رویای مقیاس‌پذیری تا کابوس تامین مالی؛ چالش‌های صنایع خلاق در ایران
بدون حمایت قانونی، زیرساختی و سرمایه‌ای، ظرفیت‌های انیمیشن، صنایع دستی و دیگر حوزه‌های خلاق هرگز بالفعل نخواهد شد
در رویداد «تامین مالی و افق‌های سرمایه‌گذاری صنایع خلاق» که در روز ۸ام مهر ماه ۱۴۰۴ در باغ زیبا برگزار شد، جمعی از مدیران و فعالان این حوزه از دغدغه‌ها، فرصت‌ها و راهکارهای توسعه این زیست‌بوم سخن گفتند.
در رویداد «تامین مالی و افق‌های سرمایه‌گذاری صنایع خلاق» که در روز ۸ام مهر ماه ۱۴۰۴ در باغ زیبا برگزار شد، جمعی از مدیران و فعالان این حوزه از دغدغه‌ها، فرصت‌ها و راهکارهای توسعه این زیست‌بوم سخن گفتند.
در این نشست، چالش‌های اساسی چون تأمین مالی، مقیاس‌پذیری، مالکیت فکری و کمبود نیروی انسانی مورد بحث قرار گرفت و سخنرانان ضمن اشاره به نمونه‌های موفق جهانی، راهکارهایی برای آینده ارائه کردند.
صنایع خلاق و چالش سرمایه‌گذاری
محمدحسین سجادی‌نیری، رئیس هیئت‌مدیره انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر، با تأکید بر مشکلات ساختاری صنایع خلاق اظهار کرد: «وابستگی به نیروی انسانی خلاق، دشواری در مقیاس‌پذیری، مسائل مالکیت فکری و موضوع سانسور، کار سرمایه‌گذاران خطرپذیر را برای ورود به این حوزه سخت کرده است.»
او توضیح داد که برای عبور از این چالش‌ها باید نگاه جهانی داشت و افزود: «پاسخ به مسئله مقیاس‌پذیری در دو بخش صنعتی‌سازی و بازارسازی و سپس استراتژی پنجره‌ای نهفته است. محصول خلاق می‌تواند در قالب‌های متنوع عرضه شود و به جریان‌های درآمدی مختلف تبدیل شود. این ویژگی است که قابلیت جذب سرمایه‌های خطرپذیر را برای صنایع خلاق فراهم می‌کند.»
وزارت ارتباطات و ورود به صنایع محتوایی
حسن میثمی، مدیرکل دفتر توسعه فناوری وزارت ارتباطات، با اشاره به نقش تازه این وزارتخانه گفت: «دوران وزارت ارتباطات صرفاً به‌عنوان تأمین‌کننده زیرساخت گذشته است. ما باید در لایه کاربرد نیز نقش‌آفرین باشیم، البته بدون آنکه به نهادهایی چون وزارت ارشاد یا صداوسیما شبیه شویم.»
او یکی از مشکلات اصلی را نگاه نظام بانکی به صنایع خلاق دانست و توضیح داد: «سیستم بانکی با فناوری‌های نرم ارتباط برقرار نمی‌کند؛ چون به‌دنبال دارایی فیزیکی است. به همین دلیل ما به سمت صندوق‌های پژوهش و فناوری رفتیم.»
میثمی در ادامه به برنامه‌های آینده اشاره کرد: «وزارت ارتباطات مکلف شده ۲۰ درصد از منابع محتوایی را به این حوزه تخصیص دهد. همچنین پروژه‌ای برای تعریف کانتنت‌آیدی در دستور کار است تا مسئله کپی‌رایت و مالکیت فکری حل شود. امیدواریم تا نیمه نخست سال ۱۴۰۵ این زیرساخت عملیاتی شود.»
بنیاد ملی پویانمایی و حمایت‌های ساختاری
ناصر جاهدنیا، مدیرعامل بنیاد ملی پویانمایی ایران، با اشاره به تشکیل این بنیاد گفت: «بنیاد قرار نیست سفارش‌دهنده جدید باشد، بلکه هدفش پر کردن خلأهای قانونی و ایجاد بسترهای حمایتی است.»
او مالکیت فکری را بزرگ‌ترین معضل انیمیشن دانست و توضیح داد: «وقتی پلتفرم‌ها محصول خارجی را با حداقل قیمت دوبله می‌کنند، انگیزه‌ای برای سرمایه‌گذاری در تولید داخلی باقی نمی‌ماند. باید همانند چین با سیاست‌های نسبت محتوا، بازار داخلی را تقویت کنیم.»
جاهدنیا همچنین راهکاری برای جذب سرمایه خطرپذیر ارائه کرد و افزود: «اگر بخش دولتی به‌جای تصاحب مالکیت، تنها حق پخش داخلی را در ازای سرمایه‌گذاری دریافت کند، زمینه برای مشارکت بخش خصوصی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری فراهم می‌شود.»
او از برگزاری پیچینگ تخصصی انیمیشن در امسال خبر داد و گفت: «بخش نخست به آثار کوتاه هنری اختصاص دارد و بخش دوم به حمایت از پایلوت سریال‌ها و آثار سینمایی برای کاهش ریسک سرمایه‌گذاری.»
چالش‌های تأمین مالی و نیروی انسانی
سید صادق پژمان، مدیرعامل مؤسسه کمک به توسعه فرهنگ و هنر، در سخنان خود گفت: «شرکت‌های فعال در صنایع فرهنگی و خلاق به‌طور جدی با مشکل تأمین مالی و سرمایه در گردش مواجه‌اند. برخلاف شرکت‌های دانش‌بنیان، امکان استفاده از منابع صندوق نوآوری و شکوفایی برای آنها فراهم نیست.»
او به مهاجرت نیروهای متخصص و ضعف نظام آموزشی اشاره کرد و افزود: «این مسئله آسیب‌پذیری بالایی برای گردش نیروی انسانی ایجاد کرده و نقش دولت در رفع این چالش بسیار حیاتی است.»
پژمان همچنین از مذاکرات در حوزه تأمین مالی خبر داد و توضیح داد: «ورود مالکیت فکری به بورس و طراحی ابزارهای بانکی در دستور کار است. همچنین «فرهنگ‌کارت» با همکاری بانک ملت طراحی شده که ۱۵ میلیون تومان اعتبار BNPL برای فعالان فرهنگی در نظر گرفته است.»
رویداد صنایع خلاق و چالش‌های اقتصادی بار دیگر نشان داد که این حوزه با وجود ظرفیت‌های بزرگ، با موانع جدی همچون تأمین مالی، مالکیت فکری، نیروی انسانی و مقیاس‌پذیری مواجه است. سخنان سجادی‌نیری، میثمی، جاهدنیا و پژمان هر کدام بخش‌هایی از این پازل را روشن کرد:
- سرمایه‌گذاران نیازمند سازوکارهای شفاف برای مقیاس‌پذیری هستند.
- دولت باید فراتر از زیرساخت، نقش‌آفرینی در لایه‌های کاربردی و حمایتی داشته باشد.
- صنایع خلاق بدون حمایت قانونی از مالکیت فکری، نمی‌توانند بازار داخلی و خارجی را توسعه دهند.
- نیروی انسانی و تأمین مالی همچنان دو رکن حیاتی‌اند که بدون اصلاح، مسیر توسعه صنایع خلاق دشوار خواهد بود.
این گفت‌وگوها نشان داد که آینده صنایع خلاق ایران وابسته به همکاری مشترک دولت، بخش خصوصی و نهادهای سرمایه‌گذاری است؛ همکاری‌ای که می‌تواند این حوزه را به یکی از موتورهای اصلی اقتصاد فرهنگی کشور بدل کند.
آخرین اخبار اقتصادی را از طریق این لینک پیگیری کنید.
