از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ تاکنون بیش از ۶۴ هزار فلسطینی در غزه جان خود را از دست داده‌اند که بیش از ۱۸ هزار نفر آنها کودک هستند
710 روز آوارگی، 710 روز گرسنگی
از هفتم اکتبر ۲۰۲۳ تا امروز، جنگ غزه به بحران انسانی کم‌سابقه‌ای بدل شده است؛ بیش از ۶۴ هزار فلسطینی، از‌جمله ۱۸ هزار کودک، جان خود را از دست داده‌اند و قحطی و سوءتغذیه میلیون‌ها نفر را در معرض مرگ خاموش قرار داده است. طبق گزارش‌های یونیسف، سازمان جهانی بهداشت و OCHA، حدود ۳۲۰ هزار کودک زیر پنج سال در خطر شدید سوءتغذیه هستند؛ آماری که عمق فاجعه‌ای فراتر از بمباران‌ها را نشان می‌دهد.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
از هفتم اکتبر ۲۰۲۳ تا امروز، جنگ غزه به بحران انسانی کم‌سابقه‌ای بدل شده است؛ بیش از ۶۴ هزار فلسطینی، از‌جمله ۱۸ هزار کودک، جان خود را از دست داده‌اند و قحطی و سوءتغذیه میلیون‌ها نفر را در معرض مرگ خاموش قرار داده است. طبق گزارش‌های یونیسف، سازمان جهانی بهداشت و OCHA، حدود ۳۲۰ هزار کودک زیر پنج سال در خطر شدید سوءتغذیه هستند؛ آماری که عمق فاجعه‌ای فراتر از بمباران‌ها را نشان می‌دهد. در همین حال، بحران آب و بیماری‌های ناشی از آن، سومین سال متوالی محرومیت از تحصیل برای صدها هزار کودک و فشارهای سنگین بر زنان باردار و شیرده، غزه را به صحنه‌ای از فروپاشی اجتماعی و بهداشتی بدل کرده است. هم‌زمان، نهادهای بین‌المللی از «قحطی ساختگی» و «کشتار جمعی» سخن می‌گویند و هشدار می‌دهند که بی‌عملی جامعه جهانی می‌تواند سرنوشت یک نسل کامل را در آوار و گرسنگی دفن کند. این گزارش، مروری است بر تازه‌ترین داده‌ها و هشدارهایی که در ماه‌های اخیر از سوی نهادهای بین‌المللی منتشر شده و تصویری روشن‌تر از ابعاد این بحران به دست می‌دهد.
شمار روزها، تلفات و بحران غذایی
از هفتم اکتبر ۲۰۲۳، زمانی که حملات نظامی اسرائیل علیه غزه آغاز شد، تاکنون یک سال و
۱۱ ماه سپری شده است. براساس آخرین گزارش‌های وزارت بهداشت غزه و سازمان‌های بین‌المللی، از ابتدای جنگ تاکنون بیش از 64 هزار فلسطینی جان خود را از دست داده‌اند که شامل زنان، کودکان و سالمندان می‌شود. از این تعداد، بیش از 18 هزار کودک کشته شده‌اند. بحران غذایی و قحطی در غزه تقریبا هم‌زمان با محاصره شدید نوار غزه آغاز شد. بحران تغذیه در غزه به مرحله‌ای رسیده است که زندگی کودکان را به طور مستقیم تهدید می‌کند. فقدان تنوع غذایی، دسترسی به مواد ضروری برای رشد سالم را به‌شدت محدود کرده و خطر سوءتغذیه حاد و عوارض بهداشتی مرتبط با آن را افزایش داده است.
بیش از ۳۲۰ هزار کودک در معرض سوءتغذیه حاد
بحران انسانی در غزه کودکان را شدیدا تهدید می‌کند. براساس گزارش یونیسف و سازمان بهداشت جهانی در نوامبر 2023، بیش از 132 هزار کودک زیر پنج سال در غزه به سوءتغذیه حاد مبتلا هستند و از این میان، بیش از دوهزار و 500 کودک در وضعیت شدیدا بحرانی قرار دارند،
به طوری که جانشان به‌شدت در خطر است. این داده‌ها مبتنی بر موارد ثبت‌شده در مراکز درمانی و ارزیابی‌های میدانی یونیسف است و وضعیت واقعی را در بازه زمانی نوامبر ۲۰۲۳ منعکس می‌کند. با این حال، گزارش‌های جدیدتر گروه تغذیه و دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل (OCHA) در سپتامبر ۲۰۲۵ نشان می‌دهد که تقریبا تمامی کودکان زیر پنج سال در غزه، یعنی حدود 320 هزار کودک، در معرض خطر شدید سوءتغذیه قرار دارند. از این تعداد، حدود 290 هزار کودک بین شش ماه تا پنج سال سن دارند و به دلیل کمبود مواد غذایی، فقدان تنوع غذایی و مشکلات گسترده در دسترسی به خدمات بهداشتی، به‌شدت آسیب‌پذیر هستند. این رقم شامل کودکان در معرض خطر بالقوه است، حتی اگر هنوز تشخیص سوءتغذیه حاد برای آنان ثبت نشده باشد. این اختلاف آماری نشان می‌دهد که شیوه اندازه‌گیری و معیارهای تعیین سوءتغذیه می‌تواند متفاوت باشد؛ یونیسف بر کودکان مبتلا به سوءتغذیه ثبت‌شده تمرکز دارد، درحالی‌که OCHA دامنه وسیع‌تری از کودکان آسیب‌پذیر را در نظر می‌گیرد. در عین حال، داده‌های آژانس امداد و کار سازمان ملل متحد برای پناهندگان فلسطینی در خاور نزدیک (UNRWA) که براساس اندازه‌گیری دور بازو جمع‌آوری شده، نشان می‌دهد که در شهر غزه، شیوع سوءتغذیه در کودکان خردسال به ۲۸.۵ درصد رسیده است؛ به این معنی که تقریبا از هر سه کودک خردسال، یک نفر دچار سوءتغذیه است. میزان کل سوءتغذیه در سراسر نوار غزه حدود ۱۳.۳ درصد گزارش شده است. این آمار، همراه با گزارش وزارت بهداشت غزه مبنی بر ثبت ۳۶۷ مورد مرگ ناشی از سوءتغذیه از اکتبر ۲۰۲۳ تا سپتامبر ۲۰۲۵، نشان‌دهنده وخامت و فوریت بحران تغذیه‌ای است. بررسی‌های به‌روزشده وزارت بهداشت غزه نشان می‌دهد از این موارد، چهار مورد در سال ۲۰۲۳، ۴۹ مورد در سال ۲۰۲۴ و ۲۶۰ مورد بین ژانویه و ۲۷ آگوست ۲۰۲۵ رخ داده است. یونیسف تأکید می‌کند براساس قوانین بین‌المللی، کودکان باید همواره محافظت شوند و به خدمات حیاتی که به آن وابسته‌اند دسترسی داشته باشند. یونیسف هشدار داده است هرگونه تشدید حملات نظامی به غزه، رنج کودکان را به طور تصاعدی افزایش می‌دهد و بقایای حمایت از آنان را از بین می‌برد. براساس گزارش‌ها، در کمتر از دو سال، بیش از 50 هزار کودک کشته یا معلول شده‌اند و این نهاد از جامعه جهانی خواسته است دیگر کودکان را ناامید نکند.
بحران آب و شیوع بیماری‌های مرتبط با آب
در کنار بحران غذایی و سوءتغذیه گسترده، کمبود دسترسی به آب سالم و تجهیزات بهداشتی، به‌ویژه در نوار غزه، وضعیت بهداشتی کودکان و خانواده‌ها را به‌شدت تهدید می‌کند. به‌ویژه اسهال حاد آبکی یکی از شایع‌ترین بیماری‌های گزارش‌شده است و طبق داده‌های OCHA، حدود ۳۷ درصد از کل موارد ابتلا را تشکیل می‌دهد. محدودیت در ورود تجهیزات تصفیه آب، از‌جمله قرص‌های کلر، باعث شده ایمنی آب آشامیدنی در سطح خانوار و ضدعفونی شبکه‌های بزرگ آب‌رسانی (چاه‌ها، حمل با کامیون و نمک‌زدایی) با چالش جدی مواجه شود و در نتیجه شیوع عفونت‌های اسهالی به طور مداوم افزایش یابد. از سوی دیگر، آژانس کار و امداد سازمان ملل متحد (UNRWA) گزارش داده است که تعداد موارد مشکوک به سندرم گیلن باره (GBS) به ۱۰۱ مورد رسیده و ۱۰ مورد مرگ مرتبط با این بیماری ثبت شده است. بیش از نیمی از این موارد (۵۸ درصد) در منطقه خان‌یونس گزارش شده که نشان‌دهنده شدت بحران سلامت در این بخش از نوار غزه است.
سومین سال تحصیلی بدون مدرسه
طبق گزارش دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل متحد (OCHA)، امسال سومین سال متوالی است که بخش وسیعی از کودکان غزه از حق تحصیل محروم می‌شوند. تقریبا 658 هزار کودک، شامل بیش از 300 هزار دانش‌آموز تحت پوشش سازمان امداد و کمک‌رسانی پناهندگان فلسطینی (آنروا)، قادر به حضور در مدارس نخواهند بود و آموزش آنها با محدودیت‌های جدی مواجه است. دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل متحد گزارش داده است تنها حدود ۳۸ درصد از کودکان در سن مدرسه، یعنی حدود 250 هزار نفر، طی دو سال گذشته توانسته‌اند از طریق فضاهای آموزشی موقت یا برنامه‌های آموزش از راه دور آنروا، دسترسی محدودی به تحصیل پیدا کنند. آنروا با ابراز نگرانی عمیق نسبت به این وضعیت اعلام کرده است: «به جای بازگشت به مدرسه مانند سایر کودکان در سراسر جهان، حدود ۶۶۰ هزار دختر و پسر در غزه، ناامید، گرسنه، آسیب‌دیده و عمدتا داغدار، در میان آوارها سرگردان خواهند بود. هرچه مدت بیشتری این کودکان از آموزش دور بمانند، خطر شکل‌گیری نسلی گمشده و کاشتن بذر نفرت و خشونت در آینده افزایش می‌یابد».
زنان در خط مقدم بحران
زنان در غزه با مجموعه‌ای از چالش‌های پیچیده مواجه هستند. براساس گزارش یونیسف در سپتامبر ۲۰۲۵، دسترسی محدود به خدمات بهداشتی، افزایش خشونت‌های خانگی و فشارهای روانی ناشی از جنگ، زنان باردار و شیرده را در معرض خطرات جدی قرار داده است. بسیاری از مادران به دلیل کمبود مواد غذایی و خدمات پزشکی، توان مراقبت از خود و فرزندانشان را ندارند و سلامت آنها به‌شدت تهدید می‌شود. براساس گزارش الجزیره در سپتامبر 2025، بیش از 55 هزار زن باردار و شیرده با خطرات شدید سوءتغذیه مواجه شده‌اند و دو سوم آنان از کم‌خونی رنج می‌برند. به گفته رویترز، مرگ ناشی از گرسنگی نیز یکی از مظاهر این بحران انسانی است؛ تاکنون حداقل ۴۱۱ فلسطینی، شامل ۱۴۲ کودک، بر اثر قحطی جان خود را از دست داده‌اند. ناگفته نماند که این ارقام فقط مربوط به موارد ثبت‌شده است و احتمالا تعداد واقعی مرگ‌ومیر بر اثر قحطی بالاتر است. یونیسف درباره خطراتی که نوزادان نارس در دستگاه‌های انکوباتور، کودکان مجروح در بخش‌های مراقبت‌های ویژه و کودکان دارای معلولیت را تهدید می‌کند نیز هشدار داده است. پزشکان در شرایط کنونی با گزینه‌های بسیار محدود برای محافظت از بیماران خود مواجه‌اند و هیچ جای امنی برای تخلیه آنان وجود ندارد.
واکنش‌های بین‌المللی به بحران انسانی در غزه
بحران انسانی در نوار غزه واکنش گسترده نهادهای بین‌المللی را برانگیخته است. یونیسف در گزارش‌های اخیر خود بارها هشدار داده است وضعیت کودکان و زنان در این منطقه به سطح بحرانی رسیده و دسترسی بدون مانع به کمک‌های انسانی برای نجات جان آنان حیاتی است. رویترز در گزارشی نوشته که به گفته کارشناسان این سازمان، محدودیت در ورود غذا، دارو و تجهیزات پزشکی، تهدید مستقیم جان بیش از صدها هزار کودک و مادر باردار را به همراه دارد و فوریت اقدامات بین‌المللی هرگز به این شدت نبوده است. سازمان بهداشت جهانی نیز با شدت بحران همسو شده و تدروس آدهانوم، مدیرکل WHO، وضعیت گرسنگی در غزه را «قحطی ساختگی» توصیف کرده و بر لزوم رفع فوری محاصره انسانی تأکید کرده است. به گفته او استمرار این شرایط نه‌تنها سلامت کودکان و زنان را تهدید می‌کند، بلکه زیرساخت‌های بهداشتی و توانمندی‌های محلی برای پاسخ به بحران را نیز با خطر جدی مواجه کرده است. دفتر حقوق بشر سازمان ملل متحد نیز اقدامات اسرائیل در غزه را در قالب «کشتار جمعی» ارزیابی کرده و خواستار تحقیقات بین‌المللی درباره جنایات جنگی احتمالی شده است. به گفته رویترز این نهاد تأکید کرده است که حفظ حقوق غیرنظامیان، به‌ویژه کودکان و زنان، باید در صدر اولویت‌های جامعه جهانی قرار گیرد و توقف فوری خشونت‌ها و تضمین دسترسی به کمک‌های بشردوستانه ضروری است.
آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.
