مطالبه‌گری همایون شجریان با انتشار یک قطعه
نفی زنان امکان‌پذیر نیست
همایون شجریان، خواننده سرشناس، تازه‌ترین اثر رسمی خود با عنوان «از دوست داشتن» را با همراهی «بهاره بهاری» منتشر کرده است. این قطعه با شعری از فروغ فرخزاد و موسیقی وحید پویان ساخته شده است و صرف‌نظر از کیفیت هنری آن، می‌توان آن را یکی از نخستین گام‌های عملی برای حمایت مردان موسیقی ایران از خوانندگی زنان دانست.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
سما بابایی
همایون شجریان، خواننده سرشناس، تازه‌ترین اثر رسمی خود با عنوان «از دوست داشتن» را با همراهی «بهاره بهاری» منتشر کرده است. این قطعه با شعری از فروغ فرخزاد و موسیقی وحید پویان ساخته شده است و صرف‌نظر از کیفیت هنری آن، می‌توان آن را یکی از نخستین گام‌های عملی برای حمایت مردان موسیقی ایران از خوانندگی زنان دانست. پیشتر همایون در آلبوم «ایران من» با آهنگ‌سازی «سهراب پورناظری» و همچنین کنسرت-نمایش «سی»، از حضور دلنیا آرام به عنوان خواننده بهره برده بود؛ اما «از دوست داشتن» را می‌توان نخستین قطعه «همایون» دانست که به صورت دوصدایی با یک زن اجرا شده و بدین ترتیب به دلیل شرایط خاص صدای زنان، بار اجتماعی و فرهنگی پررنگی نیز در خود مستتر دارد.
حضور زنان در موسیقی ایران طی دهه‌های اخیر با محدودیت‌ها، چالش‌ها و گاه ممنوعیت‌هایی همراه بوده است. در چنین فضایی، کمتر هنرمندی با جایگاه اجتماعی و اعتبار هنری بالا، به طور علنی و صریح از ضرورت این حضور دفاع کرده است. در میان مردان موسیقی ایران در آن سال‌های عجیب آغاز انقلاب، فقط «حسین علیزاده» و «محمدرضا شجریان» بودند که از این ضرورت می‌گفتند. در سال‌های اخیر اما هنرمندان بیش‌‌تری در این مسیر هم‌گام شده‌اند و «همایون» یکی از آنان است؛ این هم مثالش: «نفی و حذف زنان از موسیقی هرگز اتفاق نمی‌افتد. ما همیشه در تلاش بوده‌ایم که این موضوع را با نگاهی خاص مورد توجه قرار بدهیم». این موضع‌گیری در سال‌های اخیر در قالب اقدام‌های عملی نیز خود را نشان داده است.
گروه‌های موسیقی همایون شجریان در کنسرت‌های داخلی و بین‌المللی همواره شامل تعدادی نوازنده زن بوده‌اند. از نوازندگان سازهای ایرانی گرفته تا نوازندگان سازهای جهانی، زنان در کنار همایون و دیگر اعضای گروه نقش‌های برجسته‌ای ایفا کرده‌اند که نشان‌دهنده باور عمیق او به توانمندی و ضرورت حضور زنان در بطن تولید موسیقی است. همچنین همایون شجریان پیشتر در پروژه‌هایی همچون آلبوم «ایران من»، همکاری با دلنیا آرام به عنوان خواننده را تجربه کرده است. حضور صدای او در این اثر که یکی از پروژه‌های بزرگ موسیقایی دهه اخیر محسوب می‌شود، نشان داد که شجریان به حضور خوانندگان زن فقط به عنوان «همراهی نمادین» نگاه نمی‌کند، بلکه جایگاهی برابر و مکمل برای آنها قائل است. این رویکرد، در بستری که بسیاری از خوانندگان زن در ایران ناچار به خانه‌نشینی یا مهاجرت شده‌اند، معنای ویژه‌ای پیدا می‌کند. اوج این رویکرد حمایتی را می‌توان در بیانیه‌ای دید که شجریان خردادماه ۱۴۰۳ پس از دیدار با حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، منتشر کرد. او در این متن صریحا نوشت: «موسیقی امروز ایران و جهان بسیار دگرگون شده است و امروز بیش از پیش موسیقی ما با سروده‌ها و سرودهایش در اشکال حماسی و اجتماعی و عاشقانه و غیره نیازمند حضور زنان عرصه موسیقی است و بی‌شک بدون نقش این عزیزان، تولید آثار خلاق و اجراهای موسیقی محکوم به درجا‌زدن خواهد بود». او در ادامه این بیانیه تأکید کرد: «این موضوع مطالبه‌ای حرفه‌ای و جدی و به‌حق است که در این سال‌ها زنان ایران به‌تنهایی با آن دست‌وپنجه نرم کرده‌اند.
مصمم هستم کنار زنان سرزمینم برای ایجاد فهم درست از اهمیت خوانندگی زنان به عنوان بخشی مهم از ظرفیت هنری و موسیقایی با آنها که تصمیم‌گیرنده هستند، به‌خصوص آنهایی که گوشی شنوا برای توسعه فرهنگ و هنر دارند، دیدار کنم و ابعاد حرفه‌ای موضوع را شرح دهم». شجریان موسیقی زنان را یک «ضرورت حرفه‌ای» می‌داند. او حتی در بخش دیگری از بیانیه‌اش با اشاره به شرایط دشوار هنرجویان زن نوشت: «در روزگاری که همه جامعه مشغول به گذران با حرفه خود و در فکر آینده خود هستند، هنرجویان موسیقی و نوازندگان و خوانندگان زن بدون هیچ افق روشنی یا خانه‌نشین هستند یا به مهاجرت تن می‌دهند. این از مسئولیت‌های حرفه‌ای و اجتماعی من است و در حد توان برای تحقق آن، هم با زبان گفت‌وگو و هم به صورت عملی کوشش خواهم کرد». اگرچه چالش‌های ساختاری و محدودیت‌های قانونی همچنان بر مسیر فعالیت زنان در موسیقی ایران سایه انداخته است، اما حمایت‌های پیگیرانه چهره‌ای چون همایون شجریان می‌تواند روزنه‌هایی تازه بگشاید. این حمایت‌ها، هم در سطح هنری و هم در سطح اجتماعی، حامل این پیام است که آینده موسیقی ایران بدون حضور زنان، آینده‌ای ناقص و ایستا خواهد بود. از زمان انتشار این اثر، بسیاری از کاربران این اتفاق را گامی عملی و ساختارشکنانه می‌دانند؛ آن‌هم در شرایطی که حضور رسمی زنان در عرصه موسیقی ایران همچنان یکی از موضوعات مناقشه‌برانگیز است.
زنانگی در شعر فروغ
اما این قطعه از منظر دیگری نیز اهمیت دارد. همایون درباره دلیل تصمیم خود گفته است: «به دلیل زنانگی ملموس در شعر این قطعه، فکر کردم حتما باید از سوی یک خواننده زن اجرا شود». این موضوع بار دیگر، توجه و ریزبینی او به شعر را مورد توجه قرار می‌دهد؛ همان سیاقی که استاد بزرگ آواز، محمدرضا شجریان نیز همواره بدان توجه داشت. در واقع اجرای این قطعه با همراهی یک خواننده زن، به نوعی وفاداری هنری به جوهره شعر فروغ فرخزاد را نشان داده است.
آخرین اخبار روزنامه را از طریق این لینک پیگیری کنید.
