پاک‌کردن سؤال

هفته‌ قبل یک مقام سازمان سنجش در گفت‌و‌گو با صداوسیما گفت که ان‌شاءالله اینترنت در روز برگزاری کنکور قطع خواهد شد. کلمه «ان‌شاءالله» در این اظهارنظر می‌تواند به این معنا باشد که چنین تصمیمی هنوز قطعی نشده است. این مقام همچنین تأکید کرد که اینترنت به‌طور کاملا یکپارچه قطع خواهد شد. این جمله‌ دوم لحن تأکیدی داشته و خبر از جدیت موضوع می‌دهد.

طبعا اولین واکنش از سوی وزارت ارتباطات بود. روابط‌عمومی این وزارتخانه ضمن رد موضوع فوق اعلام کرد که نشر این اظهارات غیرمسئولانه و خارج از چارچوب اختیارات و مأموریت‌های سازمان‌های مختلف، به امنیت روحی و روانی مردم و کاربران ضربه وارد می‌کند.

بدیهی است به دلیل اهمیت موضوع اینترنت برای همه مردم، خبر قطعی اینترنت با وسعت و شدت زیادی اصطلاحا «گردش» پیدا کرده بود و خصوصا در شبکه‌ها و پیام‌رسان‌ها محل بحث و انتقاد فراوانی شد. سویه‌ سیاسی این خبر بر وجوه دیگر آن غالب بود و موضوع فوق مصداقی از همان راه‌حل‌هایی تلقی شد که ذیل مقوله «پاک‌کردن سؤال» قرار می‌گیرد.

واقعیت این است که درهم‌تنیدگی اینترنت با زیست روزمره مردم تا بدان اندازه پیچیده و انکارناپذیر است که این‌گونه اخبار می‌تواند در حد ایجاد یک «بحران» تعبیر شده و بنابراین انتظار می‌رفت که وزارت ارتباطات از همان لحظات ابتدایی پروگرام مدیریت اطلاع‌رسانی بحران را در دستور کار قرار دهد.

اما بعد از این تکذیبیه غلیظ و شدید، وزیر ارتباطات گفت درخواست سازمان سنجش برای قطع اینترنت کشور هنگام برگزاری کنکور سراسری در حال بررسی است. وی افزود که در زمان برگزاری آزمون سراسری، اینترنت تنها به‌صورت نقطه‌ای قطع خواهد شد. این اظهارنظر وزیر به‌هیچ‌وجه در راستای اطلاعیه روابط‌عمومی آن وزارتخانه نبود.

در همان روز وزیر علوم قطع اینترنت سراسری در زمان برگزاری کنکور را تکذیب کرد و گفت در حوزه‌هایی که کنکور برگزار می‌شود، اینترنت برای محل‌های برگزاری آزمون سراسری قطع خواهد شد تا فرزندانمان با خیال راحت به رقابت بپردازند.

فردای آن روز وزیر علوم در حاشیه اجلاس رؤسای دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی از قطع اینترنت محدوده‌های برگزاری کنکور به‌عنوان یکی از راهکارهای جلوگیری از بروز تقلب تعبیر کرد و گفت مردم با سعه‌صدر قطع اینترنت در محل حوزه‌های برگزاری کنکور را می‌پذیرند؛ زیرا این کار به نفع فرزندان خودشان است.

همچنین یک ساعت بعد از این اظهارنظر، رئیس سازمان سنجش آموزش کشور نیز وارد گود شد و گفت به‌منظور جلوگیری از بروز تقلب در آزمون سراسری اقدامات زیادی انجام شده که کمترین آن قطع اینترنت است. اگر این خبرها را از مراجع رسمی مانند خبرگزاری‌های معتبر دنبال کنید، روند ترتیبی آنها نمی‌تواند تصویر درستی را از کنش و واکنش دو وزارتخانه ارتباطات و علوم به دست دهد. دلیل آن این است که در روز دوم از ماجرا، عملا وزارت ارتباطات به خاطر آن جوابیه‌ سهمگین خود، نمی‌توانسته هیچ موضع دیگری بگیرد؛ چرا‌که به نظر می‌رسد تصمیم به قطعی اینترنت (مثلا در حوزه‌های انتخابیه) پیشاپیش اتخاذ شده و فقط روابط‌عمومی وزارت ارتباطات در جریان آن نبوده است.

این قضیه می‌تواند نمونه مطالعاتی خوبی درباره مدیریت اطلاع‌رسانی در شرایط بحران تلقی شود. انتشار به‌موقع، کامل و هماهنگ اخبار در کنار پرهیز از آشفتگی و تعجیل در موضع‌گیری، می‌تواند عامل ممانعت از بهره‌برداری سیاسی باشد؛ امری که متأسفانه در همین قضیه چندان مورد توجه قرار نگرفت.

این وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها با انفعال و نگاه واکنشی خود، درواقع کارآمدی نظام را در معرض تردید قرار می‌دهند.