«شرق» از بحران اعتماد و «فیک‌نیوز» در بنگاه قدیمی بریتانیایی گزارش می‌دهد:
شکایت میلیارد دلاری ترامپ از بی‌بی‌سی
رئیس‌جمهور آمریکا در ادامه تقابل با بی‌بی‌سی می‌گوید به خاطر «تحریف» سخنرانی ششم ژانویه ۲۰۲۱ ناچار است این شبکه را تا ۵ میلیارد دلار تحت تعقیب قرار دهد؛ بحرانی که مدیرکل و رئیس خبر بی‌بی‌سی را هم به استعفا کشانده است. پرونده فقط یک دعوای شخصی نیست؛ آزمونی است برای اعتماد عمومی به رسانه‌ای که سال‌ها خود را داور حقیقت معرفی کرده، اما همواره متهم است با تدوین گزینشی، سیاست را جایگزین واقعیت کرده باشد.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
رئیس‌جمهور آمریکا عذرخواهی رسمی بی‌بی‌سی را کافی نمی‌داند و آنچه این شبکه با سخنرانی او کرده را تنها بخش کوچکی از رویکرد همیشگی این رسانه برای جعل واقعیت و حمایت از یک جریان خاص می‌داند.
دونالد ترامپ در گفت‌وگوی اختصاصی با شبکه جی‌بی‌نیوز در کاخ سفید، روبه‌روی بیو ترنر مجری بریتانیایی این شبکه نشست و یک‌راست سر اصل مطلب رفت. رئیس‌جمهور آمریکا گفت که بی‌بی‌سی در مستندی درباره وقایع ششم ژانویه ۲۰۲۱، سخنرانی او را طوری برید و دوخت که انگار مستقیما هوادارانش را به خشونت علیه سیاستمداران دعوت کرده است. او گفت این کار «فراتر از جعل» است و واژه‌ای که ترجیح می‌دهد برایش به کار ببرد «فساد» است.
به گفته ترامپ، مستند «پانوراما» دو بخش جداگانه از سخنرانی آن روز را- که حدودا یک ساعت با هم فاصله داشته‌اند- پشت سر هم چیده است؛ یک جا که از هواداران می‌خواهد «با هم به سمت کنگره راهپیمایی کنیم و من همراهتان خواهم آمد» و جای دیگر که می‌گوید «با تمام قوا باید بجنگیم». در نسخه تدوین‌شده، این دو جمله یک‌پارچه شده و روی آن، تصاویر حرکت جمعیت به سمت کنگره نشسته است؛ انگار یک فرمان مستقیم میدانی برای حمله صادر شده باشد. ترامپ در همان گفت‌وگو تاکید کرد: «من یک بیانیه زیبا دادم و آن را تبدیل کردند به بیانیه‌ای نه‌چندان زیبا.»
او در ادامه شکایتش را بسیار شخصی‌تر تعریف کرد: «کلمات من را برداشتند، دهان من را برداشتند و کلمات دیگری روی آن گذاشتند تا بد به نظر برسد.» برای رئیس‌جمهوری که سال‌هاست رسانه‌های جریان اصلی را «خبر جعلی» می‌نامد، این پرونده مصداقی است که می‌تواند شعار قدیمی‌اش را به سند تازه تبدیل کند؛ از نظر او این بار با یک اشتباه ساده طرف نیستیم، بلکه با نمونه‌ای از دستکاری عمدی روبه‌رو هستیم.
در پس‌زمینه این جنجال، تیم حقوقی ترامپ پیش‌تر در نامه‌ای رسمی به بی‌بی‌سی، این شبکه را متهم کرده بود که با دستکاری گمراه‌کننده، به او افترا زده است. در آن نامه، ضرب‌الاجلی تا ساعت پنج بعدازظهر جمعه به وقت شرق آمریکا تعیین شد: جمع کردن آن بخش مستند، عذرخواهی عمومی و پرداخت دست‌کم یک میلیارد دلار غرامت. این نامه به گفته منابع نزدیک به کارزار ترامپ در رسانه‌هایی مثل دیلی تلگراف و تایمز بازتاب پیدا کرد و عملا تهدید حقوقی را علنی کرد.
بی‌بی‌سی در واکنش، ابتدا با ادبیاتی حساب‌شده عقب نشست. شبکه پذیرفت که شیوه تدوین، «این برداشت اشتباه را ایجاد کرده که رئیس‌جمهور مستقیما به خشونت فراخوانده است» و از «اشتباه در داوری» اظهار تاسف کرد، اما در عین حال ادعا کرد این خطا عمدی نبوده، مبنای حقوقی برای شکایت دیده نمی‌شود و پرداخت غرامت یا جمع کردن کامل مستند را هم نمی‌پذیرد. از نگاه بی‌بی‌سی، یک اصلاح سردبیری و عذرخواهی عمومی باید پایان ماجرا باشد؛ اما برای رئیس‌جمهوری که سال‌هاست از «دولت پنهان رسانه‌ای» سخن می‌گوید، این تازه آغاز است.
از عذرخواهی تلویحی تا تهدید ۵ میلیارد دلاری
کمی بعد، ترامپ سطح تهدید را بالا برد. او در گفت‌وگو با خبرنگاران روی هواپیمای ریاست جمهوری ایرفورس وان، گفت که تیم حقوقی‌اش «احتمالا هفته بعد» شکایتی چند میلیارد دلاری را علیه بی‌بی‌سی ثبت خواهد کرد و دامنه غرامت در این پرونده می‌تواند «از یک تا ۵ میلیارد دلار» باشد. گزارش این گفت‌وگو را ابتدا ناندیتا بوس، خبرنگار رویترز و خبرنگاران رسانه‌های بریتانیایی حاضر در پرواز منتشر کردند.
ترامپ در همان پرواز، لحن تهاجمی‌تری نسبت به گذشته به کار برد: «من دنبال دعوی حقوقی نیستم، اما این‌قدر ماجرا فاحش است که احساس می‌کنم وظیفه دارم این کار را انجام دهم. اگر این کار را نکنید، جلوی تکرار چنین رفتاری با دیگران را نمی‌گیرید.» او تصریح کرد که می‌خواهد موضوع را در دیدار پیش رو با نخست‌وزیر بریتانیا، کی‌یر استارمر، مستقیما در میان بگذارد؛ یعنی پرونده را از سطح اختلاف با یک رسانه به سطح گفت‌وگوی رسمی میان دو دولت بکشد.
یکی از بخش‌های جالب سخنان ترامپ، اشاره‌اش به هوش مصنوعی بود. او گفت: «آدم نگران هوش مصنوعی است، چون چیزهایی مثل این می‌تواند اتفاق بیفتد، با آن نابغه‌های مختلف‌شان. من چیزهایی دیده‌ام که واقعا باورنکردنی است. اما قابل تصور نیست که بی‌بی‌سی خودش این کار را تا این حد ناشیانه انجام داده باشد.» برای رئیس‌جمهوری که بارها درباره خطر دیپ‌فیک‌ها هشدار داده، این پرونده یک تناقض تلخ هم در خود دارد: این بار نه هوش مصنوعی، که تدوین انسانی در یک شبکه عمومی متهم است واقعیت را جابه‌جا کرده باشد.
در سطح حقوقی، بسیاری از حقوقدانان در بریتانیا یادآوری می‌کنند که در نظام حقوقی این کشور، خسارت در پرونده‌های افترا به‌ندرت به عددهای نجومی نزدیک می‌شود و رقم‌های چند ده هزار پوند متعارف‌تر است. در آمریکا هم ترامپ برای اثبات افترا باید نشان دهد شبکه‌ای که سال‌ها او را پوشش داده، عمدا و با سوءنیت حقیقت را تحریف کرده است؛ بار اثباتی سنگینی که او، در عین حال، می‌تواند از یادداشت‌های داخلی و استعفای مدیران بی‌بی‌سی به عنوان سند سوءمدیریت استفاده کند.
بحران اعتماد در بی‌بی‌سی
ماجرا فقط به یک اشتباه تدوین ختم نشد. قبل از آنکه تهدید حقوقی ترامپ علنی شود، یادداشتی داخلی به قلم مایکل پرسکات، مشاور سابق کمیته استانداردهای سردبیری بی‌بی‌سی، به دست دیلی تلگراف رسیده بود؛ یادداشتی که در آن از «جانبداری سیستماتیک» در پوشش موضوعاتی مانند ترامپ، غزه و مسائل جنسیتی سخن گفته شده بود. انتشار این سند آتش انتقادها را شعله‌ور کرد و روی پرونده تدوین سخنرانی ششم ژانویه برچسب «الگوی تکراری» زد.
فشار سیاسی و رسانه‌ای سرانجام در نهم نوامبر ۲۰۲۵ به نقطه جوش رسید؛ تیم دیوی، مدیرکل بی‌بی‌سی، و دبرا ترنس، رئیس خبر، هر دو از سمت خود کنار رفتند و در بیانیه‌های جداگانه پذیرفتند که اعتماد عمومی به استانداردهای سردبیری شبکه آسیب دیده است، هر چند اتهام جانبداری سازمانی را رد کردند. روز بعد، سمیر شاه، رئیس هیات امنا، در نامه‌ای رسمی به پارلمان بریتانیا بابت «اشتباه در داوری» در تدوین سخنرانی ترامپ در برنامه «ترامپ: یک شانس دوباره؟» عذرخواهی کرد، اما در برابر تصویری که این یادداشت داخلی از «بی‌بی‌سی جانبدار» ترسیم می‌کرد ایستاد.
در سطح افکار عمومی، نتیجه روشن‌تر است. سروصدای رسانه‌ای حول این رسوایی، هم در بریتانیا و هم در آمریکا، چندین روز است تیتر اول بسیاری از رسانه‌ها را اشغال کرده؛ ترامپ هم در گفت‌وگو با خبرنگاران گفته این موضوع به «بزرگ‌ترین داستان روز» در آمریکا تبدیل شده است. برای بخشی از مخاطبان محافظه‌کار، استعفای دو چهره ارشد و عذرخواهی رسمی بی‌بی‌سی، تایید همان اتهامی است که سال‌ها از زبان ترامپ شنیده‌اند: این‌که شبکه‌های جریان اصلی، وقتی پای او در میان است، قواعد خودشان را هم نقض می‌کنند.
همزمان، رسانه‌ها یادآور شده‌اند که ماجرای تدوین سخنرانی ترامپ منحصر به یک برنامه نبوده است. گزارش‌هایی در تلگراف و سایر رسانه‌ها حاکی از آن است که در یک قسمت از برنامه «نیوزنایت» در سال ۲۰۲۲ نیز کلیپی از همان سخنرانی ششم ژانویه به گونه‌ای پخش شده که دو بخش جداگانه سخنرانی را یک‌پارچه نشان می‌داده؛ موضوعی که همان زمان هم از سوی یکی از مهمانان برنامه به چالش کشیده شده بود و حالا دوباره زیر ذره‌بین قرار گرفته است.
جنگ قدیمی ترامپ با لندن
گفت‌وگوی ترامپ با جی‌بی‌نیوز فقط درباره بی‌بی‌سی نبود. او طبق عادت، پای مهاجرت و لندن را هم به میان کشید و جنگ قدیمی کلامی‌اش با صادق خان شهردار این شهر را زنده کرد. ترامپ تاکید کرد که بریتانیا «باید درباره مهاجرت کاری بکند» و شهردار لندن را «فاجعه» و «آدمی بدجنس» توصیف کرد که به گفته او، اجازه داده جرم و جنایت در شهر افزایش یابد. او گفت مادرش لندن را دوست داشت و از شهری سخن گفت که «امروز با آن لندن قدیم فرق کرده» و حالا در خیابان‌هایش مردم «با چاقو از پشت یا بدتر» مورد حمله قرار می‌گیرند.
این حملات لفظی علیه شهردار لندن، سال‌هاست در روایت ترامپ از اروپا و امنیت شهری تکرار می‌شود؛ روایتی که مهاجرت انبوه، ضعف پلیس و بافت فرهنگی جدید را در یک قاب قرار می‌دهد.
با این حال، حتی برخی منتقدان ترامپ هم اذعان دارند که بحران اعتماد به رسانه، محدود به کمپ محافظه‌کاران نیست. در پرونده حاضر، سوال اصلی برای بسیاری از شهروندان فارغ از گرایش سیاسی‌شان این است: اگر شبکه‌ای مثل بی‌بی‌سی در پوشش سخنرانی رئیس‌جمهوری آمریکا مرتکب چنین خطایی شده، چه تضمینی هست که در موضوعات دیگر- از غزه گرفته تا مناقشه‌های فرهنگی داخلی- همان وسوسه تدوین گزینشی دخالت نکند؟
آخرین اخبار جهان را از طریق این لینک پیگیری کنید.
