کاشت گوجه در موزه هنرهای معاصر

زینب همتی- تبدیل‌کردن بخشی از موزه‌ها به محلی برای کاشت از فعالیت‌هایی است که در وزارت فرهنگ و ارشاد دولت سیزدهم رخ داده است.

جالیز معاصر

به‌تازگی صدرا محقق، روزنامه‌نگار، در توییتی نوشته است: «در باغچه‌های محوطه داخلی موزه هنرهای معاصر، گوجه، کدو، پیاز و خربزه کاشتند». او چندین عکس هم منتشر کرده که مکان دقیق این باغچه‌ها را نشان می‌دهد. این مکان‌ها که در معرض دید نیستند و در پشت پنجره‌های موزه در حیاط قرار دارند، این بخش‌ها را تبدیل به جالیز موزه هنرهای معاصر کرده است. موزه هنرهای معاصر تهران یکی از موزه‌های مطرح ایران و جهان است. این موزه در سال ۱۳۵۶ درگوشه غربی بوستان لاله بنا شد و کامران دیبا بنای این مکان را در سبک معماری مدرن و با الهام از بادگیرهای کویری ایران طراحی کرده است. این موزه به داشتن آثار مدرن مشهور جهان از اندی وارهول تا پولاک مشهور است و حالا این اتفاق برای آن رخ داده است. البته چندی پیش نیز در این مکان حشراتی دیده شده بود که پس از مدتی اعلام شد، از بین رفته‌اند. عبادرضا اسلامی‌کولایی در اسفند 1400 به‌عنوان رئیس جدید موزه هنرهای معاصر تهران منصوب شد.

باغچه‌های موزه فرش

پیش‌تر نیز اتفاقی نظیر این در موزه فرش رخ داده بود و حوض‌ها تبدیل به باغچه شده بودند. پاییز سال پیش خبری منتشر شد که سجاد نوروزیان دستور داده که در هفت‌حوض حیاط موزه فرش گل کاشته و تبدیل به باغچه شود! البته این تنها تغییر در این مکان نبود و او قصد داشت کتاب‌های نفیس کتابخانه موزه فرش را امحا کند و به‌جای آن از باغ کتاب، کتاب‌های جدید بخرد؛ دستوری که با اعتراض بسیاری روبه‌رو شد و مشخص نیست که سرانجام این اتفاق رخ داد یا خیر! طراح موزه فرش «عبدالعزیز فرمانفرمائیان» است. طبقه همکف این موزه برای نمایش دائمی ۱۵۰ قطعه فرش و طبقه دوم آن برای برگزاری نمایشگاه‌های موردی و فصلی در نظر گرفته شده‌ است. هفت حوض حیاط بیرونی این بنا بر‌اساس اعداد مقدس ایرانی بنا شده است و حوض آب که رکن اصلی هویت‌بخشی معماری سنتی ایرانی را دارد، در آن تعبیه شده بود؛ اما نکته عجیب این است که 9 آبان 1401 در جوابیه اعلام شد این تغییر حوض به باغچه «اقدامی موقتی و برای زیبایی بوده و به‌ محض ابلاغ اعتبار، حوض‌ها به حالت اولیه ترمیم خواهند شد». در توضیح این تغییر هم آمده بود: «برای بهسازی محیطی موزه فرش و احیای حوض‌های هفت‌گانه ورودی موزه و اصلاح فضای سبز درخواست اعتبار شد. براساس‌این با توجه به اینکه حوض‌های هفت‌گانه به‌واسطه عقب‌نشینی سردر و طراحی جدید حصار، در خارج از عرصه موزه فرش قرار گرفته و به محلی برای تجمع و تخلیه زباله و زیست شبانه کارتن‌خواب‌ها تبدیل شده‌ و فضولات انسانی سبب ایجاد فضای نامطبوع در ورودی موزه شده بود، از سوی شهرداری منطقه به‌‌طور موقت فضای داخلی حوض‌ها پس از پاک‌سازی، گل‌کاری شد». در این اطلاعیه تأکید شده که «از نظر فنی نیز ایجاد باغچه موقت در بازه زمانی کوتاه، آسیبی متوجه حوض‌ها نخواهد کرد». از آن زمان تاکنون هنوز باغچه‌ها برپا هستند و به نظر نمی‌رسد قصدی برای تغییر وضعیت و بازگشت آنها به حوض اقدامی قرار است صورت بگیرد. همچنین آن زمان درباره گسترش سوسک‌ها و حشرات در این موزه بارها مطالبی منتشر شد. سجاد نوروزیان خود را چلمن سیزدهم معرفی می‌کرده، با حکم عزت‌الله ضرغامی، وزیر میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی به ریاست موزه فرش ایران رسیده بود.

خلاف قوانین

این اقدامات از منظر برخی فعالان میراث فرهنگی خلاف قوانین و ضوابط مجلس شورای اسلامی ایران است؛ چرا‌که طبق قانون «منهدم‌کردن یا خرابی واردآوردن به آثار ملی و مستور‌ساختن روی آنها به اندود یا رنگ و رسم‌کردن نقوش و خطوط بر آنها» جرم محسوب می‌شود. موزه فرش ایران و موزه هنرهای معاصر در فهرست آثار ملی قرار دارند. هرگونه تغییری در محوطه و بنای این مجموعه مشمول قوانین میراث‌ فرهنگی می‌شود.