موزه ملی علوم و فناوری ایران در یک نگاه

رضا سلیمانی: موزه ملی علوم و فناوری جمهوری اسلامی ایران، به لحاظ بازدید و تعامل با آثار آن، موزه‌ای متفاوت از موزه‌های دیگر است. این موزه با دیدی آگاهانه به سمت تغییر نگرش در شیوه‌های یادگیری و آموزش رفته و همواره در تلاش بوده است تا علم و فناوری و مسائل و مشکلات رایج جامعه را با زبان ساده و تعاملی برای عموم مردم ارائه کند و به نوعی آموزش و یادگیری به عنوان مهم‌ترین هدف این مرکز برای ارائه به عموم مردم جامعه تبدیل شده است. در کشورهای پیشرفته دنیا، موزه‌ها و مراکز علم تأثیر بسزایی در آموزش عموم مردم دارند و یکی از شاخص‌های توسعه در این کشورها تعداد مراکز و موزه‌های علم است. موزه ملی علوم و فناوری یکی از مکان‌هایی هست که برای بازدید کودکان، نوجوانان و خانواده توصیه می‌شود. این موزه تنها موزه‌ای است که زیر نظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بوده و فعالیت خود را از سال 1384 آغاز کرده است. ترویج علم و تسهیل ارتباط شهروندان با علم، پاسداشت دستاوردهای دانشمندان ایرانی‌-اسلامی و بازنمایی فناوری‌های بومی ایرانیان مهم‌ترین اهداف موزه است. اولین نمایشگاه موزه با عنوان دستاوردهای دانشمندان ایران و اسلام در آبان‌ماه 1389 در ساختمان کتابخانه ملی افتتاح شد و مجموعه فعلی موزه از مهر ماه 1391 فعالیت خود را آغاز کرده است.

فعالیت‌های ترویجی و رویدادها

موزه ملی علوم و فناوری یکی از معدود موزه‌های ایران است که روند برگزاری نمایشگاه‌ها و رویدادهای مرتبط با علم را در شهرهای مختلف افزایش داد و در این زمینه یکی از پیشگامان است. این موزه معمولا در زمینه‌های مختلف، انواع رویدادهای مختلف مناسبتی برپا می‌کند که عبارتند از:

نمایشگاه‌های سیار در تهران و مراکز استان‌ها، جشنواره «علم برای همه»، جشنواره‌های تابستانی (تو مغزت چخبره؟، جدولیف، بیا زسنگ بپرسیم و...)، جُنگ‌های علمی، سخنگاه اندیشه‌های راهبر «سار» (ارائه سخنرانی کارآفرین‌ها و فعالان حوزه علم و فناوری با هدف گسترش ایده‌های نوآورانه و تجربه‌های زیسته موفق)، نشست‌های تخصصی علمی، ارتباطات بین‌المللی و امضای تفاهم‌‌نامه‌ همکاری با موزه‌های علم دنیا، نشست‌های ترویج علم، همایش سالانه، انتشار کتاب‌ در حوزه ترویج علم، مفاهیم مرتبط با موزه‌ها و مراکز علم، ارتباطات علم و جامعه، میراث علمی ایرانیان، سیر تحول علم و فناوری در ایران و جهان و آموزش علم و فناوری به کودکان و نوجوانان، میزبانی چهل‌وهشتمین کنفرانس بین‌المللی موزه‌ها و مراکز علم دنیا (سیموست 2021 تهران)

فعالیت‌های مجازی موزه

با توجه به محدودیت‌های ارتباطی در ایام کرونا، به منظور حفظ ارتباط و مشارکت مخاطبان، موزه از امکانات فضای مجازی برای تولید محتوا استفاده می‌کند. فعالیت‌های موزه در این بخش عبارتند از:

دادارچه (قصه‌های محیط‌زیستی برای کودکان به زبان‌ها و گویش‌های مختلف)، بوم‌رنگ (فیلم‌هایی از فعالیت کنشگران محیط‌ زیست)، ساده‌رنگ (ساخت کاردستی برای آموزش مفاهیم علمی)، همنشینی با علم (شامل تجربه‌ها و آزمایش‌هایی مرتبط با زندگی روزمره و مفاهیم علمی مرتبط با آنها)، راشگو (پادکست‌هایی با نگاه جامعه‌شناسانه برای نقد و بررسی مفاهیم علمی طرح‌شده در داستان‌های علمی تخیلی)

ساختمان جدید موزه

با تلاش و پیگیری وزارت عتف و مدیریت موزه در سال 1399 با تصویب هیئت وزیران، ساختمانی با زیربنایی در حدود 35 هزار مترمربع در منطقه فرهنگی-گردشگری عباس‌آباد در اختیار موزه قرار گرفت. این پروژه از سال 1399 طی برنامه‌ای پنج‌ساله و در سه فاز در پی طراحی و ساخت بنایی فاخر برای موزه‌ای در شأن ملت بزرگ و تمدن‌ساز ایران است. ساختمانی که قرار است به نماد علم و فناوری کشور تبدیل شود و در آینده از جمله مراکز مهم گردشگری تهران به شمار آید. این پروژه در 5 طبقه شامل سالن‌های مسقف با ارتفاع‌های مختلف و فضاهای بدون سقف نمایشگاهی، فضاهای آموزشی و پژوهشی، تالار سخنرانی با ظرفیت دو هزار نفر و امکانات رفاهی بسیاری است که تاکنون مرحله ساخت اسکلت بتونی، زدن سقف و آجرچینی برخی دیوارها را تا حدود زیادی پشت سر گذاشته است. در حال حاضر، پیشرفت فیزیکی این پروژه به طور تقریبی حدود 30 درصد برآورد می‌شود. عملیات ساخت بنای جدید موزه از اول آذر 1400 شروع شده است.