قانون در برابر وکلای متخلف چه می‌گوید؟
وکیل در مقام دفاع از شخص حقیقی و حقوقی قرار دارد، اما مانند هر شخص دیگر امکان دارد در این موقعیت شغلی به شکل عمد یا غیرعمد دچار تخلفی شود و در این شرایط در برابر قانون باید متحمل مجازات شود.
وکیل در مقام دفاع از شخص حقیقی و حقوقی قرار دارد، اما مانند هر شخص دیگر امکان دارد در این موقعیت شغلی به شکل عمد یا غیرعمد دچار تخلفی شود و در این شرایط در برابر قانون باید متحمل مجازات شود. در حدی که بر اساس میزان مجازات شاید تا مرز ابطال پروانه وکالت هم پیش برود. بر اساس این شرح حقوقی مجازات‌ها به‌طور کامل بیان شده است. طبق نظر محمدعلی کامفیروزی، وکیل پایه‌یک دادگستری و عضو کانون وکلای مرکز، در گفت‌وگو با «شرق» وکلا هم مثل همه افراد دیگر جامعه، مسئولیت کیفری دارند و در صورت ارتکاب جرم از سوی یک وکیل، به جرائم وکیل در دادسرا و دادگاه‌های صالح رسیدگی می‌شود و می‌گوید: علاوه‌بر‌این ارتکاب برخی اعمال مانند حضورنداشتن در جلسه رسیدگی، افشای اسرار موکل، رعایت‌نکردن احترام و نزاکت نسبت به قضات و مقامات اداری و وکلا و اصحاب دعوی، تمرکز فعالیت وکالتی یا تأسیس دفتر وکالت در غیر از محل مجاز و... از سوی وکلا، تحت شرایطی خاص، تخلف انتظامی به شمار می‌آید و می‌تواند موجب تعقیب وکیل متخلف از سوی دادسرای انتظامی کانون وکلا باشد و حتی در نهایت منجر به صدور حکم محکومیت از سوی دادگاه انتظامی شود که از اخطار کتبی تا محرومیت دائم از شغل وکالت (بسته به تخلف صورت‌گرفته) متغیر است.
چند نکته برای شکایت از وکیل متخلف
از آنجا که فرایند رسیدگی در دادسرا و دادگاه‌ها طولانی و زمان‌بر است، چه بهتر که ابتدا از موجه‌بودن دلایل و ادعای خود اطمینان حاصل کنید و سپس اقدام به طرح شکایت داشته باشید؛ زیرا گاهی اوقات میزان خشم و اندوه موکل از رأی صادره موجب می‌شود بی‌جهت وکیل را مقصر بداند.
در‌صورتی‌که نهایتا رفتار و عملکرد وکیل را اهمال‌کارانه یا استدلالات و دلایل ادعایی او را موجب ضرر‌رساندن به خود دانستید، باید برای طرح شکایت ابتدا به کانون وکلایی که وکیل در آن عضو است، مراجعه کنید. بعد از آن شکایت کتبی یا شفاهی شما از وکیل ثبت‌شده، به امضای شما رسیده و به دادسرای انتظامی وکلا (نزد دادستان انتظامی) فرستاده می‌شود. در این زمان رسیدگی به پرونده آغاز شده و ابتدا باید به موجه‌بودن یا بلاوجه‌بودن ادعای شاکی مورد بررسی قرار گیرد. در دادسرای انتظامی وکلا به اتهامات رسیدگی شده و در صورت وارد‌دانستن این اتهامات، کیفرخواست صادر می‌شود. بعد از صدور کیفرخواست پرونده برای رسیدگی و تعیین تکلیف به دادگاه انتظامی وکلا ارسال می‌شود. اما در‌صورتی‌که دادسرا اتهام وارده را موجه تشخیص نداده یا دلایل ارائه‌شده را کافی نداند و وکیل را بی‌گناه تشخیص دهد، قرار منع تعقیب وکیل را صادر می‌کند و در این حالت شکایت شاکی از موکل رد می‌شود. این قرار به این معناست که شکایت وارد نیست و عملکرد وکیل اشتباه نبوده است.
تخلفاتی که ممکن است از وکلا سر بزند و شما بابت آن بتوانید از وکیل خود شکایت کنید، می‌تواند شامل موضوعات زیر باشد؛ البته این موارد احصایی نیستند و می‌توانند موضوعات دیگری را هم شامل شوند:
1- خودداری وکیل از شرکت در جلسات دادگاه پرونده‌ای که او وکالت آن را بر عهده دارد.
2- استعفا از پرونده در زمانی که شما وقت برای معرفی وکیل دیگری نداشته باشید.
3- افشای اسرار مربوط به موکل یا پرونده.
4- خودداری از تحویل یک نسخه از وکالت‌نامه به موکل.
5- خیانت به موکل یا تبانی با طرف دعوای پرونده او.
رسیدگی به شکایت از وکیل
همان‌طور که گفته شد، بعد از صدور کیفرخواست، پرونده به دادگاه انتظامی قضات برای تعیین تکلیف ارسال می‌شود؛ اما صدور کیفرخواست به معنی تخلف و محکومیت قطعی وکیل نیست و صرفا به این معناست که امکان صحت اتهام انتسابی به وکیل وجود دارد. بعد از وصول پرونده به دادگاه انتظامی وکلا، دادگاه رونوشتی از ادعانامه را به وکیل ابلاغ می‌کند.
در‌صورتی‌که نیاز به حضور و توضیح وکیل باشد، او برای ادای توضیح و دفاع از خود احضار می‌شود و در غیر این صورت دادگاه بدون تشکیل جلسه رسیدگی، اقدام به صدور رأی می‌کند. دادگاه ممکن است وکیل را خاطی تشخیص داده و برای او مجازاتی در نظر گیرد یا آنکه او را بی‌گناه دانسته و حکم برائت او را صادر کند. مجازات‌هایی که ممکن است برای وکیل در نظر گرفته شود، به شرح ذیل هستند:
1- اخطار کتبی
2- توبیخی که همراه با درج در پرونده باشد
3- توبیخی که با درج در مجله و روزنامه کانون همراه باشد
4- تنزل درجه وکیل
5- ممنوعیت وکالت به مدت سه ماه تا سه سال
6- محرومیت دائم از شغل وکالت.
اعتراض به قرار و رأی دادسرا و دادگاه انتظامی وکلا
ممکن است با وجود آنکه دادسرای انتظامی وکلا، قرار منع تعقیب یا دادگاه انتظامی وکلا، رأی بر برائت وکیل از اتهام انتصابی را صادر کند، شاکی همچنان خود را محق بداند. زمانی که از دادسرای انتظامی وکلا قرار منع تعقیب صادر شود، شاکی و رئیس کانون وکلا می‌توانند نسبت به این قرار اعتراض کنند.
در‌واقع شاکی و رئیس کانون وکلا در صورت نارضایتی از قرار صادره، باید تا 10 روز از ابلاغ به دادگاه انتظامی وکلا مراجعه کرده و اعتراض خود را ثبت کنند. اگر دادگاه قرار منع تعقیب را درست تشخیص ندهد، رأسا وارد مرحله رسیدگی به پرونده و صدور رأی خواهد شد.
در‌صورتی‌که دادگاه وارد مرحله رسیدگی شده و رأی صادر کرد، می‌توان از رأی این دادگاه تا مدت 10 روز در دادگاه عالی انتظامی قضات تقاضای تجدید نظر کرد. البته این حق صرفا برای شاکی به رسمیت شناخته شده است و وکیل یا رئیس کانون وکلا تنها در موارد محدودی می‌توانند تقاضای تجدید نظر کنند.
منطقا وکلا برای پیگیری پرونده‌ها و دفاع از موکلان خود در مراجع قضائی مستحق دریافت حق‌الوکاله می‌شوند. در بیشتر اوقات حق‌الوکاله وکلا در قرارداد وکالت مشخص می‌شود؛ اما در‌صورتی‌که در قرارداد بر مبلغی به‌عنوان حق‌الزحمه وکیل توافق نشده باشد یا فرضا از عباراتی مانند مطابق تعرفه استفاده شود، ملاک در محاسبه دستمزد، آیین‌نامه تعرفه حق‌الوکاله وکیل دادگستری است.
