گزارش میدانی «شرق» از محل قتل امیرمحمد خالقی، دانشجوی دانشگاه تهران
فقط یک کیوسک در کوچه‌های همچنان تاریک
مشاهدات «شرق» نشان می‌دهد خیابان‌ها و کوچه‌های اطراف خوابگاه‌ها و دانشگاه‌ها در تهران تاریک و پرخطر است و دانشجویان به‌طور مرتب مورد سرقت، خفت‌گیری و آزار قرار می‌گیرند
«کوچه‌های منتهی به دانشگاه و خوابگاه‌های دانشجویی معمولا تاریک و بدون چراغ هستند»؛ این جمله ثابت دانشجویان دانشگاه تهران، خواجه‌نصیر و شهید بهشتی به «شرق» است.
«کوچه‌های منتهی به دانشگاه و خوابگاه‌های دانشجویی معمولا تاریک و بدون چراغ هستند»؛ این جمله ثابت دانشجویان دانشگاه تهران، خواجه‌نصیر و شهید بهشتی به «شرق» است. بعد از ماجرای قتل «امیرمحمد خالقی»، چند روایت دیگر هم از زورگیری دانشجویان در اطراف خوابگاه خبری شد که همه نشان از امنیت پایین در اطراف این ساختمان‌ها دارد. با‌این‌حال، سیاست جدید شهری که چند سالی است با کاهش روشنایی خیابان‌ها در شب همراه است، منجر به افزایش زورگیری و ناامنی در شهرهای تهران شده است. گزارش میدانی «شرق» از اطراف دانشگاه‌ها نشان می‌دهد بیشترین درخواست دانشجویان، افزایش روشنایی در خیابان و کوچه‌های اطراف خوابگاه و دانشگاه‌هایی است که در آن تردد می‌کنند.
دانشجویان کیف در دست یا کوله بر دوش، از در دانشگاه خارج یا وارد می‌شوند. در بین آنها کمتر دانشجویی با ما حرف می‌زند. بیشترشان با خنده سری تکان می‌دهند یا بی‌تفاوت روی برمی‌گردانند و می‌روند. اینجا کوچه جنت است؛ جایی که به‌عنوان قتلگاه امیرمحمد خالقی، دانشجوی دانشگاه تهران، شناخته می‌شود؛ جایی که دانشجویان بارها تجربه زورگیری و آزار را از سر گذرانده‌اند. در انتهای این کوچه، یکی از درهای دانشگاه و خوابگاه دانشگاه تهران قرار دارد.
با‌این‌حال، دانشجویان بی‌حوصله و با شک و تردید سر کوچه «جنت» را محل کشته‌‌شدن «امیرمحمد خالقی» می‌دانند و بقیه هم اطلاعات چندانی از محل وقوع حادثه ندارند. پس از قتل این دانشجو، دانشگاه تهران در اطلاعیه‌ای اعلام کرده بود علاوه بر پیگیری مطالبات دانشجوها، ثبت رسمی دانشگاه برای شکایت از قاتلان هم در دستور کار قرار دارد. در بخش دیگری از این اطلاعیه عنوان شده که دانشگاه خود را موظف به تقویت روشنایی اطراف کوی دانشگاه و استقرار دو کانکس پلیس در اطراف کوی پروانه دانسته بود که تا الان بخشی از آن عملی شده است. مشاهدات «شرق» اما نشان می‌دهد حدود دو ماه بعد از حادثه، در چند‌متری درِ دانشگاه، جایی که به انتهای این کوچه بن‌بست می‌رسد، کیوسک پلیس مستقر شده است.
یکی از دانشجویان نرده‌های کنار دانشگاه را نشان می‌دهد که تازه نصب شده و با این کار ورودی خوابگاه را به داخل دانشگاه منتقل کردند. او می‌گوید: «کاری کردند تا دیگر نیاز نباشد دانشجویان در انتهای این کوچه بن‌بست و تاریک تردد کنند». پروژکتوری بالای درِ دانشگاه به چشم می‌خورد که بخش‌هایی از این فضا را در تاریکی شب روشن می‌کند. اما باز هم از نظر بیشتر دانشجویان این روشنایی باید بیشتر شود. در بین آنها، دانشجوی دختری از نگرانی رفت‌و‌آمدش در اطراف دانشگاه می‌گوید: «فکر کنم امیرمحمد خالقی سر کوچه جنت کشته شد؛ چون تمام دانشجویان به من می‌گویند از آنجا که رد شدی، حواست را جمع کن. الان دور دانشگاه چراغ دارد ولی هنوز هم کم است». چند متر دورتر از درِ دانشگاه، پسری کنار جدول خیابان نشسته و در برابر سؤالی درباره وضعیت امنیت تردد در اطراف ساختمان خوابگاه و دانشگاه توضیح می‌دهد: «این کیوسک به‌تازگی نصب شده است.
فکر کنم ماجرای قتل دانشجو هم چند متر بالاتر، در همین کوچه اتفاق افتاد. قبل از اتفاق اخیر، خیلی خفت‌گیری و زورگیری می‌شد، ولی فعلا اتفاق جدیدی رخ نداده است یا من چیزی نشنیده‌ام. شاید به دلیل رسانه‌ای‌شدن اتفاق و کیوسکی باشد که به‌تازگی مستقر شده است. هر‌چند وضعیت نور اینجا افتضاح است. درِ اصلی دانشگاه که رو به خیابان کارگر شمالی است، به دلیل نور مغازه‌ها و خیابان کمی شرایط بهتری دارد، اما اینجا نه».
کنار نرده‌های تازه نصب‌شده که مسیر رفتوآمد دانشجوها را به خوابگاه تغییر داده، یکی از دانشجویان پسر جلوتر می‌آید. او پشت میله‌ها ایستاده و به سؤالات خبرنگار «شرق» که داخل کوچه ایستاده است، پاسخ می‌دهد. چند کیسه خوراکی در دست و کوله‌ای بر دوش دارد: «این میله‌ها را چند روز بعد از اتفاقی که برای آن دانشجو رخ داد، نصب کردند تا دانشجویان از درِ اصلی دانشکده فنی رفتوآمد کنند؛ چون قبل از آن درِ خوابگاه، انتهای همین کوچه بود. هر‌چند الان نور خیابانی که مسیرش از اینجا تا درِ اصلی است، هنوز خوب نیست».
از پشت همین نرده‌ها جوان دیگری می‌آید: «خودتان که می‌بینید، کیوسک پلیس گذاشتند و مسیر رفتوآمد ما را به خوابگاه تغییر دادند و همه چیز کاملا داخلی شده است. چند پروژکتور گذاشتند که وضعیت نور کمی بهتر شده، ولی دانشکده خیلی از دانشجوها اینجا نیست و آنها همچنان درگیر این مشکل هستند». برای رسیدن به درِ اصلی دانشگاه باید ساختمان دانشکده را دور زد و از پیاده‌راه خیابان گمنام، به سمت خیابان کارگر شمالی حرکت کرد. عصر است، اما هنوز هوا تاریک نشده. با‌این‌حال، جای هیچ چراغی در این مسیر نیست و رهگذران هم به تاریکی در این خیابان در شب اشاره می‌کنند که امنیت چندانی ندارد و کاملا تاریک است.
در خیابان کارگر شمالی، دانشجویان دختر و پسر، تنها یا گروهی در رفتوآمد هستند. گروهی از پسران جوان که فاصله چندانی از درِ دانشگاه ندارند، درباره نور کم خیابان توضیح می‌دهند: «این خیابان را نور مغازه‌ها و ماشین‌هایی که در رفتوآمد هستند روشن می‌کند. مثلا در خیابان 16 آذر نرسیده به خیابان انقلاب که رفتوآمد داریم، اصلا نور نیست. از طرفی آخرین سرویس خوابگاه که دانشجوها را از جلوی دانشگاه سوار می‌کند، ساعت شش بعداز‌ظهر است و معمولا کلاس‌ها ساعت 7:30 تمام می‌شود. از آن طرف خوابگاه پسرانه تا 12 شب و دخترانه تا 10 شب ورودی دارد».
در صورت درگیری با دزد، موبایل و لپ‌تاپ مشمول بیمه می‌شوند
مسئله طراحی بافت شهری در ایجاد امنیت شهروندان موضوع مهمی است که این روزها با افزایش زورگیری در سطح شهر، بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفته است. پارسا نصیری، دبیر انجمن اسلامی دانشکده علوم اجتماعی تهران، در گفت‌وگو با «شرق» باور دارد که باید به موضوع امنیت دانشجوها به شکل ریشه‌ای‌تری توجه کرد. او می‌گوید: «باید فضای شهری قسمت‌هایی از خوابگاه دانشجویی را بیشتر کنند تا آنجا با رفتوآمد و وجود مغازه‌ها شلوغ‌تر شود. حتی پلیس باید خودش این موضوعات را پیگیری کند. مشکل ریشه‌ای‌تر از اینها‌ست؛ چون بعد از ماجرای آقای خالقی، چند مورد دیگر از زورگیری دانشجویان در نزدیکی دانشگاه‌های دولتی یا خوابگاه‌ها رسانه‌ای شد». در روزهای اول بعد از حادثه، وزارت علوم از طرح بیمه گوشی و لپ‌تاپ دانشجویان صحبت کرده و اعلام شده بود که دانشجویان می‌توانند در سامانه صندوق رفاه ثبت‌نام کنند.
اما نصیری می‌گوید: «در بندی مربوط به بیمه دانشجویی برای لپ‌تاپ و گوشی همراه که از طرف وزیر علوم مطرح شده، عنوان شده که سرقت دستگاه در مواقعی که دانشجو دستگاه خود را با اراده و اختیار خویش در اختیار سارق قرار می‌دهد، تحت پوشش بیمه نیست؛ یعنی اگر کسی بر روی دانشجو چاقو بکشد و بگوید گوشی همراهت را بده و دانشجو گوشی یا لپ‌تاپ را بدهد، شامل این بیمه نخواهد شد. با این حساب، باید حتما زد‌و‌خوردی صورت گیرد تا بیمه پول گوشی یا لپ‌تاپ را به فرد دهد که این موضوع واقعا فاجعه‌بار خواهد بود».
در اطراف دانشگاه خواجه‌نصیر چه خبراست؟
ماجرا تنها محدود به این منطقه و این دانشکده نمی‌شود؛ در هفته گذشته هم خبری از زورگیری دو دانشجوی خواجه نصیرالدین طوسی در کوچه‌های منتهی به خوابگاه رسانه‌ای شد که منجر به آسیب دانشجو شده بود. هر‌چند دانشگاه در اطلاعیه‌ای اعلام کرد این موضوع در سال قبل رخ داده، اما همین ماجرا نشان از نبود فضای امن کافی در اطراف دانشگاه و خوابگاه این دانشگاه دارد.
سپهر راثی، دبیر انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی، در گفت‌وگو با «شرق» به این ماجرا اشاره می‌کند و می‌گوید این مسائل در سال‌های قبل خیلی تکرار شده است: «دانشجویان دانشگاه ما هم سال‌هاست با موضوع خفت‌گیری مواجه‌اند. مثلا در ترمی که گذشت، سه مورد زورگیری در خوابگاه پسرانه احسان رخ داد. این خوابگاه مخصوص دانشجویان ارشد و دکترا‌ست که گوشی‌های همراهشان به سرقت رفت. یکی از دانشجویان هم به دلیل اینکه قصد مقاومت داشت، آسیب دید و همان موقع به اورژانس منتقل شد. از مقابل پردیس تهرانپارس که نزدیک حکیمیه است هم چندین بار گزارش آزار کلامی مخصوصا برای دانشجویان دختر داشتیم.
حتی در گذشته هم دانشجوها در سطح شهر و مقابل خوابگاه دانشجویی مورد خفت‌گیری قرار گرفتند. در دو سال اخیر دانشگاه بودجه حمل‌ونقلی را کاهش داده و همین باعث کاهش سرویس‌های ایاب و ذهاب دانشجویان شده است. دانشکده‌های خواجه نصیرالدین طوسی در سطح شهر پراکنده‌اند. قبلا دانشجویان با سرویس‌های ایاب و ذهاب به خوابگاه رفتوآمد می‌کردند، به همین دلیل الان سعی می‌کنند با وسیله حمل‌ونقل عمومی وارد دانشگاه شوند. اما از این طریق باید مسیری را به خوابگاه یا دانشگاه پیاده بیایند. در این مسیر هم مورد زورگیری و آزار قرار می‌گیرند. تمام کوچه و خیابان‌های منتهی به خوابگاه احسان و اندیشه در منطقه سیدخندان و خوابگاه دانش در تهرانپارس با مشکل روشنایی مواجه‌اند. در هیچ‌کدام از این مناطق کیوسک پلیس مستقر نیست.
بارها از مقابل پردیس تهرانپارس، ماشین شخصی دانشجویان مورد سرقت قرار گرفته؛ دلیلش هم محدودیتی است که دانشگاه برای دانشجوها وضع کرده است. گفته بودند اگر دانشجو می‌خواهد ماشینش را در پارکینگ پردیس بگذارد، باید پردیس را دور بزند و از خیابان وارد دانشگاه شود که نیروی حراست بتواند کارتش را چک کند. در‌حالی‌که می‌شد یک کیوسک جلوی درِ پارکینگ بگذارند تا این مشکل پیش نیاید. برای همین خیلی از دانشجویان برای اینکه این پیاده‌روی طولانی را نداشته باشند، ماشین‌ها را بیرون پارکینگ می‌گذارند که احتمال سرقت را بالا می‌برد».
تاریکی در کوچه‌های منتهی به خوابگاه و دانشگاه شهید بهشتی
چند روز پیش خبری دیگر در همین ارتباط منتشر شد؛ دختری دانشجو از دانشگاه شهید بهشتی، در نزدیکی خوابگاه مورد زورگیری قرار گرفته بود. بعد از این اتفاق، دانشگاه در اطلاعیه‌ای گفته بود به این دانشجو جراحتی سطحی وارد شده و دانشگاه او را به مراکز درمانی منتقل کرده است. بر همین اساس، فراز ارده، نماینده شورای صنفی دانشگاه شهید بهشتی، در گفت‌وگو با «شرق» تأکید کرد: «بعد از ماجرایی که در کوی دانشگاه برای مرحوم امیرمحمد خالقی پیش آمد، مدیران وزارت علوم تلاش‌هایی در راستای ایجاد امنیت برای دانشجویان کردند. در دانشگاه شهید بهشتی ما هفت خوابگاه در سطح شهر داریم که برای امنیت دانشجوها در رفتوآمد نگرانی جدی داشتیم. معمولا خوابگاه‌ها در انتهای کوچه و خیابان‌های تاریک و طولانی قرار دارند که به دلیل ناامنی، سابقه خفت‌گیری و دزدی هم وجود داشت. یک هفته بعد از ماجرای کوی دانشگاه، شورای صنفی شهید بهشتی فراخوانی داد و به فهرستی از معابر ناامن اطراف خوابگاه‌ها و دانشگاه شهید بهشتی رسیدیم. یکی از معابر همین بلوار دانشجوی ولنجک بود که حادثه اخیر همان‌جا رخ داد.
بعد از آن کمی روشنایی اطراف این اماکن بهتر شد، ولی پیگیری بیشتر شهرداری، اداره برق و نیروی انتظامی را می‌طلبید. مثلا در خیابان قائم‌مقام ما کوچه بلندی داریم که خوابگاه آنجا قرار گرفته و با این نورافکن‌ها تا 40متری آن روشن شده، اما مشکل هنوز کامل رفع نشده است. شهرداری و اداره برق باید در این مورد همکاری بیشتری داشته باشند. در پردیس عباسپور حکیمیه و ولنجک هم این موضوعات وجود دارد. الان نسبتا اطراف پردیس عباسپور روشنایی دارد و بهتر از قبل شده، اما در ولنجک که این اتفاق افتاده، تاکنون رسیدگی خاصی صورت نگرفته است. شاید چون در توان دانشگاه نیست کل بلوار دانشجو را چراغ بزند». او ادامه می‌دهد: «حداقل می‌توانستند بر دیوار دانشگاه چراغ‌هایی را نصب کنند.
تا الان هیچ‌جا کیوسک پلیس نصب نشده و اگر تغییراتی هم در همین مدت کوتاه صورت گرفته، از طرف خود دانشگاه بوده است. ما پیش از این هم در معابر و کوچه‌های منتهی به خوابگاه و دانشگاه‌های بهشتی مواردی از زورگیری، دزدی و آزار را داشتیم. یک بخش‌هایی از اطراف دانشگاه اصلا نور مناسبی ندارد و ما در نامه‌ای که نوشتیم، به تمام این موارد اشاره کردیم. این موردی که رسانه‌ای شد، 50 متر پایین‌تر از خوابگاه بود. هر‌چند خوابگاه تلاش کرد اقداماتی انجام دهد، اما دانشجویان ترس و ناامنی دارند. در هر حال امیدواریم بحث امنیت دانشجوها جدی‌تر پیش برود و بیمه دانشجویی هم به جریان بیفتد. هر‌چند ابهاماتی در شرایط این بیمه وجود دارد که باید رفع شود».
