اثر رژلب چیست و چرا مردم به لذتهای کوچک اقتصادی پناه می‌برند؟
«تریت‌نومیکس» یا «اقتصاد لذتهای کوچک» پدیده‌ای است که در زمان‌های نااطمینانی اقتصادی خود را نشان می‌دهد، به‌شکلی که مردم شاید نتوانند خریدهای بزرگ و قابل توجه مانند خریداری خانه داشته باشند، اما با صرفه‌جویی در مخارج خود، به یکباره حاضرند برای یک بلیت کنسرت هزینه قابل توجهی انجام دهند.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
«تریت‌نومیکس» یا «اقتصاد لذتهای کوچک» پدیده‌ای است که در زمان‌های نااطمینانی اقتصادی خود را نشان می‌دهد، به‌شکلی که مردم شاید نتوانند خریدهای بزرگ و قابل توجه مانند خریداری خانه داشته باشند، اما با صرفه‌جویی در مخارج خود، به یکباره حاضرند برای یک بلیت کنسرت هزینه قابل توجهی انجام دهند.
«تریت‌نومیکس» یا همان «اقتصاد لذتهای کوچک» - یک گرایش مصرف‌کننده که از خرج کردن برای تجملات روزمره تا تجربه‌های بزرگ‌تر و روحیه‌بخش را شامل می‌شود - در حالی رونق گرفته که مردم کشورهای مختلف به‌دنبال تقویت روحیه خود در شرایط اقتصادی ناپایدار هستند.
به نوشته سی‌ان‌بی‌سی، هزینه کردن برای دلخوشی‌های کوچک یک روند ضد رکود به حساب می‌آید که از مدت‌ها پیش شناخته شده است؛ مصرف‌کنندگان در دوران‌های سخت یا نامطمئن معمولا به خرید وسایل شخصی کوچک مانند لوازم آرایشی، عطر و شمع یا حتی اردک‌های پلاستیکی کلکسیونی یا عروسک‌های لبوبو برای بالا بردن روحیه خود روی می‌آورند.
اثر رژ لب
به همین دلیل، این گرایش مصرفی سال‌هاست که به‌عنوان یک شاخص احساسی از نگاه مردم به شرایط کلی اقتصاد شناخته می‌شود. این پدیده جدید نیست؛ «اثر رژ لب» - نظریه‌ای که می‌گوید فروش رژ لب در دوران رکود اقتصادی افزایش می‌یابد - تقریبا یک قرن قدمت دارد. این اصطلاح نخستین‌بار در دوران رکود بزرگ دهه 1930 ثبت شد و در دهه 2000 دوباره مطرح شد، یعنی زمانی که لئونارد لودر، رئیس پیشین برند آرایشی استی لودر، پس از حملات 11 سپتامبر در آمریکا متوجه جهش فروش شد.
جان استیونسون، تحلیل‌گر خرده‌فروشی در شرکت Peel Hunt، به سی‌ان‌بی‌سی گفت: «اثر رژ لب یعنی در شرایط فشار مالی، برای خودت چیزهای کوچک می‌خری. نمی‌توانی یک دست لباس جدید بخری، ولی همیشه می‌توانی یک رژ لب بخری. نمی‌توانی مبل جدید بخری، ولی می‌توانی یک پتوی تزئینی یا چند کوسن بخری. نمی‌توانی خانه را بازسازی کنی، ولی می‌توانی یک رومیزی تازه بخری.»
همه‌گیری کووید-19 و بازنگری در اهمیت رفاه شخصی و اینکه چه چیزی زندگی را پربار و خاطره‌انگیز می‌کند، باعث رشد اقتصاد لذتهای کوچک شده است؛ مصرف‌کنندگان حاضرند برای داشتن تجربه‌ها - به‌ویژه رویدادهای خاص مانند خرید بلیت 200 دلاری یا بیشتر برای کنسرت تیلور سوئیفت یا تور بازگشت گروه اوسیس - از هزینه‌های روزمره خود بزنند.
استیونسون افزود: «تریت‌نومیکس تقریبا یک گام جلوتر از اثر رژ لب است؛ یعنی در هزینه‌های روزمره صرفه‌جویی می‌کنی، شاید برندهای ارزان‌تر را از سوپرمارکت بخری، ولی هم‌زمان برای یک کنسرت آخر هفته اوسیس 500 تا 1000 پوند خرج می‌کنی.»
چه عاملی باعث رونق «اقتصاد لذتهای کوچک» شده است؟
اقتصاددانان معتقدند این روند در دوران عدم قطعیت اقتصادی و اعتماد متزلزل مصرف‌کننده شکوفا شده است. مریدیت اسمیت، مدیر ارشد در شرکت تحلیل خرده‌فروشی کانتار، گفت: «ظهور تریت‌نومیکس که نسل Z در تیک‌تاک آن را «فرهنگ خوشی‌های کوچک» می‌نامد، کمتر درباره لذتهای گناه‌آلود است و بیشتر درباره تزریق لحظات شادی به زندگی.»
این شبیه به اثر رژ لب اما با شدت بسیار بیشتر است، چون مصرف‌کنندگان امروز ترکیبی از حس شدید بی‌ثباتی و دسترسی بی‌سابقه به گزینه‌های مختلف دارند که باعث می‌شود حتی تصمیم‌های روزمره زندگی را به فرصتی برای یک لذت کوچک تبدیل کنند. در نتیجه، مردم به نوعی دارند حتی نوشیدن آب، پوشش و دکوراسیون خانه‌شان را رمانتیک می‌کنند، برای خودشان خوراکی یا وسایل کوچک می‌خرند تا به‌عنوان تقویت‌کننده سلامت روان عمل کند و در کل، شادی را به دوران پرتنش تزریق کنند.
اسمیت گفت که نقاط عطف سنتی زندگی، مثل ازدواج، خانه‌دار شدن، موفقیت شغلی و بازنشستگی، اکنون تقریبا برای همه تغییر شکل داده یا در حال محو شدن است، چه از روی میل و چه به دلیل اینکه دیگر دست‌یافتنی نیست.
این تغییر باعث شده که جشن گرفتن «نقاط عطف» جای خودش را به جشن گرفتن «نقاط کوچک» بدهد که همین امر موجب رشد سریع اقتصاد لذتهای کوچک شده است.
او توضیح داد: «مثلا برای کسانی که نمی‌توانند قبل از 40 سالگی خانه بخرند، لذتهای کوچک به نوعی پناه و راهی برای ابراز خود در محیط‌شان تبدیل شده است.»
اعتماد مصرف‌کننده و فضای ذهنی
در بریتانیا، شاخص اعتماد مصرف‌کننده GfK که شامل انتظارات آتی از شرایط اقتصادی عمومی، وضعیت مالی خانوارها و تمایل به خریدهای بزرگ است، در جولای 2025 به منفی 19 رسید که یک واحد کمتر از ژوئن بود.
در ایالات متحده، اعتماد مصرف‌کننده در جولای اندکی افزایش یافت، اما در مجموع همچنان کمتر از «سطوح بالای» سال گذشته باقی مانده است. استفانی گیشار، اقتصاددان ارشد شاخص‌های جهانی در کنفرانس بورد، گفت: «این بدبینی ماندگار، به روند تریت‌نومیکس دامن می‌زند و باعث می‌شود خریدها و تجربه‌های ارزان‌تر و شاید رضایت‌بخش‌تر، همچنان جذاب بمانند.
آخرین اخبار جامعه را از طریق این لینک پیگیری کنید.
