احمد محیط طباطبایی، پژوهشگر میراث فرهنگی و رئیس ایکوم ایران:
هشدار درباره آسیب‌پذیری مجسمه‌های شهری در بحران‌ها / ضرورت تدوین مدل‌های حفاظتی
رئیس ایکوم ایران با اشاره به تجربه جنگ ۱۲ روزه، نسبت به غفلت در حفاظت از مجسمه‌های تاریخی و هویتی تهران در شرایط بحرانی انتقاد کرد و خواستار طراحی مدل‌های علمی و اجرایی برای حفظ این نمادهای فرهنگی شد.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
در حالی که طی سال‌های گذشته تمرکز مدیریت شهری در حوزه میراث فرهنگی عمدتا بر حفاظت از موزه‌ها و مخازن امن بوده، احمد محیط طباطبایی، پژوهشگر میراث فرهنگی و رئیس ایکوم ایران، نسبت به نبود سازوکار حفاظتی برای مجسمه‌های نمادین شهری هشدار داده و بر ضرورت توجه فوری به این مساله تاکید کرده است. به باور او، این آثار که بخشی از هویت و تاریخ فرهنگی کشور را شکل می‌دهند، در صورت وقوع بحران‌هایی همچون جنگ یا حملات موشکی در معرض آسیب جدی قرار دارند.
محیط طباطبایی با اشاره به تجربه جنگ ۱۲ روزه و پیامدهای آن برای مدیریت شهری گفت: این جنگ درس‌های مهمی برای مدیریت فرهنگی و اجتماعی ما داشت که باید در برنامه‌ریزی‌های آینده مورد توجه قرار گیرد. یکی از نکاتی که در این دوره به‌وضوح آشکار شد، آسیب‌پذیری بالای مجسمه‌های شهری در برابر موج انفجار و تنش‌های ناشی از درگیری بود.
او با انتقاد از بی‌توجهی به این آثار در سیاست‌های حفاظتی موجود ادامه داد: در زمان بحران‌های امنیتی، بارها درباره نحوه محافظت از اموال فرهنگی در موزه‌ها و مخازن امن صحبت شده، اما آنچه کمتر مورد توجه قرار گرفته، مجسمه‌های شهری است که جنبه نمادین و هویتی دارند. مجسمه‌هایی نظیر فردوسی، میدان حر و تندیس جدید آرش در میدان ونک، همگی در نزدیکی محل اصابت راکت‌ها قرار داشتند، اما هیچ اقدام حفاظتی برای آن‌ها انجام نشد.
به گفته طباطبایی، موج انفجار حتی اگر مستقیما مجسمه‌ها را هدف قرار ندهد، می‌تواند از طریق لرزش یا اصابت ترکش به ساختار آن‌ها آسیب وارد کند. او تأکید کرد: این مجسمه‌ها ممکن است در مجاورت تاسیسات حساس مانند نیروی انتظامی یا اماکن نظامی قرار داشته باشند، بدون آنکه تدابیر حفاظتی خاصی برای آن‌ها در نظر گرفته شده باشد. اکنون زمان آن رسیده است که مدل‌های علمی، کاربردی و قابل اجرا برای حفاظت از این نمادها تدوین شود تا در صورت بروز بحران، امکان واکنش سریع و مؤثر وجود داشته باشد.
او در ادامه سازمان زیباسازی شهرداری تهران را مسئول اصلی این حوزه دانست و گفت: سازمان زیباسازی باید با بهره‌گیری از متخصصان مرمت آثار و مجسمه‌سازان حرفه‌ای، برای حفاظت از این آثار برنامه‌ریزی کند. در بسیاری از کشورهای جهان، ساختارهای موقتی و انعطاف‌پذیری طراحی شده‌اند که به سرعت روی مجسمه‌ها نصب می‌شوند و از آسیب‌دیدگی آن‌ها در حملات یا حوادث طبیعی جلوگیری می‌کنند.
طباطبایی با اشاره به ارزش تاریخی و هنری برخی از مجسمه‌های تهران افزود: مجسمه فردوسی از آثار استاد ابوالحسن صدیقی و تندیس گرشاسب در میدان حر، اثر رسام ارژنگی است. این مجسمه‌ها صرفا تزئینات شهری نیستند، بلکه سندی از هویت، تاریخ و فرهنگ ما به شمار می‌روند و حفاظت از آن‌ها باید در اولویت مدیریت شهری قرار گیرد.
او یادآور شد که شهر تهران، همانند بسیاری از کلانشهرهای جهان، نیازمند دستورالعمل‌ها و راهکارهای پیشگیرانه برای حفاظت از آثار فرهنگی در شرایط اضطراری است؛ موضوعی که تاکنون کمتر به آن پرداخته شده و باید هرچه سریع‌تر در دستور کار قرار گیرد.
در همین زمینه، احمد علوی، عضو شورای شهر تهران، نیز با اشاره به ضرورت پیش‌بینی شرایط بحرانی برای حفاظت از میراث تاریخی کشور گفت: مدتی پیش نشستی با پژوهشگاه میراث فرهنگی برگزار کردیم که یکی از مسائل مهم مطرح‌شده در آن، موضوع حفاظت از آثار و اشیای تاریخی در شرایط جنگ بود.
وی افزود: از دوران دفاع مقدس تاکنون کشور در آرامش و امنیت نسبی به سر می‌برده و اغلب برنامه‌های حفاظتی ما بر پایه مقابله با بحران‌های طبیعی طراحی شده‌اند. اما مواجهه با بحران‌های ناشی از جنگ، موضوعی نسبتا جدید و مغفول مانده است.
علوی با بیان اینکه پیشنهادهایی از سوی پژوهشگاه میراث فرهنگی برای افزایش تاب‌آوری گنجینه‌های تاریخی ارائه شده، ادامه داد: یکی از این پیشنهادات، ایجاد چهار مخزن امن ضدسرقت ویژه شرایط جنگی در چهار نقطه شهر تهران است که ما آن را در کمیسیون مطرح کرده‌ایم و در حال پیگیری اجرای آن هستیم.
او تاکید کرد: مسئولیت علمی و تخصصی چنین موضوعاتی بر عهده سازمان میراث فرهنگی است و ما در شورا بر اساس دستورالعمل‌های تخصصی این سازمان عمل می‌کنیم. همان‌طور که در مورد مخازن امن فعلی نیز بر اساس دستورالعمل‌های میراث فرهنگی اقدام شده، در این طرح جدید نیز تابع نظرات کارشناسی آن نهاد خواهیم بود.
آخرین اخبار جامعه را از طریق این لینک پیگیری کنید.
