کسی آنها را نمی‌بیند
تعطیلی‌های پی‌در‌پی مدارس در این پنج ماه، باعث شده تا کودکان کمتر از دو ماه در کلاس‌های درس حاضر شوند و باقی این ایام را به صورت مجازی تحصیل کردند، آن‌هم در روزهایی که با کاهش چشمگیر دسترسی به اینترنت مواجه هستیم و همین بر کیفیت آموزش نقش اساسی دارد. باوجود‌این وضعیت برای کودکان مناطق محروم و حاشیه‌ای که دسترسی کمتری به اینترنت دارند یا حتی توان تهیه ابزار الکترونیک برای شرکت در کلاس را ندارند، وخیم‌تر است.
گزارش «شرق» از تأثیر تعطیلی مدارس و مجازی‌شدن کلاس‌ها بر دانش‌آموزان محروم که فاقد امکانات مناسب برای شرکت در کلاس‌های مجازی هستند.
نسترن فرخه: تعطیلی‌های پی‌در‌پی مدارس در این پنج ماه، باعث شده تا کودکان کمتر از دو ماه در کلاس‌های درس حاضر شوند و باقی این ایام را به صورت مجازی تحصیل کردند، آن‌هم در روزهایی که با کاهش چشمگیر دسترسی به اینترنت مواجه هستیم و همین بر کیفیت آموزش نقش اساسی دارد. باوجود‌این وضعیت برای کودکان مناطق محروم و حاشیه‌ای که دسترسی کمتری به اینترنت دارند یا حتی توان تهیه ابزار الکترونیک برای شرکت در کلاس را ندارند، وخیم‌تر است.
شیوع کرونا و اجبار بر مجازی‌شدن کلاس‌های درس منجر به افت شدید آموزش نه‌تنها در ایران؛ بلکه در دیگر کشورها هم شد؛ اما پس از ارزیابی‌های بین‌المللی بیشتر کشورها درصدد جبران این افت تحصیلی برآمدند؛ ولی به باور بسیاری در کشور برای ما این اتفاق نیفتاد و همچنان کارشناسان هشدارهایی را برای موضوع آموزش کشور می‌دهند؛ مانند تأکیدات مصطفی معین، وزیر علوم سابق که به خطر سقوط آموزش و پرورش اشاره کرده بود؛ اما همچنان بدون به‌روز‌شدن زیرساخت‌های برگزاری کلاس‌های مجازی و با تعطیلی‌هایی که به دلیل آلودگی، افت گاز و بارش برف و باران اتفاق افتاد، این ماجرا اهمیت بیشتری پیدا کرده؛ زیرا با وجود برخی محدودیت‌ها، همچنان دانش‌آموزان مناطق محروم در فشار بیشتری قرار می‌گیرند.
فاقد پشتوانه حقوقی برای تحصیل قشر فرودست جامعه هستیم
طبق قانون اساسی دولت‌ها موظف به فراهم‌کردن تحصیل تا پایان دوره متوسطه هستند و این برای هر شهروند، در هر شرایط صدق‌پذیر است. «رضا شفاخواه»، وکیل پایه یک دادگستری، در کفت‌وگو با «شرق» به این موضوع تأکید دارد و می‌گوید: تحصیل رایگان یک حق اساسی برای همه شهروندان تا پایان مقطع متوسطه است. از همان زمان مطرح‌شدن سامانه شاد، در انجمن‌های مختلف تذکر دادیم که این ماجرا مخالف اصل قانون اساسی است؛ چون اینترنت در کشور رایگان نیست و خیلی از خانواده‌ها پول خرید اینترنت را ندارند و در کنارش برخی دیگر توان خرید گوشی هوشمند را هم ندارند. هیچ پشتوانه حقوقی برای حمایت از این اقشار آسیب‌دیده که معمولا هم در مناطق حاشیه‌ای زندگی می‌کنند، وجود ندارد. طبق هیچ آیین‌نامه و دستورالعملی دولت موظف نشده که در چنین شرایطی این خدمات خاص را به این خانواده‌ها اعطا کند، مثل توزیع وسایل الکترونیک یا بسته‌های اینترنتی و وقتی مسئولان سامانه شاد را به جای کلاس حضوری معرفی کردند، به این چالش‌ها توجه نکردند و فقط به اقشار متوسط و متوسط رو به بالا توجه کردند.
این وکیل اضافه می‌کند: فارغ از همه اینها، آیا در همه جای کشور دسترسی به اینترنت داریم؟ در برخی روستاهای کهگیلویه‌و‌بویراحمد برای رفت‌وآمد حضوری دانش‌آموزان به مدرسه مشکل داریم، مثلا برای ردشدن از رودخانه پل ندارند، چه برسد به مسئله داشتن اینترنت که حتی اگر هزینه تهیه اینترنت را داشته باشند، هم به دلیل کوهستانی‌بودن منطقه، آنجا تحت پوشش اینترنت نیست. اینها مسائلی است که حق آموزش بچه‌ها و اجرای قانون اساسی را با موانعی روبه‌رو می‌کند.
شفاخواه اضافه می‌کند: در اصل 30 هم عنوان شده دولت موظف است وسایل آموزش و پرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم کند. وسایل آموزش و پرورش هم مشخص است. حال اگر سامانه شاد، گوشی و تبلت جزء وسایل آموزشی است، وظیفه دولت خواهد بود آن را تا پایان مقطع متوسطه فراهم کند.
دچار موج آسیب خواهیم بود
با وجودی که همچنان به دلایل مختلف شاهد تعطیلی مدارس هستیم و همین امکان آسیب‌هایی را برای تحصیل کودکان به همراه دارد، «محمدرضا کیوان‌نژاد» عضو کانون صنفی معلمان، در گفت‌وگو با «شرق» به این ماجرا اشاره می‌کند و می‌گوید: این ماجرا ضرر و آسیب دارد، کسی هم منکر آن نیست و چند نکته هم به آن دامن می‌زند. در دوران کرونا دست‌کم بخشی از دانش‌آموزان در شهرهایی که اینترنت بود و وضعیت اقتصادی نسبتا مناسبی داشتند، هر روز صبح پای سیستم می‌نشستند و کلاس درس را شروع می‌کردند، در واقع این به یک موضوع هرروزه تبدیل شده بود؛ یعنی همه می‌دانستند تا مدتی شرایط به همین شکل است، در واقع آن فضا آسیب کمتری داشت؛ اما الان هر روز شاهد تعطیلی غیر پیش‌بینی‌شده مدارس هستیم و از طرفی در زمان کرونا هم اینترنت مشکل نداشت.
این عضو کانون صنفی اشاره می‌کند که: حتی روز پیش وزیر در مصاحبه با مخاطبان برای وضعیت برنامه شاد عذرخواهی کرده و گفته این برنامه به دلیل مشکلات درونی نتوانسته به‌درستی خدمات دهد؛ اما در این چهار ماه نسبت به دوران کرونا، سرعتش بسیار کمتر شده و این یک بخش از آن است؛ چون آموزش مجازی حتی نسبت به زمان کرونا از افت کمتری برخوردار شده است. تا چند روز پیش حدود ساعت شش الی هفت عصر اعلام می‌شد فردا مدارس باز است یا نه که خود همین موضوع برای معلم و خانواده‌ها آشفتگی به همراه دارد؛ چون بسیاری از والدین نمی‌دانند که فردای آن روز خانه هستند یا نه که کنار فرزندشان باشند. کیوان‌نژاد ادامه می‌دهد: نکته دیگر اینکه آمارهای جهانی افت آموزش در دوران کرونا را تأیید کردند و اعداد و ارقام عجیبی از دانش‌آموزان کم‌سواد و آسیب‌دیده به لحاظ آموزشی منتشر کرده، حدود ۲۴۴ میلیون دانش‌آموز 10ساله در جهان وجود دارد که حتی از خواندن و نوشتن و درک یک متن ساده ناتوان هستند که اینها از پیامدهای کروناست. این پیامدها را ما هم در کشور خودمان داشتیم. حدود 40 درصد افت یادگیری کلاس‌های پایه در جهان داشتیم، حال با توجه به اینکه پیش‌از‌این ما در کشور ساختارهای مناسبی هم نداشتیم، این آمار بالاتر است که کارشناس‌ها به ۷۰ درصد هم اشاره می‌کنند.
ایشان در ادامه می‌گوید: در سطح جهان به دنبال این هستند تا این افت را جبران کنند و بحث همه بر این است که آموزش در سه الی چهار سال آسیب دیده و الان نشست‌های بین‌المللی بر این اصل برگزار می‌شود تا عقب‌افتادگی پیش‌آمده را جبران کنند؛ در‌صورتی‌که می‌بینیم در کشور یک روز گاز نیست، یک روز آلودگی داریم و روز دیگر درگیر برف هستیم و برای همه اینها مدارس تعطیل می‌شود، روند آموزش مجازی هم مناسب نیست. این مسائل به‌شدت آسیب‌زاست و متأسفانه دیوار کوتاه آموزش هم باعث می‌شود برای هر مسئله‌ای مدارس را تعطیل کنند. بی‌گمان این اتفاقات، به دلیل بی‌سوادی مفرط و پرورش‌نیافتگی دانش‌آموزان گریبان‌گیر جامعه خواهد شد و ما دچار یک موج آسیب‌ها خواهیم بود.
