«شرق» از توقیف نفتکش در سواحل ونزوئلا، تشدید مناقشات نفتی و ارتباطدادن آن به ایران گزارش میدهد
کمین در کارائیب
شبکه خبری بلومبرگ شامگاه چهارشنبه گزارش داد نیروهای آمریکایی یک نفتکش تحت تحریم را در نزدیکی سواحل ونزوئلا و در آبهای دریای کارائیب توقیف کردهاند.
به گزارش گروه رسانهای شرق،
مالک مصدق: شبکه خبری بلومبرگ شامگاه چهارشنبه گزارش داد نیروهای آمریکایی یک نفتکش تحت تحریم را در نزدیکی سواحل ونزوئلا و در آبهای دریای کارائیب توقیف کردهاند. این اقدام در شرایطی انجام شده که دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، در هفتههای اخیر لحن خود را علیه نیکولاس مادورو، رئیسجمهور ونزوئلا، بهطور محسوسی تندتر کرده و حتی احتمال حمله زمینی به این کشور را بهطور تلویحی رد نکرده است.
در واکنش به این اقدام، وزارت امور خارجه ونزوئلا با صدور بیانیهای رسمی، توقیف نفتکش حامل نفت این کشور را «دزدی دریایی بینالمللی» توصیف و آن را بهشدت محکوم کرد. در این بیانیه آمده است اقدام آمریکا یک سرقت آشکار و نقض فاحش حقوق بینالملل محسوب میشود و نباید به عنوان حادثهای منفرد تلقی شود، بلکه بخشی از سیاست تهاجمی و برنامهریزیشده واشنگتن علیه کاراکاس است.
وزارت خارجه ونزوئلا تأکید کرد این عملیات در چارچوب طرح عامدانه آمریکا برای تصاحب منابع انرژی ونزوئلا انجام شده و یادآور شد ترامپ در جریان کارزار انتخاباتی سال ۲۰۲۴ نیز بهصراحت درباره این هدف سخن گفته بود. کاراکاس این اقدامات یکجانبه را تهدیدی مستقیم علیه حاکمیت ملی و داراییهای ملت ونزوئلا دانسته و خواستار توقف فوری آنها شده است. همچنین بر حق انکارنشدنی خود برای اعمال کامل حاکمیت بر منابع طبیعی کشور تأکید کرده است.
موضوع مهمتر اینجاست که کارولین لیویت، سخنگوی کاخ سفید، پس از توقیف یک نفتکش ونزوئلایی در نزدیکی سواحل این کشور، مدعی شد این کشتی به دلیل انتقال نفت در «بازار سیاه» به سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران توقیف شده است. به نوشته ایرنا، کارولین لیویت روز پنجشنبه به وقت محلی اعلام کرد وزارت دادگستری آمریکا با دریافت حکم قانونی، دستور توقیف این نفتکش را صادر کرده؛ زیرا به ادعای واشنگتن، این کشتی بخشی از «ناوگان سایه» بوده که نفت تحریمشده ایران را جابهجا میکرده است. دونالد ترامپ نیز شامگاه چهارشنبه بدون ارائه توضیح حقوقی مشخص، از توقیف «بزرگترین نفتکش توقیفشده» در سواحل ونزوئلا خبر داد و صرفا مدعی شد این اقدام «دلایل کاملا موجه» داشته است. پم باندی، دادستان کل آمریکا، با انتشار ویدئویی اعلام کرد افبیآی، گارد ساحلی و نهادهای امنیتی آمریکا با حمایت وزارت دفاع، حکم توقیف نفتکشی را اجرا کردهاند که به گفته او برای حمل نفت تحریمشده از ونزوئلا و ایران مورد استفاده قرار میگرفته است. کش پاتل، رئیس افبیآی نیز ادعا کرد این عملیات با هدف مقابله با انتقال نفت تحریمشده در حمایت از «سازمانهای تروریستی خارجی» انجام شده و هشدار داد آمریکا هرکجا لازم بداند، در خشکی و دریا اقدام خواهد کرد.
سخنگوی کاخ سفید همچنین اعلام کرد دولت آمریکا قصد دارد نفت موجود در این نفتکش را مصادره کند. به گفته او، کشتی به یک بندر آمریکایی منتقل میشود و تیمهای تحقیقاتی در حال جمعآوری مدارک و انجام مصاحبه با خدمه هستند. لیویت افزود واشنگتن احتمال اقدامات مشابه در آینده را رد نمیکند و مدعی شد آمریکا اجازه نخواهد داد کشتیهای تحریمشده با نفت «بازار سیاه» در دریاها تردد کنند. در عین حال، کاخ سفید نگرانی درباره تماس تلفنی اخیر میان رؤسای جمهور روسیه و ونزوئلا را رد کرد و گفت این موضوع موجب دغدغه ترامپ نشده است.
ادعاهای دیگر رسانهها
در راستای ادعاهای مقامات آمریکایی، بلومبرگ در گزارشی مدعی شد تانکر فوقالعاده بزرگی که اخیرا توسط نیروهای آمریکایی در نزدیکی سواحل ونزوئلا توقیف شده، سالها به عنوان بخشی از «ناوگان سایه» در تجارت نفت تحت تحریم فعالیت داشته و برای مقامات آمریکایی بهویژه به دلیل نقش آن در جابهجایی نفت ایران، شناختهشده بوده است. براساس این گزارش، این کشتی که اکنون با نام The Skipper شناخته میشود، در سال ۲۰۲۲ و در دوران فعالیت با نام قبلی Adisa به دلیل «حملونقل غیرقانونی نفت مرتبط با ایران» تحت تحریم آمریکا قرار گرفت. این تانکر تمامی ویژگیهای کلاسیک ناوگان سایه را داراست؛ ازجمله استفاده از پرچم جعلی گویان، ساختار مالکیتی مبهم و عمری که بهجای فعالیت در تجارت نفت، آن را مستعد خروج از ناوگان و انتقال به مراکز اوراق کشتی در جنوب آسیا میکند.
دادههای ردیابی کشتی که توسط شرکتهای Kpler و Vortexa گردآوری شده، نشان میدهد این تانکر در اوایل سال جاری میلادی دو بار عملیات انتقال نفت خام ایران به مقصد چین را در دریا انجام داده و سپس در ماه جاری برای بارگیری نفت ونزوئلا ظاهر شده است. این نخستین عملیات تأییدشده این کشتی در آبهای ونزوئلا از سال ۲۰۲۳ به شمار میرود. مالک این نفتکش در پایگاه داده دریایی Equasis شرکتی با نام Triton Navigation Corp معرفی شده و مدیریت آن بر عهده Thomarose Global Ventures Ltd است که هر دو در نیجریه ثبت شدهاند؛ بااینحال، این شرکتها به درخواستها برای ارائه توضیح پاسخی ندادهاند.
یک تانکر فوقالعاده بزرگ (VLCC) قادر به حمل حدود دو میلیون بشکه نفت است و براساس دادههای موجود، محموله این کشتی عمدتا از نوع نفت سنگین Merey ونزوئلا بوده که معمولا برای تولید قیر استفاده شده و مقصد اصلی آن بازار چین است. بلومبرگ در پایان گزارش خود میافزاید برآوردهای
S&P Global نشان میدهد ناوگان سایهای که از صادرات نفت ایران، ونزوئلا و روسیه پشتیبانی میکند، شامل حدود ۹۷۸ کشتی است و نزدیک به ۱۹ درصد از کل ناوگان جهانی تانکرهای نفتی را تشکیل میدهد.
واکنش تهران
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، اقدام نیروی دریایی آمریکا در تعرض نظامی و توقیف یک فروند شناور تجاری حامل نفت ونزوئلا در نزدیکی سواحل این کشور را بهشدت محکوم و آن را مصداق روشن «دزدی دریایی دولتی» توصیف کرد. بقایی پنجشنبهشب، ۲۰ آذر ۱۴۰۴، تصریح کرد توقیف و تصرف شناورهای تجاری متعلق به دیگر کشورها از سوی آمریکا، بیاعتنایی آشکار به حقوق بینالملل و نقض فاحش اصول حاکم بر امنیت و ایمنی دریانوردی بینالمللی است. او تأکید کرد استناد واشنگتن به قوانین داخلی خود یا تحریمهای یکجانبه و غیرقانونی برای توجیه چنین اقداماتی، بههیچوجه نمیتواند ماهیت مجرمانه و غیرقانونی این «سرقت مسلحانه در دریا» را تغییر دهد. بقایی همچنین با هشدار نسبت به پیامدهای تداوم این رفتارهای زورمدارانه، خاطرنشان کرد استمرار چنین اقدامات خطرناکی میتواند صلح، امنیت و تجارت بینالمللی را بهشدت تهدید کند و مسئولیت همه دولتها و نهادهای بینالمللی ذیصلاح را برای مقابله با این رویهها و پاسخگوکردن آمریکا یادآور شد.
همزمان سفارت جمهوری اسلامی ایران در کاراکاس نیز با صدور بیانیهای رسمی، اقدام آمریکا در توقیف یک نفتکش ونزوئلایی در دریای کارائیب را بهشدت محکوم کرد. در این بیانیه آمده است این اقدام بدون هیچ دلیل موجه و مبنای قانونی انجام شده و نقض آشکار قوانین و مقررات بینالمللی، بهویژه اصل خدشهناپذیر آزادی دریاها و دریانوردی به شمار میرود. سفارت ایران این اقدام را «دزدی در دریای کارائیب» توصیف و تأکید کرد آمریکا با توسل به اقدامات نامشروع، نقض حاکمیت ملی کشورها، تجاوز به حقوق دیگران و ترویج نوعی آنارشیسم در نظام بینالملل، در پی تحقق اهداف سیاسی خود است. در پایان این بیانیه، ضمن اعلام همبستگی کامل با دولت و ملت ونزوئلا در دفاع از حاکمیت ملی و حقوق مسلم خود، این اقدام مغایر با اصول بنیادین حقوق بینالملل بهطور قاطع محکوم شد.
واکنش سازمان ملل
فرحان حق، معاون سخنگوی سازمان ملل، در نشست خبری خود و در پاسخ به این پرسش که دبیرکل چه واکنشی به اعلام توقیف نفتکش ونزوئلایی از سوی آمریکا در میانه تشدید تنشهای نظامی میان طرفین دارد، بیان کرد: «همانطور که میدانید، دبیرکل نگران هرگونه تنش فزاینده درباره ایالات متحده و ونزوئلا بوده و از این آخرین تحول نگران است. ما از همه بازیگران میخواهیم از اقداماتی که میتواند تنشهای دوجانبه را افزایش دهد و ونزوئلا و منطقه را بیثبات کند، خودداری کنند».
او همچنین خواستار پایبندی همه «به تعهدات خود ذیل منشور ملل متحد، حقوق بینالملل و سایر چارچوبهای حقوقی قابل اجرا» شد. معاون سخنگوی دبیرکل سازمان ملل از پاسخ به اینکه چه کسی در این رویداد به منشور ملل متحد و قانون قابل اجرا پایبند نبوده است، خودداری کرد. فرحان حق در پاسخ به اینکه «آیا با توجه به یکجانبهبودن تحریمهای آمریکا، توقیف این نفتکش نقض حقوق بینالملل است؟»، پاسخ داد: «در این مرحله اطلاعات کافی برای تعیین قطعی قانونیبودن یا قطعینبودن این عملیات خاص نداریم. آنچه ما میگوییم این است که میخواهیم از هر اقدام تشدیدکنندهای بپرهیزیم».
این مقام سازمان ملل در ادامه در پاسخ به اینکه آیا آمریکا از سازمان ملل متحد برای انجام این کار دستور دارد، پاسخ داد: «ما مسلما در زمینه مسائل مربوط به هر چیزی که یک معامله مجرمانه تلقی شود، همه کشورها را تشویق میکنیم که با دفتر سازمان ملل متحد در امور مواد مخدر و جرائم همکاری کنند. درباره این اقدام همانطور که گفتم، اطلاعات کافی درباره قانونیبودن آن نداریم. اما آنچه ما بر آن تأکید داریم، این است که همه کشورها از اقدامات تشدیدکننده بپرهیزند، خویشتنداری به خرج دهند و به درخواستهای ما برای گفتوگو و صلح توجه کنند».
سلسله توقیفها در راه است؟
خبرگزاری رویترز هم در گزارشی هشدار داده است بیش از ۳۰ نفتکش فعال در تجارت نفت ونزوئلا که تحت تحریمهای ایالات متحده قرار دارند، ممکن است پس از توقیف یک ابرنفتکش حامل نفت خام ونزوئلا توسط گارد ساحلی آمریکا، در معرض اقدامات تنبیهی و مجازاتهای بیشتر قرار گیرند. این ارزیابی براساس دادههای کشتیرانی و تحرکات اخیر نفتکشها در آبهای ونزوئلا انجام شده است.
براساس این گزارش، توقیف ابرنفتکش یادشده که دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، روز چهارشنبه آن را اعلام کرد، نخستین توقیف شناختهشده محموله نفتی ونزوئلا از زمان اعمال تحریمهای گسترده واشنگتن علیه این کشور در سال ۲۰۱۹ به شمار میرود. این اقدام همچنین اولین اقدام عملی دولت ترامپ علیه نفتکشهای مرتبط با ونزوئلا پس از دستور او برای افزایش درخور توجه حضور نظامی آمریکا در منطقه محسوب میشود.
این تحول در شرایطی رخ داده که ترامپ فشار سیاسی، اقتصادی و امنیتی بر دولت نیکلاس مادورو، رئیسجمهور ونزوئلا را تشدید کرده است. در نتیجه این اقدام، بسیاری از مالکان کشتیها، اپراتورها و شرکتهای حملونقل دریایی در وضعیت آمادهباش قرار گرفتهاند و برخی از آنها در حال بازنگری در تصمیم خود برای ادامه فعالیت در آبهای ونزوئلا هستند. تحلیلگران معتقدند هدف قراردادن محمولههای نفتی با منشأ ونزوئلا میتواند در کوتاهمدت باعث تأخیر در صادرات نفت این کشور شود و حتی برخی مالکان کشتیها را به خروج کامل از این تجارت سوق دهد.
رویترز یادآور شده است واشنگتن تاکنون بهطور مستقیم صادرات نفت ونزوئلا را متوقف نکرده بود؛ زیرا این صادرات عمدتا از طریق واسطهها و با استفاده از کشتیهای ثالث انجام میشد. بااینحال، اقدام اخیر میتواند نشانه تغییر رویکرد آمریکا باشد. ابرنفتکش توقیفشده، طبق گزارش یک شرکت مدیریت ریسک دریایی، بخشی از «ناوگان سایهای» بوده است؛ ناوگانی متشکل از کشتیهایی که نفت تحت تحریم را حمل میکنند و معمولا با خاموشکردن سیستمهای شناسایی یا پنهانسازی موقعیت خود فعالیت دارند. استفاده از این ناوگان از زمان اعمال تحریمهای آمریکا علیه ونزوئلا افزایش یافته است.
براساس دادههای TankerTrackers.com، در روز چهارشنبه بیش از ۸۰ نفتکش که بارگیری شده یا در انتظار بارگیری بودند، در آبهای ونزوئلا یا نزدیکی سواحل آن حضور داشتند که بیش از ۳۰ فروند آنها تحت تحریم آمریکا بودند. در سطح جهانی، ناوگان سایهای شامل بیش از هزارو 400 نفتکش است که بخش بزرگی از آنها تحت تحریمهای آمریکا، اروپا یا بریتانیا قرار دارند و عمدتا نفت روسیه، ایران و ونزوئلا را به مقاصد آسیایی منتقل میکنند. با وجود این فشارها، صادرات نفت ونزوئلا در ماه نوامبر به بیش از ۹۰۰ هزار بشکه در روز افزایش یافته و واردات نفتای مورد نیاز برای رقیقسازی نفت فوقسنگین این کشور نیز رشد چشمگیری داشته است؛ موضوعی که نشان میدهد راهبرد ناوگان سایهای تاکنون تا حدی در دورزدن تحریمها موفق بوده است.
آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.
