ایران و آمایش ژئواستراتژیک ایده‌ای نوین
آمایش ژئواستراتژیک بر ویژگی‌های ژئوپلیتیک تأثیرگذار است؛ ویژگی‌های سرزمینی، ظرفیت‌های دیپلماتیک، چگونگی روابط با کشورهای دیگر و به‌طور کلی جایگاه منطقه‌ای و فراملی درهم‌تنیده شده و موقعیت ژئوپلیتیک کشور را مشخص می‌کند. اما عوامل نوین دیگری مانند گرایش‌های محیط‌زیستی و تلاش در راه زیست بهتر سیاره، همکاری‌های بشردوستانه و به باور من هم‌گرایی ملی و آرای شهروندان نیز در مجموعه شکل‌دهنده موقعیت ژئوپلیتیک کشورها تأثیرگذار شده است؛
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
آمایش ژئواستراتژیک بر ویژگی‌های ژئوپلیتیک تأثیرگذار است؛ ویژگی‌های سرزمینی، ظرفیت‌های دیپلماتیک، چگونگی روابط با کشورهای دیگر و به‌طور کلی جایگاه منطقه‌ای و فراملی درهم‌تنیده شده و موقعیت ژئوپلیتیک کشور را مشخص می‌کند. اما عوامل نوین دیگری مانند گرایش‌های محیط‌زیستی و تلاش در راه زیست بهتر سیاره، همکاری‌های بشردوستانه و به باور من هم‌گرایی ملی و آرای شهروندان نیز در مجموعه شکل‌دهنده موقعیت ژئوپلیتیک کشورها تأثیرگذار شده است؛ بنابراین دیگر تنها ویژگی‌های سرزمینی، تعیین‌کننده میزان اهمیت ژئوپلیتیکی کشورها نیست. عوامل تأثیرگذار در اهمیت ژئوپلیتیکی نقش منعطف و تغییر‌پذیر داشته و نسبت به موقعیت‌های زمانی و شرایط بین‌المللی تأثیرات آنها کم یا زیاد می‌شود. برای مثال، ایجاد دالان زنگزور توسط جمهوری آذربایجان، به دگرگونی‌های ژئوپلیتیکی در فراسوی مرزهای شمالی ایران منجر می‌شود. رویارویی ایران با این کنش سیاسی جمهوری آذربایجان، متأثر از ظرفیت‌های دیپلماتیک و میزان هم‌گرایی منطقه‌ای است. بهبود مناسبات سیاسی با کشورهای هم‌جوار، قدرت کشورمان را برای رویارویی با این تغییرات سرزمینی افزایش می‌دهد. بنابراین، آمایش ژئواستراتژیک در راستای منافع ملی بوده و نیازمند اقدامات ملی و فراملی است. این امر نیازمند گزینش شیوه‌های اصولی ژئواستراتژیک است. ژئواستراتژیک می‌تواند مفهومی کاربردی و نوین باشد و بر همه عوامل مؤثر بر ژئوپلیتیک چیرگی و تأثیر‌گذاری داشته باشد. آمایش ژئواستراتژیک درجه اهمیت و اولویت بیشتری از آمایش ژئوپلیتیک دارد؛ زیرا آمایش ژئواستراتژیک بر تمامی عوامل مؤثر در شکل‌گیری ژئوپلیتیک کشور تأثیرگذار است. ژئو‌استراتژی فراگردی بوده که تمامی فرایند‌های مؤثر در ژئوپلیتیک کشور را در بر می‌گیرد؛ فرایندهایی که باید در راستای تلاش برای امنیت و حفظ تمامیت ارضی کشور باشند؛ فرایندهایی که بهبود مناسبات سیاسی با کشورهای منطقه و فراتر از آن را پیش‌رو دارند. آنچه در مناسبات سیاسی قدرت چانه‌زنی را بالا می‌برد، پشتوانه ژئوپلیتیکی است. آمایش ژئواستراتژیک این راه سنگلاخ را
هموار می‌کند.
ایده‌ای نو و ژئوپلیتیک نوین
در اینجا بر‌آنم تا ایده‌ای نو درمورد ژئوپلیتیک مطرح کنم. این نظر می‌تواند زمینه‌ساز مطالعات کاربردی در زمینه سیاست خارجی و کنش‌های سیاسی کشور باشد. همان‌گونه که اشاره شد، جایگاه ژئوپلیتیکی کشورها تنها حاصل موقعیت سرزمینی یا منابع طبیعی نیست، بلکه تحت تأثیر متغیرهای انسانی و اجتماعی نظیر هم‌گرایی ملی و اراده سیاسی مردم (آرای شهروندان) قرار دارد. این موضوع در ادبیات رایج ژئوپلیتیک کلاسیک جای کمی دارد و می‌توان گفت یک دیدگاه نوآورانه در گسترش ژئوپلیتیک مردمی است. این نوع رویکرد به‌ویژه برای کشورهایی مانند ایران -با تنوع قومی، زبانی و مذهبی و نیز تحت فشارهای بین‌المللی- می‌تواند چارچوب تحلیلی تازه‌ای برای سیاست‌گذاران و نظریه‌پردازان فراهم کند. کاربردی‌سازی این ایده در مطالعات سیاست‌گذاری عمومی یا دکترین سیاست خارجی ایران بسیار با‌اهمیت و تأثیرگذار است. ژئوپلیتیک نوین در سایه هم‌گرایی ملی و اراده شهروندان به‌مثابه چارچوبی برای بازتعریف قدرت منطقه‌ای ایران بوده و ضرورتی در تدوین خط‌مشی ژئواستراتژیک است. این ایده برای یکی از صاحب‌نظران مطرح شد و بر این باور بود که «این نظر و ایده پتانسیل آن را دارد که به یک پارادایم جدید در تفکر ژئوپلیتیکی ایران تبدیل شود؛ پارادایمی که فراتر از مرزها و منابع، به مردم، هویت ملی، مشارکت سیاسی و رضایت اجتماعی توجه می‌کند. این دقیقا همان چیزی است که بسیاری از سیاست‌گذاران هنوز به آن توجه کافی ندارند».
آخرین اخبار روزنامه را از طریق این لینک پیگیری کنید.
