۳۰ شهریور ۱۴۰۴ ۲۲:۳۲

موتوربرق‌های گازسوز، تیر خلاصی بر پیکره نامتوازن سبد انرژی کشور؟

امین ابدالی

‌مدتی است که در پی قطعی برق، شاهد اوج‌گیری استفاده از موتوربرق‌های گازسوز در سطح کشور هستیم، این امر با توجه به ناترازی ٢٥ هزار مگاواتی برق در پیک مصرف و امکان دسترسی آسان به گاز طبیعی، در آینده‌ای نزدیک تشدید نیز خواهد شد. هم‌اکنون تقریبا ١٠٠ درصد از شهرها و ٩٨ درصد از روستاها از نعمت گاز طبیعی برخوردارند که با توجه به اطمینان از پایداری دسترسی به گاز طبیعی، ظرفیت بالقوه‌ای در کشور جهت استفاده از این دسته از موتور برق‌ها ایجاد شده و بیم آن می‌رود به‌زودی شاهد استفاده چشمگیر از موتوربرق‌های گازسوز به‌ویژه در مناطق کم‌برخوردار و دارای قطعی‌های بالای برق باشیم.

هم‌اکنون حدود ٣٣ درصد از برق تولیدی کشور در بخش خانگی مصرف می‌شود که چنانچه سهم ١٠ درصدی بخش تجاری نیز به آن اضافه شود، ٤٣ درصد از برق تولیدی کشور در بخش‌های خانگی و تجاری مصرف می‌شود، این در حالی است که تنها مصرف برق بخش خانگی در ساعات اوج بار تابستان به ٥٠ درصد برق تولیدی کشور نیز می‌رسد. اطلاعات موجود در این بخش نشان می‌دهد ٢٥ هزار مگاوات در کشور کسری برق داریم که افزون بر ١٠ هزار مگاوات آن سهم بخش‌های خانگی و تجاری است. هر دستگاه موتور برق گازسوز ١٠٠ کیلووات در حالت تمام‌بار ٣٧ مترمکعب بر ساعت گاز مصرف می‌کند، محاسبات نشان می‌دهد چنانچه تنها یک‌سوم از مشترکان برق خانگی و تجاری کشور که مصرفشان بالغ بر ١٧ هزار مگاوات است، بخواهند این کسری برق را از طریق موتوربرق‌های گازسوز تأمین کنند، باید روزانه ١٠٥ میلیون مترمکعب گاز بیشتری مصرف کنند که این میزان علاوه بر مصرف گاز این دسته از مصرف‌کنندگان در بخش‌های گرمایشی و پخت‌وپز است. به عبارتی دیگر سهم گاز طبیعی که هم‌اکنون در سبد مصرفی انرژی کشور ٧٢ درصد است، یکباره به بالای ٨٠ درصد می‌رسد.

از دیگر معایب استفاده از این دسته از موتوربرق‌ها می‌توان به عدم ردیابی دقیق آنها در زنجیره مصرف و رشد قارچ‌گونه آنها در بین استخراج‌کنندگان رمزارز اشاره کرد. برآوردها حاکی است که هزینه استخراج هر بیت‌کوین در ایران تقریبا هزار دلار است که با توجه به قیمت جهانی بالغ بر 110 هزار دلاری هر بیت‌کوین (در زمان نگارش این تحلیل) تمایل به استفاده از این موتوربرق‌ها (در صورت عدم منع قانونی آن) افزایش یافته و در آینده‌ای نزدیک شبکه انتقال و توزیع گاز کشور را دچار اختلالات گسترده کند.

شاید در نگاه نخست موتوربرق‌های گازسوز به رفع ناترازی‌ها در تولید برق کمک و نقشی مسکن‌گونه ایفا کند، اما نه‌تنها نگاه‌ها را از ارتقای راندمان نیروگاه‌های موجود و تأسیس نیروگاه‌های با راندمان بالا به حاشیه خواهد برد، بلکه تیر خلاصی است بر پیکره نامتوازن سبد انرژی کشور، سهمی بالا از وابستگی به گاز طبیعی که دلیل آن هرچه باشد، دست‌کم در بحث پدافند غیرعامل با سؤال‌های متعددی روبه‌روست.