افسانه همان افسانه است

شرق: روز گذشته محمد مرندی که عنوان مشاور رسانه‌ای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران را یدک می‌کشد، با اشاره به بحران انرژی اروپا، در توییتر نوشت: «پیش‌تر به غربی‌ها هشدار داده بودم که زمستان در راه است». مرندی در توییترش با بازنشر صفحه اول نشریه اکونومیست که در شماره جدید آن مقاله‌ای درباره بحران انرژی در اروپا هم‌زمان با فرارسیدن فصل سرما در این قاره نوشته شده است، به‌طور تلویحی گفت که غرب می‌توانست از فرصت مذاکرات هسته‌ای با ایران برای حل بحرانی که هم‌اکنون با آن مواجه است، استفاده کند. وی در پیام خود نوشت: «لیبرال‌های ایرانی طرفدار غرب عصبانی هستند؛ زیرا من در جریان مذاکرات هسته‌ای در وین به غربی‌ها هشدار دادم که زمستان در راه است. پاسخ صادقانه من به جنگ روانی آنها». مرندی ادامه داد: «نخبگان/مذاکره‌کنندگان غربی مدعی بودند ایران به توافق نیاز دارد، اما آنها می‌توانند بدون توافق هم به کار خود ادامه دهند».

پیش‌ از مرندی بسیاری از رسانه‌های اصولگرا هم با ادبیات مشابه به منتقدان داخلی افسانه یا توهم پاییز و زمستان سرد اروپا تاختند و به شرایط کنونی در قاره سبز پرداختند. این موضع‌گیری‌های سطحی به نحوی بیان می‌شود که گویی منتقدان داخلی و رسانه‌های همسو از اساس فرا رسیدن فصل پاییز و زمستان در اروپا یا مشکلات مربوط به حوزه تأمین انرژی و چالش‌های تورمی آن را برای اروپایی‌ها منکر شده بودند یا چنین تصور می‌شد که در اروپا شاهد یک پرش فصلی خواهیم بود و بعد از پایان تابستان شاهد آغاز دوباره بهار هستیم. پیش‌بینی اینکه پاییز و زمستان سال جاری میلادی به واسطه تداوم جنگ اوکراین برای اروپایی‌ها سخت و مشکل‌آفرین خواهد بود، به هنر چندان بالایی نیاز ندارد. فارغ از اینکه چه جریان یا جریاناتی، چه رسانه‌هایی و چه افرادی این ادعا و افسانه را در قالب «پاییز و زمستان سرد» در کشور مطرح کردند، اما هسته تئوریک این ادعا بر تأثیرات فرارسیدن پاییز و زمستان سرد برای کشاندن اروپایی‌ها پای میز مذاکره با ایران بر سر احیای برجام، آن‌هم از موضع ضعف و با قبول پیش‌شرط‌ها تهران استوار بود. حال با یک نگاه اجمالی به فضای فعلی سیاست خارجی، با تمرکز بر روابط ایران و اروپا، نه‌تنها قاره سبز، حتی با مشکلات حوزه انرژی خود، دیگر تمایلی به مذاکره با ایران در هیچ موضوعی به‌ویژه مذاکرات هسته‌ای ندارد، بلکه با کنار‌گذاشتن نقش سابق خود (پلیس خوب) در دو ماه اخیر، به شکلی تمام‌عیار و حتی بی‌سابقه‌، فشار همه‌جانبه سیاسی، دیپلماتیک و حقوق‌بشری را به ایران وارد کرده است.

در همین زمینه کوروش احمدی در گفت‌وگویی که با «شرق» داشت، تأکید کرد: «تز پاییز و زمستان سرد از اساس اشتباه بود؛ چون این تصور که فصل سرما باعث تغییر بنیادین در سیاست اروپا شود، کاملا نادرست است. نگاه اروپا به جنگ اوکراین و روسیه یک نگاه امنیتی بوده و هست. در این فضای امنیتی، اروپایی‌ها همیشه خود را برای بدترین سناریوها آمده می‌کنند. در همین زمینه در انگلیسی ضرب‌المثلی وجود دارد که می‌گوید خود را برای بدترین‌ها آماده کن، هر‌چند می‌توان امیدوار بود بهترین‌ها هم رخ دهد». بنابراین به باور احمدی، اروپا در قبال جنگ اوکراین و روسیه خود را برای بدترین سناریو و یک وضعیت حاد امنیتی آماده کرده بود. پس طبیعی است که پاییز و زمستان سرد نمی‌توانست فاکتوری تعیین‌کننده برای تغییر رفتار اروپا در قبال روسیه، جنگ اوکراین و به تبع آن ایران باشد؛ کما‌اینکه تا اینجای کار هم نبوده است. این دیپلمات پیشین کشور در ادامه تحلیلش به «شرق»، این سؤال را مطرح می‌کند که چگونه برخی افراد و رسانه‌ها در داخل کشور به این فاکتورها و علائم توجه نداشتند و آن ادعا (پاییز و زمستان سرد) را مطرح می‌کردند؟! احمدی به این نکته اشاره دارد که بدون تردید اروپا در راستای «همه چیز را همگان دانند» می‌توانست با همفکری و همکاری با متحدان یک برنامه‌ریزی و طرح مشترک برای عبور از فصل سرما داشته باشد. تحلیلگر ارشد مسائل بین‌الملل روی نکته مهمی دست می‌گذارد و تصریح می‌کند که حتی اگر این فصل سرما به بدترین حالت ممکن برای اروپا هم شکل می‌گرفت، باز تغییری در اولویت‌های امنیتی قاره سبز در قبال روسیه و ایران ایجاد نمی‌کرد. بنابراین با در نظر گرفتن گفته‌های کوروش احمدی و نیز مشاهده برخی تحولات جاری، باید اذغان کرد زمانی که برخی بر پایه تصور پاییز و زمستان سرد به دنبال تأخیر دو‌ماهه مذاکرات به امید بازگشت اروپایی‌ها بودند، می‌بایست منتظر بسته‌شدن در دیپلماسی کشور می‌بودیم. نتیجه حضور چنین نگاهی، وضعیت کنونی سیاست خارجی دولت سیزدهم در 460 روز از آغاز به کارش است که با یک چالش چندلایه و چند‌وجهی همراه شده است. راویان افسانه پاییز و زمستان سرد خود را برای نفت180 دلاری آماده کرده بودند، اما اکنون بهای نفت در کانال 80 دلار است؛ با ذکر همین نکته «تو خود بخوان حدیث مفصل از مجمل»‌... .