جنگ پنهان واشنگتن و پکن در سایه آسه‌آن
سفر آسیایی دونالد ترامپ، با دیدار پرجزئیات از ژاپن و نشست‌های چندجانبه در کوالالامپور، توکیو و سئول، به نقطه‌ای حساس از روابط آمریکا، چین و کشورهای آسه‌آن رسید؛ جایی که رقابت تجاری و تلاش برای مهار نفوذ پکن در مرکز دیپلماسی واشنگتن قرار دارد.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
شرق: سفر آسیایی دونالد ترامپ، با دیدار پرجزئیات از ژاپن و نشست‌های چندجانبه در کوالالامپور، توکیو و سئول، به نقطه‌ای حساس از روابط آمریکا، چین و کشورهای آسه‌آن رسید؛ جایی که رقابت تجاری و تلاش برای مهار نفوذ پکن در مرکز دیپلماسی واشنگتن قرار دارد. ترامپ در توکیو با سانائه تاکائیچی، نخست‌وزیر تازه ژاپن و نخستین زن در این سمت دیدار کرد. رئیس‌جمهور آمریکا این تحول را «اتفاقی بزرگ» خواند و از «اتحاد در بالاترین سطح» میان دو کشور سخن گفت. دو طرف در کاخ آکاساکا، «سند اجرای عصر طلایی اتحاد» را امضا کردند که شامل تشکیل صندوقی ۵۵۰ میلیارد دلاری برای سرمایه‌گذاری ژاپن در ایالات متحده و تعرفه ۱۵درصدی واردات کالاهای ژاپنی بود. تاکائیچی با اشاره به رابطه نزدیک خود با شینزو آبه، نخست‌وزیر فقید و متحد دیرینه ترامپ، وعده داد مسیر او را ادامه دهد. او برای تحکیم رابطه شخصی با ترامپ، از اهدای ۲۵۰ درخت گیلاس به آمریکا به مناسبت دویست‌و‌پنجاهمین سال استقلال و آتش‌بازی استان آکیتا در جشن روز استقلال سخن گفت. هم‌زمان با این دیدار، توافق دوم میان دو کشور برای تأمین زنجیره مواد معدنی کمیاب امضا شد؛ موضوعی که به‌ویژه در رقابت با چین اهمیتی استراتژیک دارد. بخشی از سرمایه‌گذاری ژاپن به استخراج عناصر نادر اختصاص خواهد یافت؛ موادی حیاتی برای صنایع پیشرفته و فناوری‌های نوین. ترامپ در این سفر کوشید از متحدان آسیایی برای مقابله با سیاست‌های تجاری پکن حمایت بگیرد. سخنگوی کاخ سفید اعلام کرد تاکائیچی تصمیم دارد ترامپ را برای جایزه صلح نوبل نامزد کند؛ اقدامی نمادین برای نمایش نزدیکی دو متحد دیرینه. رئیس‌جمهور آمریکا سپس با خانواده‌های ربوده‌شدگان ژاپنی توسط کره‌شمالی دیدار کرد و در پایگاه دریایی یوکوسوکا، بر عرشه ناو هواپیمابر «یواس‌اس جورج واشنگتن» برای نیروهای آمریکایی سخنرانی کرد. در حاشیه این برنامه‌ها، ترامپ از «پیشرفت چشمگیر» در مذاکرات تجاری با چین خبر داد و گفت احتمال دارد دیدار با شی جین‌پینگ در سئول منجر به توافقی موقت برای مهار رویارویی اقتصادی دو کشور شود. او اعتراف کرد تعرفه‌های سنگین اعمال‌شده بر کالاهای چینی، «پایدار نیست»، اما آنها را اهرمی برای دستیابی به توافق عادلانه دانست.
رقابت 2 روایت در آسه‌آن
چین نیز در همان روزها گامی موازی برداشت. نخست‌وزیر لی‌چیانگ در نشست آسه‌آن در کوالالامپور نسخه گسترش‌یافته توافق تجارت آزاد چین و آسه‌آن (FTA 3.0) را امضا کرد و آن را «پاسخی به حمایت‌گرایی آمریکا» خواند. این توافق، بازار بیش از دو میلیارد نفر را پوشش داده و تعرفه‌ها را کاهش می‌دهد تا جریان سرمایه و خدمات تسهیل شود. لی در سخنرانی خود گفت: «رویارویی به‌جای همبستگی سودی ندارد؛ وحدت قدرت است». او با انتقاد از «قلدری اقتصادی و فشارهای خارجی»، به‌طور تلویحی سیاست‌های تعرفه‌ای واشنگتن را هدف گرفت. از ۲۰۱۰ تاکنون، حجم تجارت دو طرف از ۲۳۵ میلیارد دلار به حدود یک تریلیون دلار رسیده و چین و آسه‌آن اکنون بزرگ‌ترین شرکای تجاری یکدیگر هستند. اما همه رهبران آسه‌آن با این نگاه همراه نبودند. فردیناند مارکوس جونیور، رئیس‌جمهور فیلیپین، ضمن استقبال از توافق، تأکید کرد «همکاری نمی‌تواند در کنار اجبار و تهدید وجود داشته باشد». او رفتار تهاجمی چین در دریای چین جنوبی را مغایر قوانین بین‌المللی دانست و گفت پکن نمی‌تواند ادعای حاکمیت را پشت پوشش «حفاظت زیست‌دریایی» پنهان کند. چهار عضو آسه‌آن -ویتنام، فیلیپین، مالزی و برونئی- همراه با تایوان، با چین بر سر مرزهای آبی مناقشه دارند. مارکوس اعلام کرد کشورش هنگام ریاست آینده بر آسه‌آن، روند تدوین «آیین‌نامه رفتاری در آب‌های مورد مناقشه» را تسریع خواهد کرد. او گفت قایق‌ها و هواپیماهای فیلیپینی هنوز هدف «اقدامات خطرناک و آزاردهنده» چین قرار می‌گیرند و این اقدامات «فاقد مبنای حقوقی» است. وزارت خارجه چین در واکنش، فیلیپین را به «تحریک عمدی و نقض حاکمیت دریایی» متهم کرد. با وجود این، تحلیلگران منطقه‌ای از‌جمله بریجت ولش، معتقدند کشورهای جنوب شرق آسیا می‌کوشند اختلافات امنیتی را از روابط اقتصادی با چین جدا نگه دارند؛ زیرا به همکاری اقتصادی نیاز دارند. انور ابراهیم، نخست‌وزیر مالزی و رئیس دوره‌ای آسه‌آن، در پایان نشست تأکید کرد: «این منطقه نباید به میدان رقابت ابرقدرت‌ها تبدیل شود». او با اشاره به دیدار متوالی رهبران آسه‌آن با ترامپ و لی‌چیانگ گفت: «دیروز با رئیس‌جمهور آمریکا بودیم، امروز با چین؛ این همان توازن‌گرایی آسه‌آن است که اعتماد را می‌سازد». توافق جدید چین با آسه‌آن علاوه بر کاهش تعرفه‌ها، حوزه‌هایی همچون تجارت دیجیتال، اقتصاد سبز و حمایت از بنگاه‌های کوچک و متوسط را نیز پوشش می‌دهد. هدف از آن، آسان‌سازی ورود شرکت‌های کوچک به بازارهای منطقه و کاهش موانع غیرتعرفه‌ای است. کارشناسان می‌گویند این توافق، هم‌زمان با تلاش آمریکا برای بازسازی زنجیره‌های تأمین و کنترل منابع حیاتی، توازن جدیدی در اقتصاد آسیا ایجاد می‌کند. در مقابل، ترامپ در اجلاس آسه‌آن از توافق‌های تازه با کامبوج، مالزی، تایلند و ویتنام خبر داد؛ هرچند همان کشورها هنوز هدف تعرفه‌های جدید واشنگتن هستند. او در کوالالامپور بر گسترش آتش‌بس میان تایلند و کامبوج تأکید کرد؛ توافقی که پس از تهدید به قطع مزایای تجاری حاصل شد. به نظر می‌رسد هر دو قدرت در مسیر آرام‌سازی موقت روابط قدم برمی‌دارند؛ اما رقابت بنیادین میان واشنگتن و پکن همچنان پابرجاست. چین با تقویت پیمان‌های اقتصادی منطقه‌ای و آمریکا با اتحادهای نظامی و تجاری چندجانبه، هرکدام می‌کوشند نفوذ خود را تثبیت کنند. قرار است ترامپ پس از توکیو به سئول برود تا در اجلاس همکاری اقتصادی آسیا–اقیانوسیه (APEC) شرکت کند؛ جایی که احتمال دیدار مستقیم او با شی جین‌پینگ وجود دارد. دیپلمات‌ها می‌گویند هر توافقی که در این نشست حاصل شود، بیش از آنکه صلح تجاری پایدار بیاورد، صرفا آتش‌بس موقتی در جنگ اقتصادی دو قدرت خواهد بود.
آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.
