دلالان بازار میوه را گران کردند/ خرید میوه طبقاتی شد + جدول
بررسی های میدانی نشان می دهد که قیمت برخی میوه ها در مغازه ها تا بیش از ۵۰ درصد بالاتر از میادین عرضه می شود، در حالی که طبق قانون، خرده فروشان مجاز به اضافه کردن تنها ۳۰ تا ۳۵ درصد سود به قیمت پایه هستند.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
در میانه تابستان ۱۴۰۴، قیمت میوه و سبزیجات در مغازه های سطح شهر اختلاف قابل توجهی با نرخ های عرضه شده در میادین مرکزی میوه و تره بار دارد. هرچند انتظار می رود میادین مرکزی، به‌عنوان مرجع قیمت گذاری، نقش کنترل کننده ای در بازار ایفا کنند، اما در عمل، نظام توزیع و نظارت آن چنان ناکارآمد است که قیمت ها در مغازه های خرده فروشی بعضا تا چند برابر افزایش می یابند.
گرانی های افسارگسیخته در مغازه ها؛ تا ۱۲۷ درصد بالاتر از نرخ میادین
بررسی های میدانی نشان می دهد که قیمت برخی میوه ها در مغازه ها تا بیش از ۵۰ درصد بالاتر از میادین عرضه می شود، در حالی که طبق قانون، خرده فروشان مجاز به اضافه کردن تنها ۳۰ تا ۳۵ درصد سود به قیمت پایه هستند. به طور نمونه، هندوانه که در میدان میوه و تره بار کیلویی ۱۱ هزار تومان به فروش می رسد، در مغازه ها با قیمت ۲۵ هزار تومان عرضه می شود؛ یعنی بیش از ۱۲۷ درصد گران تر. یا گلابی که در میدان کیلویی ۱۰۳ هزار تومان قیمت دارد، در برخی مغازه ها تا ۲۸۰ هزار تومان نیز فروخته می شود. سیب زمینی ۲۱ هزار تومانی میدان، در برخی خرده فروشی ها تا ۴۲ هزار تومان نرخ گذاری شده است.
در مورد انگورها نیز شاهد اختلاف قابل توجه هستیم؛ انگور کندری در میدان ۱۰۴ هزار تومان است ولی در برخی مغازه ها تا ۱۴۰ هزار تومان عرضه می شود. انجیر سیاه نیز با نرخ ۱۳۰ هزار تومان در میدان، در خرده فروشی‌ها تا ۱۸۰ هزار تومان قیمت دارد.
میوه فروشی ها ویترین می چینند، اما قیمت نمی گویند
در اغلب خرده فروشی های سطح شهر، از هر میوه تنها یک یا دو جعبه کوچک چیده شده، با میوه هایی درشت و سالم که بیشتر به ویترین نمایشگاه شباهت دارند تا بازار خرید روزمره. با تنوعی نسبی، اما حجم عرضه به وضوح کمتر از سال های گذشته. انگار این فروشگاه ها برای نمایش به مشتریان خاص طراحی شده اند، نه برای تامین نیاز عموم مردم و مشتریان عادی تنها باید از پشت ویترین نگاه کنند. قیمت میوه ها روی سبدها درج نشده و فروشندگان نیز تمایلی به اعلام قیمت ندارند. تنها باید بی‌دغدغه از قیمت، خرید کنی و بروی. نه بپرسی، نه مقایسه کنی، و نه چانه بزنی. موضوعی که نه تنها مقایسه قیمت ها را برای مشتری دشوار می کند، بلکه زمینه را برای گران فروشی های سلیقه ای و بی ضابطه فراهم کرده است.
بازار میوه و سبزیجات، زیر فشار دلال ها
در یکی از مغازه های خرده فروشی سطح شهر، فروشنده می گوید اکثر میوه هایی که اینجا داریم تولید خود ایران هست. صادراتی هم داریم؛ مثلا انبه و آناناس. ولی بقیه اش داخلی است. مشکل اصلی، دلال ها هستند. اگر جمع شوند، قیمت ها پایین تر می آیند.
میوه هایی که در واقع باید زود فروخته شوند و بروند
در فروشگاه های میوه و تره بار در سطح شهر هم همه چیز هست؛ از هندوانه و انگور گرفته تا انجیر و توت فرنگی، اما کیفیت نه آن چنان که چشم را بگیرد. بسیاری از میوه ها کوچک اند، گاه بخشی از آنها له شده یا ضرب خورده است، پوست برخی میوه ها چروک دارد و چنگی به دل نمی زنند. سبدهای انباشته، بیشتر به فروش فوری می مانند تا انتخاب با وسواس، میوه هایی که در واقع باید زود فروخته شوند و بروند.
به سختی می توان آنها را شست و استفاده کرد
یکی از خریداران که در گوشه ای ایستاده و با دقت مشغول بررسی انجیرهاست، از تجربه خریدش می گوید: انجیر ۱۴۰ هزار تومانی برای میدان هم زیاد است. بخش زیادی از این قیمتها به خاطر کرایه هاییست که از غرفه دارها می گیرند. کیفیت میوه ها هم تا حدودی پایین آمده، به خصوص اگر بعدازظهر بیایید. مثلا توت فرنگی ها یا انگورها را وقتی به خانه ببرید، بخشی شان دیگر کاملا له شده اند و به سختی می توان آنها را شست و استفاده کرد.
برای میوه های حساس فصلی که نیاز به شستشوی دقیق دارند، نمی توان روی تره‌بار حساب کرد
خریدار دیگری می گوید: در تره بارها فقط می خواهند بار را سریع بفروشند؛ برای همین دقتی که مغازه ها در بسته بندی دارند، اینجا نیست. به خاطر مراجعه کننده زیاد، دلسوزی کمتر است و اساسا نمی توان برای خرید بعضی از میوه های فصلی حساس که باید به خوبی شسته شوند، روی تره بار حساب کرد.
کولر کافی نیست؛ میوه ها در گرما زود خراب می شوند
او ادامه می دهد: اگه بخواهی میوه خوب بخری، فقط باید اول صبح بیایی. مثلا ساعت ۸ یا ۸ و نیم. چون تازه بار را خالی کردند و آن زمان کیفیت بهتر است. بعدش دیگر نه؛ مخصوصا بعدازظهر که انگار فقط ته مانده ها باقی مانده. در گرما هم هرچقدر کولر بزنند، مثل یخچال نیست. میوه ها آسیب پذیرند، به خصوص انجیر و توت فرنگی. اگر تا عصر بمانند، دیگر آن طراوت اول صبح را ندارند.
رئیس هیات مدیره باغداران: پایه قیمت میوه در میادین مرکزی تعیین می شود، نه در مغازه ها
رئیس هیات مدیره اتحادیه باغداران ایران اما تاکید دارد پایه و ملاک قیمت میوه، سبزی و صیفی همان قیمت هایی است که در میادین مرکزی تعیین می شود. مجتبی شادلو در مصاحبه ای، گفته است میادین مرکزی به نوعی امانت فروش هستند؛ میوه را نمی خرند بلکه از طرف باغداران، سردخانه داران و بازرگانان عرضه می شود و قیمت گذاری بر اساس کیفیت و شرایط بازار صورت می گیرد.
او در عین حال یادآور شده که «سهم سود خرده فروشان نباید بیش از ۳۰ تا ۳۵ درصد باشد، ولی در عمل دیده می شود که برخی خرده فروشان چند برابر نرخ میدان قیمت می گذارند. در زمان وفور میوه و پایین بودن قیمت عمده فروشی، باز هم در مغازه ها قیمت بالا باقی می ماند، چون برخی فروشندگان بر اساس هزینه های شخصی و شرایط خود نرخ گذاری می کنند.»
شادلو خواستار فروش میوه با فاکتور در میادین برای ایجاد شفافیت در زنجیره تامین شده و تاکید کرده است که میدان مرکزی باید قیمت پایه را با سند به فروشنده ارائه دهد تا امکان ردیابی قیمت ها در سطح شهر فراهم شود.
به گفته او، «بازار میوه در ایران نه شفاف است، نه ثابت، و نه مبتنی بر اصول علمی. این در حالی است که قیمت گذاری در بازار میوه ، به‌دلیل متنوع بودن کیفیت و بسته بندی، به خودی خود پیچیده است. اما نبود سیستم کنترلی و بی توجهی به سود منطقی، این بازار را برای مصرف کننده بی ثبات و گران کرده است.»
دسترسی محدود به میادین میوه، شهروندان را به خرید گران تر از مغازه ها مجبور کرده
اگرچه میادین میوه و تره بار نقش مهمی در تامین کالا با قیمت مناسب دارند، اما دسترسی محدود مردم به این مراکز باعث می شود بسیاری از شهروندان، به ویژه در مناطق دورتر از میادین، ناچار به خرید از مغازه ها با قیمت های بالاتر شوند. این وضعیت، در کنار تفاوت کیفیت و نبود شفافیت در سطح خرده فروشی، به افزایش نارضایتی عمومی دامن زده است. بر اساس آخرین گزارش بانک مرکزی در هفته منتهی به ۲۰ تیر ماه، اختلاف قیمت میوه هنگام خرید از میادین و بازارهای سطح شهر به طور متوسط ۳۴ درصد و در مورد سبزیجات ۳۳ درصد بوده است. این ارقام، تاییدی بر شکاف گسترده در زنجیره توزیع و قیمت گذاری است. در چنین شرایطی، لزوم سیاست گذاری دقیق تر، تقویت زیرساخت های نظارتی، مداخله موثر در تنظیم بازار و جلوگیری از واسطه گری های غیرضروری، بیش از پیش احساس می شود تا مصرف کنندگان بتوانند با قیمت منصفانه و کیفیت مناسب، به مواد غذایی سالم و ضروری دسترسی پیدا کنند.
هم مازاد تولید داریم هم میوه گران می شود
مشکل بازار تنها به تفاوت قیمت ختم نمی شود. ساختار توزیع نیز با ایرادات جدی مواجه است. به تازگی، سخنگوی صنعت آب در گفت وگویی، اعلام کرد «حدود ۲۵ درصد از میوه ها و بیش از ۵۰ درصد از صیفی جات تولیدی کشور مازاد مصرف داخلی است.» در مجموع، نبود زیرساخت های کافی برای صادرات، سردخانه، بسته بندی مناسب و شبکه حمل ونقل کارآمد باعث شده تا این مازاد نه تنها موجب کاهش قیمت نشود، بلکه گاهی با از بین رفتن محصولات، زمینه کاهش عرضه و افزایش قیمت را فراهم کند.
گرانی سبزیجات رکورد زده ؛ تورم ۶۶ درصدی در یک سال اخیر
در گزارشی که مرکز آمار ایران در تیرماه ۱۴۰۴ منتشر کرد، سبزیجات با تورم سالانه ۶۶ درصدی همچنان در صدر جدول گرانی مواد غذایی قرار دارند. این یعنی قیمت این گروه نسبت به تیرماه سال قبل، بیش از دو سوم افزایش پیدا کرده است؛ رقمی که هیچ یک از اقلام خوراکی دیگر به آن نزدیک نمی‌شوند.
کاهش های مقطعی قیمت سبزیجات نتوانست روند گرانی را متوقف کند
در محاسبات ماهانه، قیمت سبزیجات در بعضی ماه ها کمی کاهش داشته، اما این کاهش های مقطعی نتوانسته جلوی روند کلی گرانی را بگیرد. نکته مهم اینجاست که در ماه گذشته هم تورم سالانه این گروه ۶۴.۹ درصد بود؛ یعنی فقط در یک ماه، بیش از یک درصد دیگر به آن اضافه شده است. این نشان می دهد که حتی وقتی قیمت ها برای مدتی کوتاه پایین می آید، باز هم در مقیاس سالانه، سرعت افزایش قیمت متوقف نشده و فشار بر مصرف کننده ادامه دارد.
تفاوت فاحش قیمت و کیفیت میوه در میادین و مغازه ها، معضل اصلی مصرف کننده
با وجود آنکه رئیس هیات مدیره اتحادیه باغداران ایران تاکید دارد قیمت میوه و صیفی جات در میادین مرکزی تعیین می شود و این میادین نقش امانت فروش را دارند، اما واقعیت بازار برای مصرف کنندگان چیز دیگری است. اگر نرخ گذاری بر اساس کیفیت و شرایط بازار صورت می گیرد، پس چرا در سطح شهر شاهد تفاوت های فاحش و چند برابری بین قیمت میادین و مغازه‌ها هستیم. در چنین بازاری، مصرف کننده نه انتخاب واقعی دارد، نه حق چانه زنی، و نه پناهی از گرانی های مکرر. این در حالی است که میوه و سبزیجات جزء اقلام ضروری برای سلامت خانواده ها هستند، اما برای بسیاری از خانوارها، تامین مستمر این مواد مغذی به دلیل قیمت های ناپایدار و ناعادلانه، به دغدغه ای دائمی و گاه حتی غیرممکن تبدیل شده است.
سرزنش مردم راه‌حل نیست
از سوی دیگر، وقتی سخنگوی دولت، گرانی صیفی جات را به «رفتار موجی مردم در خرید» نسبت می دهد، این نه تبیینی برای مسئله، بلکه نوعی طفره رفتن از مسئولیت تلقی می شود. در شرایطی که تورم عمومی و کاهش قدرت خرید مردم روشن و مستند است، انتظار می رود نهادهای تصمیم گیر، با پیش بینی دقیق و سیاست گذاری مناسب، مانع از آشفتگی بازار شوند. حتی اگر تقاضا افزایش یابد، پاسخ به این تغییر، نه سرزنش مردم، بلکه مدیریت عرضه و مداخله موثر در زنجیره توزیع است.
آخرین اخبار اقتصادی را از طریق این لینک پیگیری کنید.
