تصدی‌گری برای فرهنگ پایتخت از جیب مردم!
فارغ از تفاوت‌های گفتمانی و گرایش‌های سیاسی میان دوره پنجم و ششم شورای اسلامی شهر تهران، نحوه مدیریت منابع و تخصیص آن به اولویت‌های شهر برای رفع مشکلات مردم روشن‌کننده انگاره‌های سیاستی و سیاست حاکم بر شهر است
بهروز شیخ‌رودی*: فارغ از تفاوت‌های گفتمانی و گرایش‌های سیاسی میان دوره پنجم و ششم شورای اسلامی شهر تهران، نحوه مدیریت منابع و تخصیص آن به اولویت‌های شهر برای رفع مشکلات مردم روشن‌کننده انگاره‌های سیاستی و سیاست حاکم بر شهر است. اعضای شورای اسلامی شهر بر اساس بند 2 ماده 80 قانون شوراهای اسلامی کشور، وظیفه «بررسی و شناخت کمبودها، نیازها و نارسایی‌های اجتماعی، فرهنگی، آموزشی، بهداشتی، اقتصادی و رفاهی حوزه انتخابیه و تهیه طرح‌ها و پیشنهادهای اصلاحی و راه‌حل‌های کاربردی در این زمینه‌ها جهت برنامه‌ریزی و ارائه آن به مقامات مسئول ذی‌ربط» را بر عهده دارند و طبیعی است راه‌حل رفع کمبودها، نیازها و نارسایی‌ها را باید در بودجه سالانه شهرداری که به تصویب شورای شهر می‌رسد، پیگیری کنند و از این جهت بودجه شهرداری آینه تمام‌نمای تفاوت‌های میان سیاست‌گذاری حاکم بر دو دوره پنجم و ششم شورای اسلامی شهر تهران فارغ از شعار و باورهای سیاسی است.
شورانشینان پایتخت در دوره ششم با افزایش 32درصدی اعتبارات مأموریت اجتماعی و فرهنگی در بودجه سال 1401 شهرداری تهران، سهم این حوزه مأموریتی را از کل بودجه شهرداری تهران به 8.6 درصد رساندند.
افزایش هزار‌و 58 میلیارد تومانی اعتبارات حوزه اجتماعی و فرهنگی در نخستین سال دوره ششم نسبت به آخرین بودجه مصوب دوره پنجم، حکایت از توجه جدی مستأجران جدید بهشت به فرهنگ و جامعه دارد؛ اما آیا مطالبه مردم تهران از نمایندگان‌شان توجه به «فرهنگ» و «امور اجتماعی» بوده است؟ این همت اعضای شورای ششم به افزایش اعتبارات امور اجتماعی و فرهنگی زمانی شایان توجه می‌شود که بدانیم بودجه سال 1401 شهرداری تهران نسبت به بودجه مصوب سال 1400 شورای پنجم، فقط سه درصد افزایش یافته است و با این حال تنها سه حوزه مأموریتی «اجتماعی و فرهنگی»، «خدمات شهری و محیط زیست» و «ایمنی و مدیریت بحران» از مجموع شش حوزه مأموریتی شهرداری تهران مشمول نگاه ویژه اعضای شورای ششم شده‌اند و نسبت به آخرین بودجه مصوب اعضای شورای پنجم رشد را تجربه کرده‌اند و حوزه‌های مأموریتی «حمل‌ونقل و ترافیک»، «معماری و شهرسازی» و «توسعه مدیریت و هوشمندسازی» آن‌چنان مرکز توجه شورانشینان جدید نبوده و اعتبارات این مأموریت‌ها نسبت به بودجه مصوب ساکنان پیشین بهشت در دوره پنجم کاهش را تجربه کرده است.
بررسی اجزای رشد هزار‌و 58 میلیارد تومانی بودجه حوزه فرهنگی و اجتماعی شهرداری تهران، نشانگر آن است که این پول بیش از آنکه صرف توسعه زیرساخت‌های فرهنگی، هنری و اجتماعی شهر شود، قرار است در حوزه هزینه‌ای و صرف برنامه‌های شهرداری برای توسعه تصدی‌گری در حوزه اجتماعی و فرهنگی شود. بر این اساس، در‌حالی‌که اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای که صرف توسعه و نگهداشت زیرساخت‌های فرهنگی و اجتماعی شهر می‌شود، تنها از 2.6 درصد رشد برخوردار شده است، اعتبارات هزینه‌ای این حوزه 53 درصد رشد را برای سال 1401 تجربه می‌کند.
علاقه به توسعه سازمان و گسترده‌کردن دامنه تصدی‌گری‌ها، آفتی است که گریبان‌گیر شهرداری تهران بوده و هست. این ولع تصدی‌گری البته محدود به امروز و دیروز نبوده و حتی دوره پنجم نیز با الزام شهرداری به تشکیل «سازمان گردشگری» در چارچوب ماده 79 برنامه پنج‌ساله سوم توسعه شهر تهران از این امر مستثنا نیست.
تصدی‌گری شهرداری تهران در حوزه امور اجتماعی و فرهنگی از طریق سازمان‌ها و شرکت‌های وابسته به علت فقدان اداره اقتصادی، خدمات با کیفیت نامناسب و تخصیص منابع به فرایند و نه محصول نهایی برای سال 1401، خرجی معادل 790 میلیارد تومان روی دست شهروندان تهرانی می‌گذارد. شورای شهر با تصویب اعتبار جبران هزینه مدیریت راهبری برای سازمان‌های فرهنگی و هنری، رفاه و خدمات اجتماعی، ورزش و شرکت توسعه فرهنگی و هنری، به ازای هر شهروند تهرانی مبلغ 91 هزار تومان به این سازمان‌ها کمک زیان می‌دهد تا بتوانند چرخه نا‌معیوب اقتصادی خود را که معلول تصدی‌گرایی است، به حساب شهروندان تهرانی بچرخانند. جالب‌تر آن است که بدانیم رقم جبران هزینه سازمان‌ها و شرکت‌های حوزه اجتماعی و فرهنگی در سال پایانی دوره پنجم، 49هزار‌و 600 تومان بوده که با 83 درصد رشد در سال نخست دوره ششم به 91 هزار تومان رسیده است.
در سال 1401 شهرداری تهران به ازای هر شهروند تهرانی 91 هزار تومان را که چیزی برابر با یارانه معیشتی دو ماه یک شهروند است، برای چرخیدن چرخ فرهنگ و اجتماع هزینه می‌کند؛ هزینه‌ای که به جای تخصیص به نتیجه و محصول نهایی، به فرایند اختصاص می‌یابد و بر همین اساس تأثیر چندانی بر اقتصاد فرهنگ و هنر شهر یا افزایش دسترسی و بالارفتن سرانه‌های مصارف فرهنگی شهروندان تهرانی نخواهد داشت؛ زیرا این رقم به جای آنکه صرف توسعه محصولات و خدمات فرهنگی شود، برای پرداخت حقوق و دستمزد کارکنان و مدیران این سازمان‌ها و شرکت‌ها مصرف می‌شود.
تأکید و توجه زاکانی، شهردار تهران، به موضوع آسیب‌های اجتماعی در بودجه سال 1401 شهرداری تهران نیز پررنگ است و بر همین مبنا اعتبارات برنامه «ساماندهی آسیب‌دیدگان اجتماعی و متکدیان» از رقم 252 میلیارد تومان در سال 1400 با رشد 78درصدی به رقم 451 میلیارد تومان در سال 1401 رسیده است. البته این رشد رکورددار میزان افزایش برنامه‌های حوزه مأموریت اجتماعی و فرهنگی نیز هست که نشان از توجه شهردار و شورانشینان به معضل بروز و ظهور‌یافته دارد تا ریشه‌های آن که با فرهنگ‌سازی و کار اجتماعی می‌توان از بروز و ظهور آن جلوگیری کرد. شاید همین نگاه باعث شده است که اعتبارات برنامه «حمایت و توانمند‌سازی مشارکت‌های اجتماعی و مردمی» در سال 1401 نسبت به سال 1400 با کاهش 34درصدی به رقم 31 میلیارد تومان برسد!
کاهش اعتبارات حمایت از مشارکت‌های اجتماعی و مردمی در کنار افزایش اعتبارات ساماندهی آسیب‌دیدگان اجتماعی، رشد 83درصدی اعتبارات جبران هزینه راهبری و کمک زیان سازمان‌ها و شرکت‌های حوزه فرهنگی و اجتماعی شهرداری تهران در کنار افزایش 53درصدی سهم اعتبارات هزینه‌ای مأموریت اجتماعی و فرهنگی از یک سو و ترجیح‌دادن حوزه اجتماعی و فرهنگی بر سایر حوزه‌های مأموریتی از‌جمله حوزه حمل‌ونقل و ترافیک، نمایه‌ها و انگاره‌های سیاستی انکارنشدنی است که حکایت از تمایل مدیریت شهری دوره ششم به تصدی‌گری برای فرهنگ البته آن‌هم از جیب مردم تهران دارد. اینجاست که اعداد واقعیت را آشکار می‌کنند و بر‌خلاف تبلیغات شهرداری که از اقدام برای مردم خبر می‌داد، از هزینه‌های شهرداری از جیب مردم خبر می‌دهند.
*معاون محاسبات و پایش عملکرد شورای پنجم
