این دریای مرموز نجات دهد».

او از معدود افرادی بود که پس از واژگونی قایق جان به در برد و به نوشتن خاطراتش درباره سفرش ادامه داد و از آن زمان به‌عنوان سفیر پلتفرم دیجیتال یونیسف 

(U-Report on the Move) تبدیل شده است. این پلتفرم به کودکان مهاجر و پناهنده این فرصت را می‌دهد تا با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و نظرات خود را به اشتراک بگذارند. او پس از سال‌ها توانست به مدرسه بازگردد و امیدوار است بتواند به دانشگاه هم برود. او می‌گوید: «دوست دارم به مردم کمک کنم، همان‌طور که به من کمک شده است. مردم فقط به دلیل جنگ از کشورشان مهاجرت نمی‌کنند. معمولا این روند و شیوه چیزی نیست که ما واقعا بخواهیم انجام دهیم؛ اما در بیشتر موارد تنها گزینه‌ای است که ما داریم».

قانون‌هایی که تغییر نمی‌کنند

البته به نظر می‌رسد این آمار به احتمال زیاد بیشتر از ارقام اعلام‌شده باشد؛ زیرا بسیاری از کشتی‌های غرق‌شده ثبت نشده‌اند.

حتی به نظر می‌رسد این آمار اشاره‌ای به آخرین کشتی غرق‌شده ندارد. ماه گذشته پس از واژگونی یک قایق ماهیگیری مملو از جمعیت با حدود 750 مهاجر در دریای مدیترانه، در 50 کیلومتری سواحل یونان، ده‌ها نفر جان باختند و سرنوشت صدها نفر از آنها نامعلوم است. در میان ناپدیدشدگان تعداد زیادی زن و کودک وجود دارند.

کاترین راسل، مدیر اجرائی یونیسف می‌گوید «تعداد زیادی از کودکان در سواحل مدیترانه در تلاش برای یافتن امنیت، پیوستن به خانواده و جست‌وجوی آینده‌ای امیدوارکننده‌تر، سوار قایق می‌شوند؛ اما جان خود را از دست می‌دهند یا در راه گم می‌شوند. این دلیل واضحی است که باید برای ایجاد مسیرهای امن و قانونی برای دسترسی کودکان به پناهندگی تلاش شود و در‌عین‌حال برای نجات جان افراد در دریا، اقدامات بیشتری انجام شود».

هرچند سازمان ملل در همین گزارش از دولت‌ها می‌خواهد با ایجاد مسیرهای امن و قانونی برای مهاجرت و پناهندگی از کودکان آسیب‌پذیر محافظت کنند؛ اما به نظر می‌رسد هیچ علاقه‌ای در این زمینه از سوی دولت‌های درگیر نظیر انگلیس، ایتالیا و یونان و... مشاهده نمی‌شود. مسئولان این کشورها فقط با اندوه، آمار کودکان مهاجر را اعلام می‌کنند. البته کورسوی تغییری در لندن مشاهده می‌شود. وزرا پس از 20 شکست در مجلس اعیان مجبور به تغییر لایحه مهاجرت غیرقانونی شده‌اند.

فقر شدید

غیر از مهاجرت مسائل دیگری نیز گریبان کودکان را گرفته است. بر‌اساس گزارش منتشرشده برنامه توسعه سازمان ملل متحد، به دلیل بحران‌های مختلف کرونا، جنگ اوکراین و... بین سال‌های ۲۰۲۰ تا پایان سال ۲۰۲۳ میلادی ۷۵ میلیون نفر دچار فقر شدید شده‌اند که با کمتر از ۲.۱۵ دلار در روز زندگی می‌کنند و ۹۰ میلیون نفر دیگر هم با درآمد ۳.۶۵ دلاری در روز به زیر خط فقر سقوط کرده‌اند، براساس‌این فقیرترین گروه‌ها بیشترین آسیب را می‌بینند و انتظار می‌رود درآمد آنها در سال ۲۰۲۳ کمتر از سطح قبل از همه‌گیری باشد.

کار اجباری

حدود یک ماه پیش نیز یونیسف و سازمان بین‌المللی کار اعلام کرد که شمار کودکان کار به 160 میلیون نفر رسیده است.

بر‌اساس گزارش رادیوفرانسه، طبق آخرین گزارش‌ها بیش از هشت میلیون کودک دیگر در چهار سال گذشته مجبور به کار شده‌اند. آن‌طور که یونیسف و سازمان بین‌المللی کار هشدار داده‌اند، این روند رو به افزایش است. پیامدهای اقتصادی بحران ویروس کرونا میلیون‌ها کودک دیگر را نیز به سمت همین سرنوشت سوق خواهد داد. نکته دردناک‌تر این است که بیش از نیمی از این کودکان، بین پنج تا 11 سال دارند. اگر اقدامات لازم و فوری برای کمک به فقرزدایی خانواده‌های نیازمند انجام نشود، تا پایان امسال شاهد ورود ۴۶ میلیون کودک دیگر در سطح جهان به عرصه کار اجباری باید بود.

سرباز کودک

حضور نوجوانان و کودکان به‌عنوان سربازان جنگی در برخی مناطق جزء دیگر نگرانی‌های سازمان‌های مختلف است. به‌عنوان مثال آن‌طور که ایرنا منتشر کرده، پایگاه‌های خبری حامی مخالفان سوریه ادعا دارند که شرایط فقر، گرانی و کاهش سطح تحصیل، هزاران کودک را در مناطق تحت کنترل سازمان «النصره» در استان ادلب مجبور به پیوستن به صفوف این سازمان و سایر نیروهای مسلح کرد. این سازمان‌ها و شبه‌نظامیان در معیشت این خانواده‌ها اقدام کرده و به آنها کمک می‌کنند تا برای خود و خانواده‌های‌شان که در آن منطقه زندگی می‌کنند، هزینه کنند. بر‌اساس این ادعا، مشاهده کودکان در نبردها و خط مقدم پس از گذشت بیش از ۱۱ سال از بحران جنگ در سوریه به یک صحنه عادی تبدیل شده؛ به‌ویژه آنکه اکثریت این کودکان متعلق به محیط‌های فقیر هستند یا در شرایط سخت اجتماعی زندگی می‌کنند. حد پایین زندگی خانواده این کودکان باعث می‌شود با توجه به این واقعیت‌ها و واقعیت تلخی که در آن زندگی می‌کنند، آنها طعمه آسانی برای سازمان‌های تروریستی و شبه‌نظامیان مسلح شوند که از آنها برای جنگیدن در خط مقدم در ازای دادن حقوق کم به آنها و انجام مأموریت‌های نگهبانی استفاده کنند.

یا در سوی دیگر گزارشی درباره سه هزار روز جنگ در یمن منتشر شده که از کشته‌شدن 49 هزار غیرنظامی که بیشتر آنها زن و کودک بودند، خبر داده است. طبق این گزارش حداقل ۲۷۴ هزار حمله هوایی و 14 هزار حمله پهپادی انجام شده و بیش از ۶۰۰ هزار بمب پرتاب شده و همچنین بیش از یک‌میلیون‌و ۳۰۰ هزار راکت و ۷۶۸ هزار گلوله سنگین پرتاب شده است. سؤال بسیاری از افراد این است که چه زمان این جنگ پایان می‌یابد؟