تلاش‌ها در مجموع نتیجه‌بخش بود

پس از اعتراضات و اتفاقات اخیر، بازداشت و احضار و حتی محکومیت برای برخی از هنرمندان و دانشجویان هنری رخ داد. در این میان نهادها و فعالان صنوف مختلف هنری سعی کردند در کنار یکدیگر برای رفع سوءتفاهم‌ها و آزادی هنرمندان و جوانان عرصه‌های هنری گام بردارند. ایسنا در گفت‌وگویی با «رضا دادویی» مسئول کمیته پیگیری هنرمندان بازداشت‌شده در خانه تئاتر، جزئیات بیشتری را درباره این روند بیان کرده است. این استاد دانشگاه همچنین از تشکیل «کارگروه مشترک پیگیری و حمایت قانونی، حقوقی و قضائی برای پیگیری و حل مشکلات بازداشت‌شده‌های خانه‌های سینما، تئاتر و موسیقی» خبر داده است.

«رضا دادویی» با ارائه توضیحاتی درباره شکل‌گیری کمیته پیگیری در خانه تئاتر و نیز همکاری اعضای این کمیته در کارگروه مشترک هنرمندان که متشکل از نماینده‌هایی از خانه‌های سینما، تئاتر و موسیقی است، گفت: «اعتراضات و اتفاقات اخیر کشور به احضار و دستگیری تعدادی از همکاران‌ ما و فعالان صنوف مختلف هنری منجر شد. در پی این ماجرا، با نظر و حمایت هیئت‌مدیره خانه تئاتر، به عنوان یک مسئولیت اجتماعی و صنفی تصمیم گرفتیم کارگروهی را با نام کارگروه پیگیری و حمایت قانونی، حقوقی و قضائی برای پیگیری و حل مشکلات بازداشت‌شده‌ها تشکیل بدهیم که ضمن ارتباط با خانواده‌های این افراد، در جریان مسائل و مشکلات ایشان قرار گرفته و حتی‌المقدور بتوانیم کاری برای ایشان انجام دهیم». این نویسنده و کارگردان تئاتر و سینما ادامه داد: «در وهله اول یکی از مهم‌ترین مسائل ما صحت‌سنجی و راستی‌آزمایی اطلاعاتی بود که به ما منتقل و ارائه می‌شد؛ چون گاه از روی نگرانی و دلسوزی برای وضعیت دوستان و همکاران، اطلاعاتی نادرست به ما داده می‌شد که ممکن بود سوء‌تفاهم‌هایی ایجاد کند. به همین دلیل، به عنوان یک ضرورت ناچار بودیم و جزء اولویت‌های ما بود که حتما با خانواده‌ها صحبت کنیم تا اگر خودشان صلاح می‌دانند، با آنان همراه شویم و به افراد بازداشت‌شده کمک کنیم. بنابراین کارگروه از یک سو مدام با خانواده‌ها در تماس بود و از سوی دیگر سعی می‌کردیم با همراهی دوستان حقوق‌دان و وکیلی که با حس وظیفه و مسئولیت اجتماعی و بدون چشمداشت در کنارمان بودند، هم از طریق وکلا روال قانونی را به خانواده‌ها توضیح بدهیم و هم از طریق گفت‌وگو و ملاقات حضوری پیگیر پرونده بچه‌ها بشویم». او همچنین گفت: «تلاش‌ها در مجموع نتیجه‌بخش بود و از فهرستی که داشتیم، تعداد زیادی آزاد شدند. ابتدا در خانه تئاتر یک فهرست از هنرمندان بازداشت‌شده در سراسر کشور داشتیم که با فهرست اسامی خانه‌های سینما و موسیقی تجمیع شد. طی بیش از سه ماه گذشته، این فهرست بارها تغییر پیدا کرد، کسانی آزاد شدند و البته افراد جدیدی نیز بازداشت شدند». این هنرمند تئاتر و سینما ادامه داد: «یکی از نکات تعیین‌کننده در این کار اجتماعی این بود که در اوج همه ناراحتی‌ها و سختی‌های کار، همبستگی و همگرایی خیلی خوبی بین خانه تئاتر، سینما و موسیقی ایجاد و کمیته‌ای مشترک تشکیل شد و همراهی هر سه خانه در بخش‌های مختلف، چه در مراجعه به نهادهای امنیتی و چه جلسات متعدد با مسئولان قضائی، به آزادی تعداد زیادی از بچه‌ها منجر شد. این همراهی فارغ از این بود که چه کسی به کدام رشته هنری تعلق دارد. ضمن اینکه جلسات متعددی نیز با خانواده‌ها برای رفع نگرانی آنان برگزار شد. در میان بازداشت‌شدگان تعدادی از دانشجویان و فعالان هنری هم بودند که اگرچه رسما عضو صنف نبودند ولی به عنوان یک همکار، پرونده و کار آنان نیز پیگیری و تلاش شد هیچ نامی از فهرست حذف نشود».

روند پیگیری

او با ارائه توضیحی درباره روند پیگیری پرونده هنرمندان بازداشتی اضافه کرد: «شرط پیگیری این بود که در وهله اول به انحای مختلف به ما اطلاع داده شود و دیگر اینکه بتوانیم یکی از اعضای خانواده را پیدا کنیم و با موافقت او پیگیر باشیم؛ چون ورود به این حوزه نیازمند رضایت خانواده‌ها بود. حتی مواردی داشته‌ایم که خانواده تمایل به پیگیری ما نداشتند». دادویی یکی از مشکلات پیگیری این پرونده‌ها را تنوع اتهام‌ها و نهادهای احضار و بازداشت‌کننده عنوان کرد و افزود: «وقتی افراد یا خانواده‌هایی تماس می‌گیرند و از دستگیری فردی خبر می‌دهند، از نظر آنها یک نفر بازداشت شده ولی وقتی کمیته پیگیری می‌کوشد مسئله را از منظر قانونی و حقوقی پیگیری کند، با انواع و اقسام پرونده‌ها و اتهام‌ها روبه‌رو است که باید ببیند برای هر یک از اینها چه کاری از دستش برمی‌آید و اینکه کمیته می‌تواند به آن پرونده خاص ورود کند یا در پیگیری آن مؤثر باشد یا نه. اینها همه نکاتی است که به پیچیده‌ترشدن ماجرا کمک می‌کرد. ضمن اینکه گاه تعداد بازداشتی‌ها یا اطلاعاتی که به ما می‌رسید، زیاد و کم می‌شد و جمع‌بندی این اطلاعات، کار شبانه‌روزی بسیار سختی بوده و هست. از طرف دیگر دلداری‌دادن و آرام‌کردن خانواده‌ها هم خود بخش عمده‌ای از سختی این ماجراست». این مدرس تئاتر و سینما درباره دلیل بازداشت چهره‌ها و فعالان هنری توضیح داد: «همکاران ما به دلایل گوناگون بازداشت شده بودند؛ بعضی در فضای دانشگاه، برخی در اعتراضات خیابانی و تعداد زیادی هم به دلیل فعالیت در فضای مجازی».

هرچه گمنام‌تر پیگیری بیشتر

دادویی تأکید کرد: «یکی از مواردی که برای کمیته پیگیری خانه تئاتر و نیز کارگروه مشترک هر سه خانه مطرح بود، این بود که اولویت و دلیل وجودی کارگروه، حل مسئله بازداشت همکاران و هنرمندان است، نه رسانه‌ای‌کردن ماجرا یا نمایشی‌کردن آن». عضو کارگروه مشترک پیگیری هنرمندان بازداشت‌شده اظهار کرد: «بچه‌هایی که در بازداشت به سر می‌برند، همین که متوجه می‌شوند کارشان توسط دوستان همکار پیگیری می‌شود، خوشحال می‌شوند و این خوشحالی برای ما خیلی ارزشمند است، اینکه آنها بدانند صنف و همکاران‌شان پیگیر وضعیت و کار آنها هستند. ضمن اینکه در نظر داشته باشیم هر یک از کسانی که در بازداشت هستند، شرایط خاص خود را دارند. برخی شناخته‌شده هستند و بعضی جوان‌تر و گمنام‌تر. برای ما هیچ فرقی نمی‌کرد که فرد بازداشت‌شده به کدام یک از این دو گروه تعلق داشته باشد. هرچند به مراتب وقتی بچه‌های گمنام‌تر درگیر می‌شدند، اتفاقا پیگیری بیشتری انجام می‌شد، زیرا اغلب از نظر سنی جوان‌تر هستند و می‌دانستیم هر یک روزی که کمتر در بازداشت باشند، عواقب کمتری برای جامعه، خود و خانواده‌های‌شان خواهد داشت». او با اشاره به اینکه تأمین وثیقه برای آزادی هنرمندان بازداشت‌شده یکی از مهم‌ترین مشکلات کارگروه پیگیری بود، افزود: «در جلساتی که با معاونان قوه قضائیه یا دادستانی برگزار شد، یکی از مواردی که مطرح شد، میزان وثیقه‌ها بود که گاه خیلی سنگین بوده و به نظر می‌رسید با اتهام وارده تناسب چندانی نداشته یا اینکه از حوزه توانایی خانواده خارج باشد؛ به طوری که در چندین مورد خانواده‌ها امکان تأمین وثیقه‌ها را نداشتند و شرایط‌شان آنچنان بود که باید برای تأمین وثیقه چاره‌ای اندیشیده می‌شد».

هنرمندان همراه کمیته

دادویی با ابراز قدردانی از هنرمندانی که در این مدت به طرق مختلف در کنار کارگروه پیگیری بوده‌اند، افزود: «در بسیاری از جلسات و دیدار و ملاقات‌ها، بعضی از دوستان هنرمند به پیشنهاد و ابراز تمایل خودشان یا به دعوت ما حضور داشتند. حتی بعضی اوقات که میزان وثیقه‌ها از توان فرد یا خانواده خارج بوده است، برخی از همین دوستان کارگروه یا هنرمندانی چون رامبد جوان که شاید تمایلی به ذکر نام‌شان نداشته باشند، تأمین کرده‌اند. عزیزانی مانند شهاب حسینی، رضا کیانیان، علی دهکردی، همایون اسعدیان، مهتاب نصیرپور و... نیز خیلی پای کار بودند و با احساس مسئولیت‌پذیری بسیار در جلسات مختلفی حضور داشته‌اند». او ضمن تشکر ویژه از همراهی دلسوزانه مهدی کوهیان و علیرضا حسینی در کارگروه مشترک، از سایر اعضای کارگروه خانه تئاتر شامل شهرام احمدزاده، سعید ذهنی و آرام محضری قدردانی کرد. دادویی همچنین اضافه کرد که خانم رویا تیموریان با منش درخور تقدیر و صبوری و متانت بسیار و خانم ستاره اسکندری با تلاشی زائدالوصف، مهربانانه و مستمر در تمام این روزها کنار کارگروه حضور داشتند و از هیچ تلاشی دریغ نکردند و حضورشان موجب اعتماد بوده است. دادویی خاطرنشان کرد: «چند دوستی که نام بردم، خیلی زحمت کشیدند و در جلسات خیلی طولانی و پیچیده‌ای حضور داشتند. عموما رفتن به جلسات یا حضور در دادگاه و... با اضطراب فراوان همراه بود و بازگشت از آنجا گاه با خوشحالی همراه می‌شد و گاهی هم با دلشوره و نگرانی ولی در کل روزگار خیلی سخت و عجیبی بود که تجربه‌اش تا پیش از این برای ‌ما غیرقابل‌تصور بود. در هر صورت، کسانی واقعا پای این کار ایستادند، بدون اینکه تمایل داشته باشند جایی نامی از آنان برده شود». دادویی همچنین از تلاش‌های ایرج راد و مقصود نعیمی‌ذاکر از هیئت‌مدیره خانه تئاتر، حمیدرضا نوربخش مدیرعامل خانه موسیقی و محمدمهدی عسگرپور از خانه سینما هم قدردانی کرد. علاوه بر اینها، هنرمندانی همچون مستانه مهاجر، امیر جعفری، ریما رامین‌فر، پانته‌آ پناهی‌ها، نوید محمدزاده، فریبا کوثری، اصغر دشتی و بسیاری دیگر که همراهی داشتند.