تلاش برای قرار گرفتن در بین ۱۰ کشور برتر هوش مصنوعی

سند تشکیل «ستاد فناوری و کاربرد هوش‌ مصنوعی» به تصویب هیئت وزیران رسید. این ستاد به پیشنهاد معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس جمهوری، بعد از کنار گذاشتن «موقت» تشکیل سازمان هوش مصنوعی، شکل می‌گیرد.

این سند در جلسه ۲۴ اردیبهشت هیئت وزیران با امضای «محمدرضا عارف» معاون اول رئیس جمهوری، به تصویب رسیده است. ۱۷ نفر از رئیس دولت گرفته تا برخی وزیران و دولت، معاون علمی و فناوری رئیس جمهور، دبیران شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای عالی فضای مجازی به اضافه ۴ نفر متخصص حوزه هوش مصنوعی، اعضای اصلی این ستاد را تشکیل می‌دهند.

این ستاد به منظور سیاست‌گذاری، هماهنگی و نظارت کلان بر تحقق اهداف تعیین شده در سند «ستاد فناوری و کاربرد هوش مصنوعی» باید هر ۳ ماه یکبار با حضور نیمی از اعضا تشکیل شود. هدف از تشکیل این ستاد قرار گرفتن ایران «در جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه آسیای جنوب غربی و ۱۰ کشور برتر دنیا در حوزه هوش مصنوعی و با تاکید بر گسترش فعالیت کسب‌وکارهای مرتبط» اعلام شده است. پیشنهاد ایجاد رشته‌های تخصصی مورد نیاز در دوره تحصیلات تکمیلی و همچنین به کارگیری دانش‌اموختگان ایرانی خارج از کشور در حوزه هوش مصنوعی از دیگر برنامه‌هایی است که این ستاد دنبال خواهد کرد. با این حال در متن مصوبه تشکیل این ستاد، به جزییات بیشتر در مورد اینکه این ستاد تا چه زمانی باید به صورت رسمی کارش را شروع کند یا اینکه بودجه اجرای بند‌های مختلف در راستای توسعه هوش مصنوعی از چه منبعی تامین خواهد شد، اشاره نشده است.

به گزارش «فن‌زی»، معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس جمهوری ۲۴ اردیبهشت ماه اعلام کرد که تشکیل سازمان هوش مصنوعی «فعلا» کامل کنار گذشته شده است و به همین خاطر ستادی ذیل رئیس جمهور و دبیرخانه این معاونت شکل‌ می‌گیرد. سازمان ملی هوش مصنوعی در دولت پیش و معاونت علمی این دولت به مرحله نهایی و راه‌اندازی رسید و ساختمان آن هم با حضور «محمد مخبر» سرپرست ریاست جمهوری سیزدهم، افتتاح شد.

حالا ستاد فناوری و کاربرد هوش مصنوعی با چند هدف مشخص شروع به کار خواهد کرد. اولین هدف آن دستیابی به جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه آسیای جنوب غربی و ۱۰ کشور برتر دنیا در حوزه هوش مصنوعی با تاکید بر گسترش فعالیت کسب‌وکارهای مرتبط است. توسعه سرمایه‌گذاری در این حوزه، افزایش سهم تولید محصولات و خدمات مبتنی بر هوش مصنوعی در تولید ناخالص داخلی و توسعه صادرات آن از دیگر چشم‌اندازهای تشکیل ستاد توسعه فناوری و کاربرد هوش مصنوعی اعلام شده است.

ماموریت ستاد

در راستای رسیدن به چشم‌انداز در نظر گرفته شده در تشکیل این ستاد، ماموریت‌هایی هم برای آن در نظر گرفته شده است. براین اساس این ستادد باید در تعامل با کلیه دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط و نیز بخش خصوصی، به عنوان یک نهاد هماهنگ‌کننده، تسهیل‌گر در این بخش گام بردارد. این ستاد باید به عنوان یک حمایت‌کننده از تمام ظرفیت‌های کشور برای ارتقای بنیان‌های دانشی، توسعه سرمایه انسانی، تجهیز زیرساخت‌های مورد نیاز، رفع موانع فعالیت کسب‌وکارهای مرتبط، تشویق و تسهل نوآوری و خلق ارزش افزوده و توسعه کاربست هوش مصنوعی در کشور بهره بگیرد.

همچنین این ستاد باید در راستای ارتقای جایگاه جهانی کشور در حوز هوش مصنوعی، نسبت به توسعه همکاری‌های بین‌المللی در سطوح مختلف علمی، فناورانه، نوآوری و خلق ارزش افزود، تسهیل  جذب سرمایه‌گذاری خارجی و توسعه و تشویق صادرات محصولات مربوطه اقدام می‌کند.

اهداف کلان 

در کنار ماموریت‌های تعیین شده برای این ستاد، اهداف کلان‌تری هم در نظر گرفته شده است. این اهداف شامل این موارد می‌شود:

1. توسعه کاربست فناری هوش مصنوعی به ویژه در حوزه فناوری‌های راهبردی و حل مسائل اولویت‌دار
2. ارتقای فرایند‌های تولید، نگهداری، امنیت و تاب‌آوری داده و تسهیل دسترسی و تبادل داده‌ها و کلان‌داده‌ها 
3. توسعه زیرساخت‌های پردازشی و فنی و زمینه‌سازی برای اشتراک‌گذاری و تجمیع ظرفیت‌های پراکنده پردازشی
4. ارتقای سطح دانش، توانمندی و مهارت‌های تخصصی سرمایه انسانی و تسهیل فرایندهای جذب، به کارگیری و آموزش
5. تسهیل و حمایت از فعالیت کسب‌وکارهای دانش‌بنیان و افزایش سهم بازار محصولات و خدمات حوزه هوش مصنوعی و تشویق صادارت و سرمایه‌گذاری خارجی در این حوزه 
6. فرهنگ‌سازی و ارتقای سواد عمومی و زمینه‌سازی برای استفاده مسئولانه و ایمن از فناوری هوش مصنوعی
7. پایش و زمینه‌سازی برای تحقق شاخص های مورد تاکید در سند ملی هوش مصنوعی ج ا مصوب ۱۴۰۳ شورای علی انقلاب فرهنگی 

راهبردها و اقدامات ستاد 

ارتقای دسترسی به داده و تبادل داده‌ها کمک به ایجاد بستری مناسب برای دسترسی‌به داده‌های دولتی و عمومی مورد نیاز از راهبردها و اقدامات اصلی ستاد است که در مصوبه تشکیل آن، اعلام شده است. از سوی دیگر برای آموزش، آزمون و توسعه محصولات و خدمات حوزه هوش مصنوعی مبتنی بر تقاضای پلتفرم‌های مرتبط، باید پیشنهاد ضوابط بکارگیری داده‌های دولتی، عمومی و خصوصی توسط شرکتهای فعال در هوش مصنوعی از سوی این ستاد مشخص شود.

• توسعه زیرساخت‌های پردازشی و فنی
• ارتقای توان و مهارت‌ سرمایه انسانی
•  پیشنهاد ایجاد رشته‌های تخصصی مورد نیاز در دوره تصحیلات تکمیلی به مراجع مربوط
•  به کارگیری از دانش‌اموختگان ایرانی خارج از کشور در حوزه هوش مصنوعی
• افزایش سهم بازار محصولات و خدمات هوش مصنوعی
•  حمایت از راه‌اندازی و تجهیز آزمایشگاه ملی در حوزه هوش مصنوعی
•  حمایت از صادرات محصولات دانش‌بنیان در حوزه هوش مصنوعی
• حمایت از ایجاد مراکز و آزمایشگاه‌های مشترک با کشورهای هدف در زمینه هوش‌ مصنوعی
•  تسهیل ارتباطات سریع و امن از طریق شبکه‌های مخابراتی و زیرساخت‌های محاسباتی

ارتقای  پایداری و افزایش قابلیت اعتماد هوش مصنوعی در ابعد فرهنگی و اجتماعی و امنیتی از دیگر اقداماتی است که این ستاد باید انجام دهد.

ساختار ستاد

در ادامه این مصوبه اعلام شده که به منظور سیاست‌گذاری، هماهنگی و نظارت کلان بر تحقق اهداف سند، ستاد با ترکیب مشخص شده تشکیل  و جلسات آن حداقل هر سه ماه یک بار باید برگزار شود. اعضای این ستاد را افراد زیر تشکیل خواهند داد:

1. رئیس جمهور یا معاون اول رئیس جمهور در نقش رئیس 
2. معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس جمهور دبیر
3. وزیر علوم، تحقیقات و فناوری
4. وزیر آموزش و پرورش
5. وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات
6. وزیر صنعت و معدن
7. وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح 
8. وزیر بهداشت و درمان
9. وزیر اطلاعات
10. وزیر جهاد کشاورزی 
11. رئیس ستاد کل نیروهای مسلح یا معاون وی
12. رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور
13. رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور
14. رئیس سازمان صداوسیما 
15. دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی 
16. دبیر شورای عالی فضای مجازی
17. رئیس هیئت عامل صندوق نوآوری و شکوفایی

چهار نفر از متخصصان علمی و صنعتی حوزه هوش مصنوعی به عنوان اعضای حقیقی که به پیشنهاد دبیر ستاد و با حکم رئیس ستاد از بین دانشگاهیان،  فناوران، انجمن‌های علمی مرتبط و تشکلهای صنعتی بخش خصوصی برای مدت چهار سال تعیین می‌شوند.

در تبصره تشکیل اعضای ستاد آمده که دبیرخانه ستاد در معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس جمهور مستقر است و ساختار و پست‌های مورد نیاز از محل ظرفیت‌های این معاونت تامین می‌شود. رئیس دبیرخانه هم با پیشنهاد دبیر ستاد و با حکم معاون اول رئیس جمهوری منصوب می‌شود. در این مصوبه تایید شده که جلسات ستاد به حضور بیش از نیمی از اعضا رسمیت‌ پیدا می‌کند و مصوبات ستاد برای تمامی دستگاه‌های اجرایی الزام‌آور است. همچنین دبیرخانه موظف است گزارش عملکرد ستاد را در مقاطع زمانی ۶ ماهه به هیئت وزیران ارائه کند.

وظایف دبیرخانه ستاد هم شامل پیشنهاد روزآمدی‌سازی سند براساس تحولات ملی و بین‌المللی در حوزه هوش مصنوعی، تدوین نقشه راه فعالیت ستاد، تدوین برنامه‌های اجرایی، بررسی و تایید برنامه‌های عملیاتی هوش مصنوعی دستگاه اجرایی، پیشنهاد مقررات، ضوابط و لوایح مرتبط با هوش مصنوعی و  … خواهد شد.