پپ گواردیولا؛ آقای فتح جام‌ها

بهرام حیدری‌رامشه: «از نظر من گواردیولا مربی‌ای است که کارهای فوق‌العاده‌ای در فوتبال انجام داده و معتقدم مربی بسیار بزرگی است. او چیزهای جدیدی وارد فوتبال کرد و همچنان به جام‌بردن ادامه می‌دهد»؛ اینها بخشی از اظهارات کارلو آنچلوتی، مربی موفق رئال‌مادرید، است که خودش پرونده بسیار درخشانی از قهرمانی‌های متعدد در کارنامه دارد. از سال 2007 که گواردیولا وارد عرصه مربیگری شده، باعث ایجاد تغییرات شگفت‌انگیزی در سبک فوتبال شده است. خالق «تیکی‌تاکا» که به‌صورت واضح اثری انکارنشدنی بر فوتبال گذاشته است؛ شخصی که گویی خلق شده برای درو‌کردن جام‌های قهرمانی. حتی رادیکال‌ترین مخالفان او نیز قبول دارند که او یک مربی کاملا متفاوت است و باعث ارتقای فوتبال شده‌.

لیونل مسی که بین سال‌های 2008 تا 2012 زیر نظر پپ گواردیولا در بارسا کار کرد و به نوعی فوتبالش با پپ شکوفا شد، معتقد است پپ بهترین مربی‌ای بوده که در فوتبال داشته است. مسی درباره گواردیولا گفته: «گواردیولا فوتبال را به ورزش بهتری تبدیل کرد و کارهای خوب و مثبت زیادی برای فوتبال انجام داده است. از یک جهت نیز او به فوتبال بسیار آسیب زد؛ چرا‌که باعث شد فوتبال ورزشی ساده به نظر بیاید و بسیاری از مربیان سعی در تقلید از او داشتند که موفق هم نشدند».

جوزپ گواردیولا سالا با نام مستعار پپ، در ۱۸ ژانویه سال ۱۹۷۱ در سانتاپدرو در باگس اسپانیا به دنیا آمد. دورانی که به‌عنوان فوتبالیست فعالیت می‌کرد، بسیار پرفراز‌و‌نشیب بوده و اگرچه با افتخاراتی هم همراه بوده ولی فراز‌و‌نشیب‌های بسیار زیادی را تجربه کرده است. چند قهرمانی در لالیگا و قهرمانی در اروپا با بارسلونا جزء افتخاراتی است که در دوران فوتبال خود تجربه کرده است. اما از آن طرف هم دوران سخت و پر‌چالشی داشته است که می‌توان به اتهام دوپینگ و محرومیت بلند‌مدت در لیگ ایتالیا اشاره کرد‌. در سال ۲۰۰۵ به‌عنوان اولین فوتبالیست به خاطر دوپینگ به هفت ماه زندان و پرداخت ۹ هزار یورو جریمه نقدی محکوم شد‌ اما از آنجایی که فرجام‌خواهی کرد و هیچ سابقه کیفری نداشت، تا زمان تشکیل دادگاه تجدید‌نظر آزاد ماند. او سپس از تمام موارد اتهام دوپینگ تبرئه شد. او از سال ۱۹۸۴ در باشگاه بارسلونا بوده است. از فصل 1990-۱۹۹1 عضو کادر حرفه‌ای بارسلونا شد و در ۱۶ دسامبر سال ۱۹۹۰ در ۱۹‌سالگی اولین بازی خود را برای این تیم انجام داد. یک‌سال و نیم بعد توانست به اولین موفقیت بین‌المللی‌اش با بارسا دست یابد. او حتی تجربه بازی در الاهلی قطر و یک تیم دسته‌سومی مکزیک را هم دارد. در‌نهایت در سال 2006 برای همیشه از فوتبال خداحافظی کرد. اما بازگشت او به فوتبال در قالب سرمربی، به‌نوعی نقطه عطف تاریخی در زندگی حرفه‌ای‌اش یا حتی می‌توان گفت در تاریخ فوتبال دنیا بود. شاید خوش‌بین‌ترین کارشناسان فوتبال هم انتظار چنین روند درخشانی در دوران مربیگری او را نداشتند.

در ماه می‌سال ۲۰۰۸، خوان لاپورتا، ‌رئیس باشگاه بارسلونا، اعلام کرد گواردیولا برای فصل 2008-۲۰۰9 به عنوان سرمربی جانشین فرانک ریکارد هلندی خواهد شد. او که قراردادی دو‌ساله با بارسا به امضا رسانده بود، با داشتن ۳۷ سال‌، ‌ سومین مربی جوان تاریخ باشگاه بارسلونا است. به‌نوعی می‌توان گفت اوج هنرنمایی و افتخارآفرینی گواردیولا از همین سال شروع شد. دوران مربیگری پپ گواردیولا با جدایی رونالدینیو، دکو، زامبروتا، جیووانی، ادمیلسون، اوله‌گر و سانتیاگو ازکه رو از بارسا و با پیوستن دنی آلوس، سیدو کیتا، مارتین کاسه رس و جرارد پیکه به بارسا بود.

با‌این‌حال، گواردیولا در بارسلونا دورانی طلایی را رقم زد؛ سه قهرمانی در چهار فصل لالیگا و دو قهرمانی و دو بار رسیدن به نیمه‌‌نهایی در چهار فصل لیگ قهرمانان از افتخارات پپ در بارسلونا بود. دو بار قهرمانی در سوپر‌کاپ اروپا و دو بار قهرمانی در جام باشگاه‌‌های جهان و گرفتن شش‌گانه برای بارسلونا و همین‌طور ۱۰ برد در ال‌کلاسیکوها که معروف‌ترین آنها برد ۶ بر ۲ و 5 بر صفر بود. پپ گواردیولا در‌نهایت پس از کسب ۱۴ جام قهرمانی در چهار سال بارسلونا را ترک کرد.

پپ گواردیولا پس از جدایی از بارسلونا در سال۲۰۱۳ با قراردادی سه‌ساله به بایرن‌مونیخ پیوست. در ابتدای کارش در بایرن‌مونیخ، قهرمان سوپر‌کاپ اروپا و جام باشگاه‌‌های جهان شد. او همچنین در اولین فصل حضورش در بایرن، در فاصله هفت هفته مانده به پایان مسابقات، قهرمان بوندسلیگا شد و با بایرن تا مرحله نیمه‌نهایی لیگ قهرمانان اروپا پیش رفت. در جام حذفی آلمان با دو گل دورتموند را شکست داد و قهرمانی در جام حذفی را هم با بایرن گرفت. اما روح عصیانگر او نیازمند یک لیگ پرچالش‌تر بود. او نمی‌خواست به‌صورت سنتی با یک تیم که قبل از او هم چنین افتخاراتی را کسب کرده، همان افتخارات را تکرار کند. او به دنبال یک چالش بزرگ‌تر و سخت‌تر بود و چه جایی بهتر از لیگ انگلیس و منچسترسیتی.

در سال 2015 که مالکان متمول حوزه خلیج فارس این تیم قصد داشتند یک پروژه بزرگ در اروپا را پی‌ریزی کنند، بهترین گزینه کسی نبود جز پپ گواردیولا که انواع افتخارات را در کارنامه خود داشت و از همه مهم‌تر، برای کسب عنوان قهرمانی میل زیادی داشت و نه‌تنها اشباع نشده بود بلکه گویی تشنه‌تر شده بود. موافقت گواردیولا هم به نوعی می‌توانست پاسخ خوبی به همه منتقدان او باشد که می‌گفتند او مربی تیم‌های قدرتمند می‌شود و به همین دلیل مدام در حال کسب جام است.

از لحاظ کسب افتخار، او با بارسا موفق به کسب سه عنوان قهرمانی لالیگا بین سال‌های 2009 تا 2011 شد و در سال 2012 قهرمانی را به رئال واگذار کرد. در بایرن بین سال‌های 2014 تا 2016 سه قهرمانی متوالی بوندسلیگا را کسب کرد و با منچسترسیتی نیز در سال‌های 2018، 2019، 2021 و 2022، چهار بار قهرمان لیگ برتر شده است. او سال‌های 2017 و 2020 جدال قهرمانی را به چلسی و لیورپول باخت.

در مجموع پپ در 13 دوره لیگ مربیگری کرده و 10 بار قهرمان شده است و تنها سه قهرمانی لیگ را از دست داده که آمار فوق‌العاده‌ای محسوب می‌شود. او چندین بار به‌عنوان برترین مربی جهان انتخاب شده است، ولی شاید مهم‌ترین آن در سال ۲۰۱۲ بود که در بین الکس فرگوسن و ژوزه مورینیو بهترین مربی جهان شد. او در سال‌هایی که هدایت بارسلونا و بایرن‌مونیخ را نیز بر عهده داشت، در قریب به 500 بازی به‌عنوان مربی ایفای نقش کرده که آماری مثال‌زدنی از خود به جا گذاشته است. برای او 76 درصد پیروزی، 14 درصد مساوی و 11 درصد شکست به ثبت رسیده است. او علاوه بر موفقیت بی‌نظیر خودش، موفق شده مربیان بسیار بزرگ و موفقی را به جهان فوتبال معرفی کند. موفقیت مربیانی که با او سابقه همکاری دارند، بسیار جلب توجه می‌کند. ژاوی، سرمربی تیم بارسلونا، چند شب قبل پس از غلبه بر رئال‌مادرید قهرمان سوپرجام اسپانیا شد و تیمش هم‌اکنون صدرنشین لالیگاست. میکل آرتتا، سرمربی تیم آرسنال که دستیار پپ در منچسترسیتی بود، هم‌اکنون تیمش با نمایش‌های دلپذیر در فوتبال انگلیس، در صدر جدول لیگ جزیره قرار دارد. اریک تن‌هاخ، سرمربی منچستریونایتد که سابقه همکاری با گواردیولا در تیم بایرن‌مونیخ را دارد، پس از موفقیت در آژاکس، مسیر پیشرفت در الدترافورد را هم در پیش گرفته و تا اینجای فصل تمام تیم‌های بزرگ لیگ جزیره را برده است.

ونسان کمپانی، کاپیتان پیشین سیتیِ گواردیولا، در‌حال‌حاضر هدایت تیم برنلی انگلیس در دسته اول فوتبال انگلیس را بر عهده دارد و تیمش در صدر جدول قرار گرفته و شانس اول حضور در لیگ برتر است. ژابی آلونسو نیز که به‌تازگی سرمربی بایرن‌لورکوزن شده و در حال ایجاد تحولی بزرگ در این تیم است. همچنین تیتو ویلانووای فقید که در سال 2007 به‌عنوان دستیار پپ در تیم دوم بارسلونا همکاری داشت و بعدها موفق شد بارسا را به‌ عنوان قهرمانی لالیگا برساند. امسال هم رقابت بسیار تنگاتنگی با دو شاگرد و دستیار سابق خود برای قهرمانی در پریمیر لیگ دارد؛ گرچه او بیشتر بر لیگ قهرمانان تمرکز دارد و دوست دارد با سیتی این عنوان را به دست بیاورد و کلکسیون پرافتخار خودش را رنگین‌تر کند.