کارشناسان سیاسی تأکید چندباره رئیسی بر انداختن توپ مشکلات به زمین دولت قبل را آسیب‌شناسی کردند
همه مسئول‌اند
معصومه معظمی: بانیان وضع موجود نباید در عرصه‌های مدیریتی مورد استفاده قرار بگیرند»؛ جمله‌ای که بارها از سوی رئیس دولت سیزدهم بر آن تأکید شده است. این در حالی است که در بروز هر مشکلی قطعا عوامل متعددی دخیل‌اند و نمی‌توان یک فرد یا گروه را ولو اینکه مدتی در رأس امور اجرائی کشور بوده، مقصر صددرصدی مشکلات دانست.
«بانیان وضع موجود نباید در عرصه‌های مدیریتی مورد استفاده قرار بگیرند»؛ جمله‌ای که بارها از سوی رئیس دولت سیزدهم بر آن تأکید شده است. این در حالی است که در بروز هر مشکلی قطعا عوامل متعددی دخیل‌اند و نمی‌توان یک فرد یا گروه را ولو اینکه مدتی در رأس امور اجرائی کشور بوده، مقصر صددرصدی مشکلات دانست. تکیه بر این حرف قطعا دادن آدرس اشتباه به افکار عمومی و فرار به جلو از سوی کسانی است که در سال‌های متعدد مسئولیت‌های کلیدی در کشور داشته‌اند، اما حالا نمی‌خواهند عهده‌دار حتی سهم کوچکی از مسئولیت این مشکلات باشند و صرفا توپ مشکلات را به زمین دولت قبل می‌اندازند. سیدابراهیم رئیسی که قبل از روی‌کارآمدن دولتش وعده داده بود دولت او از آن دولت‌هایی نخواهد بود که مسئولیت مشکلات را گردن نگیرد و به گذشته حواله دهد، چهارمین بار است در هشت ماهی که از عمر دولتش می‌گذرد، دولت روحانی و مدیرانش را مقصر می‌داند. رئیسی 23 فروردین سال جاری در دیدار ذاکرین اهل بیت(ع) هم‌زمان با شب رحلت حضرت خدیجه(س) گفت: «دولت به همه احترام می‌گذارد، اما بی‌تردید کسانی که بانیان وضع موجود هستند و مردم از عملکرد آنان رضایت ندارند، نباید در عرصه‌های مدیریتی مورد استفاده قرار بگیرند...». او پیش از این نیز عصر جمعه هشتم بهمن 1400 در جریان سفر به استان گیلان در دیدار با نخبگان، علما، خانواده شهدا، ایثارگران و جمعی از اقشار مختلف مردم بر این جمله تأکید داشت. علاوه‌بر‌آن ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۰ و همچنین ۱۹ آذر ۱۴۰۰ در سخنرانی‌های خود تأکید کرده بود «از بانیان وضع موجود نباید در مدیریت‌ها استفاده کرد».
تأکید بر جمله فوق از سوی سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری که قدرت اول اجرائی کشور است و تا پیش از این نیز مسئولیت‌های بزرگی مانند ریاست قوه قضائیه، معاون‌اولی رئیس قوه قضائیه و دادستانی کل کشور را بر عهده داشته است، ایجاد سؤال می‌کند که بانیان وضع موجود از نظر او چه کسانی هستند که نباید از آنها در پست‌های مدیریتی استفاده شود؟ اگر واقعا چنین افرادی هنوز در بدنه دولت سیزدهم حضور دارند، چرا تاکنون پاک‌سازی نشده و با آنها برخورد نشده است؟ آیا قدرت آنها به حدی است که دولت جدید نتوانسته با آنها مقابله کند و آنها را تغییر دهد؟ آیا زورشان به دولتی که نزدیک به یک سال از عمر آن می‌گذرد، می‌چربد و تصمیم‌سازی آنها مانع از تصمیمات وزیر و مدیر و حتی رئیس‌جمهوری شده است؟ آیا به‌واقع مقصر شرایط موجود افرادی هستند که رئیسی انگشت اتهام خود را به سوی آنها نشانه رفته است؟ یا مسئله چیز دیگری است و رئیس دولت سیزدهم با اهداف دیگری بر طرح چنین مسائلی تکیه دارد و بارها و بارها بر این عبارت اصرار می‌ورزد؟
برای پاسخ‌گویی به این سؤالات اول باید دید سهم هر مسئولی از این مشکلات چقدر است و چرا کسی عهده‌دار آن نمی‌شود و صرفا قصد دارد دیگری را مقصر قلمداد کرده و از خود سلب مسئولیت کند. برای پاسخ‌گویی به این سؤالات و آسیب‌شناسی مسئله، با محمدتقی فاضل‌میبدی، استاد دانشگاه و عضو مجمع روحانیون مبارز و محمدصادق جوادی‌حصار، فعال سیاسی اصلاح‌طلب گفت‌وگو کردیم.
هرکسی مسئولیتی داشته در بروز وضع موجود مقصر است
محمدتقی فاضل‌میبدی، استاد دانشگاه و عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم، در تحلیل این سخنان به «شرق» گفت: «دولت و قوه مجریه در این کشور بخش کمی از قدرت را عهده‌دار است، فرقی هم ندارد دولت اصلاح‌طلب باشد یا اصولگرا. خیلی از خود اختیار ندارد که بخواهد مشکلات کشور را حل کند». استاد دانشگاه مفید به‌عنوان مثال به «برجام» اشاره کرد و گفت: «در نمونه برجام، رهبری صراحتا گفتند دولت مجری بوده و تصمیم‌گیرنده نیست. سیاست خارجی هم از بخش‌های عمده قوه اجرائی کشور است و البته بسیاری از مسائل حیاتی کشور به آن بستگی دارد».
فاضل‌میبدی ادامه داد: «اگر منظور آقای رئیسی از «بانیان وضع موجود» دولت آقای روحانی است، طبیعی است که دولت روحانی همه‌کاره نبوده و «بانیان وضع موجود» علاوه بر دولت، قوه مقننه و قوه قضائیه و نهادهای دیگر و مجمع تشخیص مصلحت و... نباید همه چیز را به پای دولت قبل نوشت».
او تأکید کرد: «اگر وضع موجود خوب یا بد است، بانی آن فقط دولت نیست. مثلا در بحث FATF که دولت روحانی تلاش کرد مشکل را حل کند، مجمع تشخیص مصلحت پافشاری کرد و زیر بار انجام آن نرفت، دولت چه تقصیری دارد؟ بخش عمده‌ای از مشکلات کشور ناشی از همین عدم پیوستن ما به کنوانسیون‌های بین‌المللی FATF است». عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم همچنین با اشاره به موضوع «برجام» به عنوان یک بحث جدی سیاست خارجی تصریح کرد: «دولت آقای روحانی با تلاش‌های آقای ظریف که البته دنیا هم روی او حساب می‌کند، برجام را تا پای امضای قرارداد برد، اما از مجلس مرتب علیه برجام موضع‌گیری کردند و اجازه ندادند به سرانجام برسد و باعث بروز مشکلات جدی در کشور شدند. حالا اما خودشان همه تلاششان را به کار گرفته‌اند تا همان برجام را احیا کنند، اما تاکنون نتوانسته‌اند». این فعال سیاسی در بروز وضع موجود همه را دخیل دانست.
مشکلات کشور یا به گردن استکبار جهانی است یا دولت قبلی!
فاضل‌میبدی با یادآوری وعده‌های انتخاباتی رئیسی گفت: «آقای رئیسی قبل از انتخابات قول داد اگر رئیس‌جمهوری شود مشکلات را حل می‌کند، اما بعد از هشت ماه نه‌تنها هیچ مشکلی حل نشده است، بلکه اگر قدمی در بازار بزنید متوجه می‌شوید که تورم بیشتر شده است. این زشت است که هر مسئولی روی کار می‌آید یا مشکلات را بر گردن استکبار جهانی می‌اندازد یا دولت قبلی. این مسئله ناشی از ضعف و ناتوانی آنهاست؛ چراکه اداره اجرائی کشور را بر عهده گرفته‌اند تا مشکلات مردم را حل کنند، اما بعد از گذشت هشت ماه بانیان وضع موجود را هنوز مدیران دولت قبل می‌دانند و فرافکنی می‌کنند».
این استاد دانشگاه در ادامه برای شناسایی بانیان وضع موجود گفت: «اگر قرار است بانیان وضع موجود شناسایی شوند، باید علاوه بر دولت قبل، در مجلس، مجمع تشخیص و سایر نهادها خوب بگردند تا به نتیجه درست‌تری برسند».
او در پاسخ به این سؤال که با طرح چندباره چنین موضوعی دنبال چه چیزی هستند؟ بیان کرد: «آنها با این اظهارنظرات می‌خواهند بگویند اگر مشکلی وجود دارد ما مقصر نیستیم و به نوعی دنبال فرار به جلو هستند. این یعنی ضعف و ناتوانی را گردن دیگری انداختن. متأسفانه این وضع در اکثر مدیران کشور وجود دارد و هیچ‌کسی حاضر نیست به اندازه سهمی که در بروز مشکلات داشته است، مسئولیت قبول کند و همه را گردن دیگری می‌اندازد».
فاضل‌میبدی ادامه داد: «بدنه دولت فعلی بسیار ضعیف است، اما دولت روحانی از بدنه قوی‌تری برخوردار بود. امروزه تصمیم‌سازی‌ها درباره اقتصاد، ارز و... تصمیم‌سازی‌های درستی نبوده و باعث تشدید تورم شده است، اما کسی به روی خودش نمی‌آورد».
محسن رضایی نه در جنگ و نه در اقتصاد معجزه نکرد!
عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم همچنین به وعده‌های انتخاباتی محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام که گفته بود دکترای اقتصاد دارد و قادر به درمان اقتصاد بیمار کشور است، اشاره کرد و افزود: «آقای محسن رضایی که معاون اقتصادی رئیس‌جمهور است و زمان انتخابات به حدی محکم برای حل مشکلات اقتصادی حرف می‌زد که تصور کردیم قرار است معجزه کند! -مثل زمان جنگ که معجزه کرد- اما حالا اصلا حضور ندارد و کوچک‌ترین قدمی برای رفع مشکلات اقتصادی برنداشته و حتی مصاحبه‌ای هم نمی‌کند!».
این فعال سیاسی اضافه کرد: «استکبارستیزی و دولت قبل ستیزی، شاخصه دولت‌هایی است که روی کار می‌آیند و افراد صفرکیلومتر را در رأس امور قرار می‌دهند و وقتی موفق نمی‌شوند، مشکلات را گردن دولت پیش از خود می‌اندازند. بنابراین تا زمانی که در این مملکت افراد کاردان، کارشناس و اقتصاددان واقعی روی کار نیایند و این خط بازی‌های سیاسی کنار نرود، مشکلی حل نمی‌شود».
فاضل‌میبدی تأکید کرد: «البته مشکل در مواجهه با سیاست خارجی و برجام است که سرنوشت کشور به آن گره خورده و تا این مشکل حل نشود، آنها جلوی پای ما سنگ‌اندازی می‌کنند و مشکلات کشور به قوت خود باقی می‌مانند».
دستگاه‌های دیگر هم به اندازه دولت و قوای دیگر مسئول‌اند
علاوه بر فاضل‌میبدی، محمدصادق جوادی‌حصار، فعال سیاسی اصلاح‌طلب و عضو شورای مرکزی حزب اعتماد ملی نیز به این سخنان واکنش نشان داد و به «روزنامه شرق» گفت: «اول باید تعیین کنیم وضع موجود از چه زمانی ملاک عمل است. مثلا زمانی که دولت جدید هنوز سر کار نیامده و فاصله بین این دولت و آن دولت یک هفته تا یک ماه است، باید گفت آنچه وجود دارد ناشی از عملکرد دولت قبل است. اما اکنون بیش از هشت ماه از شروع به کار دولت سیزدهم گذشته است و آقای رئیسی گفته بود ما از آن دولت‌هایی نیستیم که کار را به گذشته حواله دهیم و ناکامی را گردن دولت قبل بیندازیم. اما حالا برخلاف وعده اولیه خود عمل کرده است».
این فعال سیاسی ادامه داد: «در مدتی که از دولت سیزدهم گذشته، اتفاقات زیادی افتاده و قیمت کالاهای اساسی بیش از دو برابر شده است و این ماجرا ربطی به دولت قبل ندارد».
جوادی‌حصار ادامه داد: «برجام که همچنان احیا نشده و وضعیت منطقه هم هیچ تغییر مثبتی نداشته است که بگوییم سیاست خارجی دولت قبل بد بوده و شرایط منطقه‌ای ایران را به وضعیت بدی کشانده بود و حالا سیاست خارجی مثبت منطقه‌ای دولت فعلی باعث سیاست حسن هم‌جواری شده است».
او تصریح کرد: «در این مدت عراقی‌ها پول‌های ایران را بلوکه کرده‌اند و پس نمی‌دهند. با افغانستان هم مشکلات مرزی و حقابه همچنان به قوت خود باقی است. مشکلات مهاجران افغانستانی که در دولت‌های قبل هم بود، در این دولت تشدید شده و متأسفانه در حال تبدیل‌شدن به یک مسئله بغرنج و بحرانی است».
عضو شورای مرکزی حزب اعتماد ملی اضافه کرد: «سیستم مدیریتی کشور هم سیستم کارآمدی نیست که بتواند مشکلات روزمره مردم را حل کند. معضلی قدیمی به نام حقوق زنان در ایران هم مطرح بوده و اصولگرایان اعلام می‌کردند اگر قدرت یکدست شود، این امور را سامان‌دهی می‌کنند؛ اما دیدیم برای حضور زنان در استادیوم ورزشی چه بحرانی ایجاد کردند که تبعات زیادی به همراه دارد. بنابراین باید بررسی شود که وضعیت موجود نتیجه عملکرد دولت‌هاست یا نتیجه رویکرد کلی».
جوادی‌حصار با بیان اینکه «اگر این مشکلات ناشی از نتیجه عملکرد دولت‌ها باشد، می‌توانند عملکرد دولت روحانی را نقد کنند»، گفت: «در این صورت می‌توانند در ترازوی نقد عادلانه میزگردی در تلویزیون تشکیل دهند و کارشناسان دولت روحانی را برای دفاع از عملکردشان دعوت کنند و کارشناسان دولت فعلی مسئله را نقد و آسیب‌شناسی کنند. ما هم از این موضوع استقبال می‌کنیم». این فعال سیاسی اصلاح‌طلب در پاسخ به این سؤال که «بانیان وضع موجود» به نظر آنها چه کسانی هستند؟ توضیح داد: «وضع موجود ماحصل عملکرد دولتی نیست. به نظر من وضع موجود محصول رویکرد یکدست‌سازی قدرت است و به دولت‌ها ربطی ندارد. این رویکرد از زمان آقای احمدی‌نژاد بر این مبنا قرار گرفت که کلیت نظام سیاسی را یکدست کند. البته نتیجه یکدستی حاکمیت در دولت آقای احمدی‌نژاد به حدی درخشان است که خود اصولگرایان که به دنبال آن بودند، حاضر نیستند آن را در کارنامه خود ثبت کنند». جوادی‌حصار یادآور شد: «در ادامه آن روند، هر هدفی به‌جز آن دنبال می‌شد بایکوت می‌شد و اجازه تحقق آن را نمی‌دهند. دستگاه‌های موازی و تصمیم‌ساز مثل مجلس هم مانع از تحقق مطالباتی بودند که با منویاتشان هماهنگ نبود؛ بنابراین همیشه تعارض جدی میان این نگاه و نگاه دولتی وجود داشته است». او افزود: «اکنون می‌خواهند یکدست‌سازی کنند چون نگاه غیر دولتی از نگاه دولتی در دستگاه دولت، مانع از پیشرفت دولت می‌شود. بنابراین کارنامه یک‌ساله دولت آقای رئیسی نشان می‌دهد این نگاه یکدست و هماهنگ‌کننده سه قوه با یک رویکرد، چه وضعیتی دارد! در واقع سالی که نکوست از بهارش پیداست».
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب با تأکید بر اینکه «کسانی که کشور را به اینجا رسانده‌اند باید پاسخ‌گو باشند» گفت: «علاوه بر دولت‌ها، دستگاه‌های خار ج از دولت که بیشترین سهم اقتصادی کشور را دارند و مجمع تشخیص مصلحت و قوه قضائیه هم در بروز شرایط موجود دخیل‌اند و باید به میزان سهمشان عهده‌دار مسئولیت باشند».
او ادامه داد: «بنابراین وضع موجود را تنها دولت‌ها تعیین نمی‌کنند و اگر تنها دولت‌ها تعیین‌کننده بودند، چرا این‌همه تلاش صورت گرفت که مجلس را یکدست کنند؟ این فعال سیاسی اصلاح‌طلب، مواجهه با موضوعات را «کاملا سیاسی» دانست و گفت این نگاه خاص باید پاسخ‌گوی وضع موجود باشد، نه فقط دولت‌ها؛ چراکه همه دولت‌ها تا حدی مقصرند و تأکید چهارباره آقای رئیسی بر «بانیان وضع موجود» و گرفتن انگشت اتهام به سوی مدیران و دولت قبلی، به دلیل ضعف عملکرد دولت فعلی و فرار به جلو برای نپذیرفتن مسئولیت است.
با توجه به اظهارات کارشناسان و به‌خرج‌دادن کمی انصاف، می‌توان به این نتیجه رسید که بانی وضع موجود نه فقط دولت قبل و مدیرانی هستند که شاید به تعداد انگشت‌شماری، آن‌هم به دلیل نداشتن مدیران لایق جایگزین، فعلا در بدنه دولت مانده‌اند، بلکه همه مسئولانی هستند که در 42 سال گذشته در نظام مسئولیتی داشته‌اند و به قولی علاقه‌مند هستند توپ را به زمین دولت قبلی و استکبار جهانی بیندازند و از خود سلب مسئولیت کنند.
