شهر باستانی آشور در خطر به زیر آب رفتن است

ساخت سد مکحول شهر پنج‌هزارساله آشور را در معرض خطر به زیر آب رفتن قرار داده است. به گزارش آرت‌نیوز، مشکل کم‌آبی در عراق که نتیجه بحران اقلیمی است، دولتمردان این کشور را به فکر ساخت یک سد جدید انداخته که می‌تواند موجب به زیر آب رفتن شهر باستانی آشور شود. این شهر همین چند ماه گذشته (آوریل ۲۰۲۲ مصادف با فروردین- اردیبهشت ۱۴۰۱) به عنوان یک مکان توریستی بازگشایی شده بود.

سد مکحول در حدود ۴۰ کیلومتری شهر آشور قرار دارد و نه تنها باعث به زیر آب رفتن این شهر باستانی و بیش از ۲۰۰ مکان تاریخی دیگر خواهد شد، بلکه ۲۳۰ هزار نفری را که در حال حاضر در این منطقه زندگی می‌کنند نیز آواره می‌کند.

خلیل الجبوری، یکی از محققان دانشگاه تکریت در بیانیه‌ای که از سوی ان‌جی‌اوی عراقی لیوان/Liwan منتشر شده، گفت: تأثیر ساخت این سد به اندازه کافی مورد مطالعه و بررسی قرار نگرفته و تا به امروز هیچ تحقیقی درباره تأثیر اجتماعی و زیست‌محیطی این اقدام انجام نشده است. به عنوان کسی که خودش بر اثر جنگ‌های پیشین آوارگی را تجربه کرده است، می‌ترسم ساخت این سد باعث ایجاد موج دوم آوارگی‌ها در منطقه شود. شهر آشور از ۲۰۲۵ تا ۱۲۳۳ سال قبل از میلاد اولین پایتخت امپراتوری آشوریان بود و از بین‌النهرین تا آناتولی (مصر، ترکیه، سرزمین‌های اشغالی، اردن، لبنان و سوریه امروزی) را دربر می‌گرفت. ساخت این شهر بیش از پنج هزار سال پیش در امتداد کرانه‌های رود دجله و به افتخار خداوندگار امپراتوری آشوریان، آشور، آغاز شد.

معبد این شهر باستانی، زیگوراتی که تا ۲۶ متر بر فراز رود دجله سر برافراشته بود، همچنان پابرجاست. دروازه طبیره (The Tabira Gate) که متشکل از سه طاق است نیز در مرکز شهر قرار دارد.

اگرچه شهر آشور اخیرا به دنبال بازسازی درهای خود را به روی بازدیدکنندگان گشود و در سال ۲۰۰۳ در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفت اما آینده آن نامعلوم است. این شهر یک بار ۶۱۲ سال قبل از میلاد توسط نیروهای بابل و یک بار دیگر در سال ۲۰۱۵ توسط گروه افراط‌گرای داعش تخریب شد. داعشیان حدود ۷۰ درصد دروازه طبیره را تخریب کردند و از آن زمان تاکنون بخشی از بافت این سازه تاریخی در اثر برخورد با آب دچار فرسایش شده است. در زمستان سال ۲۰۲۰ یک کمک‌هزینه اضطراری از طرف اتحاد بین‌المللی برای حفاظت از میراث فرهنگی در مناطق درگیر جنگ از فروریختن این دروازه جلوگیری کرد. اما تهدید آن همچنان به قوت خود باقی است.

پروژه ساخت سد مکحول که در ابتدا از سوی دولت بعثی صدام حسین در سال ۲۰۰۲ پیشنهاد شده بود، آوریل سال ۲۰۲۱ (فروردین- اردیبهشت ۱۴۰۰) از سر گرفته شد. این پروژه در دوران تجاوز آمریکا به عراق متوقف شد اما این روزها خشک‌سالی‌های پی‌در‌پی کشور عراق را دچار بحران کرده و ساخت این سد به عنوان یک راهکار مطرح شده است. شهر آشور، پایتخت امپراتوری آشور کهن (۲۰۲۵–۱۷۵۰ پ. م)، امپراتوری آشور میانه (۱۳۶۵–۱۰۶۵ پ. م) و برای مدتی کوتاه نیز پایتخت امپراتوری آشوری نو (۹۱۱–۶۰۸ پ. م) بود. بقایای این شهر در ساحل غربی رود دجله، در شمال محل تلاقی رود دجله با شاخه آن، زاب کوچک، به‌طور دقیق‌تر در منطقه الشرقاط از استان صلاح‌الدین کشور عراق قرار دارد.