توافق با آمریکا بدون رفع مؤثر تحریم‌ها حاصل نمی‌شود

  در میانه فشارهای فزاینده سیاسی و فنی از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و قدرت‌های غربی، ایران مواضع خود را بار دیگر به‌صراحت اعلام کرد. اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه، در نشست خبری اخیر خود نه‌تنها گزارش آژانس را حاصل «بزرگ‌نمایی» خواند، بلکه آن را نتیجه فشار سیاسی کشورهای غربی دانست و بر پایبندی ایران به همکاری صلح‌آمیز با آژانس تأکید کرد. در این میان، موضوع رفع تحریم‌ها همچنان خط قرمز تهران در هر‌گونه مذاکره با ایالات متحده باقی مانده است.

گزارش آژانس؛ فنی یا سیاسی؟

بقایی در واکنش به گزارش اخیر آژانس، با بیان اینکه این گزارش عمدتا حاوی موارد تکراری و بزرگ‌نمایی‌شده است، آن را سندی تحت فشار کشورهای اروپایی دانست که می‌کوشند از بسترهای فنی برای افزایش فشار سیاسی علیه ایران بهره‌برداری کنند. او گفت: «این‌گونه تحرکات، اعتبار آژانس را مخدوش می‌کند‌». به گفته بقایی، در گزارش اخیر، لغو انتصاب شمار محدودی از بازرسان که طبق مقررات انجام شده، مورد تمرکز قرار گرفته است، در‌حالی‌که فعالیت ده‌ها بازرس دیگر که همچنان مشغول نظارت بر برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران هستند، نادیده گرفته شده است. او این رویکرد را «جهت‌دار و مغرضانه» توصیف کرد.

در بحث دالان زنگزور؛ اولویت با حفظ تمامیت ارضی و همزیستی مسالمت‌آمیز است

سخنگوی وزارت خارجه در پاسخ به سؤال «شرق» که «به‌تازگی رئیس‌جمهور ترکیه از افتتاح دالانی به نام زنگزور در جنوب ارمنستان صحبت کرده که ظاهرا قرار است جمهوری آذربایجان را به نخجوان متصل کند. رئیس‌جمهور ترکیه گفته است انتظار دارد ایران هم از این دالان حمایت کند. موضع شما چیست؟» پاسخ داد: ابتدا لازم می‌دانم متذکر شوم که در استفاده از عناوین و مفاهیم دقت شود که متضمن نقض حاکمیت ملی و تمامیت ارضی دیگر کشورها نباشد. آنچه تحت عنوان دالان یا راهگذر یا کریدور زنگزور از آن نام برده می‌شود، عنوانی برساخته است که با روح همزیستی مسالمت‌آمیز در منطقه، منطق همسایگی و احترام به تمامیت ارضی دیگر کشورها مغایرت دارد و لازم است از تکرار آن پرهیز شود. درباره همکاری‌های منطقه‌ای و رفع انسداد مسیرهای مواصلاتی، ما از توسعه همکاری‌های منطقه‌ای به‌ویژه در حوزه اقتصادی از‌ جمله احیا و گشایش مسیرهای ارتباطی و مواصلاتی در چارچوب احترام به تمامیت ارضی و حاکمیت ملی کشورها حمایت می‌کنیم و آن را در راستای شکوفایی و توسعه اقتصادی منطقه ارزیابی می‌دانیم. او‌ ادامه داد: ما بارها گفته‌ایم و اکنون هم تصریح می‌کنیم که ایجاد یا احیای هر مسیری باید مطلقا با رعایت اصول و مبانی حقوق بین‌الملل، به‌ویژه احترام به حاکمیت ملی و تمامیت سرزمینی کشورها، و بدون هرگونه دستکاری یا تغییر در مختصات ژئوپلیتیک منطقه‌ انجام‌ و منافع متقابل کشورهای ذی‌مدخل کاملا تأمین شود. بقایی افزود: مناقشه در منطقه قفقاز جنوبی خاتمه یافته و هیچ توجیهی برای رفتار تنش‌آمیز یا استفاده از زبان زور و ادعاهای ارضی یا تاریخی و عناوین خودخوانده وجود ندارد. ما امیدواریم موافقت‌نامه صلح بین دو‌ کشور آذربایجان و ارمنستان امضا شود و از همه طرف‌های ذی‌نفوذ در منطقه می‌خواهیم امضای این موافقت‌نامه را توصیه و از آن حمایت کنند.

 تصمیمات مقتضی در صورت تحرکات غربی

سخنگوی وزارت خارجه تصریح کرد ‌ایران علی‌رغم این گزارش‌ها، مایل به حفظ همکاری خود با آژانس است، اما اگر تحرکات غربی ادامه یابد، «تصمیمات مقتضی» اتخاذ خواهد شد. او هشدار داد‌ آزمودن راه‌های قبلی شکست‌خورده علیه ایران، نتیجه‌ای نخواهد داشت.

جاسوسی یا فشار هماهنگ غربی؟

در ادامه نشست، بقایی به ادعای اخیر فنلاند مبنی بر جاسوسی ایران از این کشور نیز واکنش نشان داد. او با ابراز تعجب از طرح این موضوع، آن را بخشی از «رویکرد هماهنگ غرب» برای اعمال فشار علیه تهران دانست و گفت: سفیر فنلاند به وزارت خارجه احضار شده و ایران توضیح رسمی خواسته است.

شرط اول ایران؛ رفع تحریم‌ها

اما مهم‌ترین محور نشست خبری سخنگوی وزارت خارجه، بار دیگر تأکید بر مطالبه اصلی ایران در گفت‌وگوهای هسته‌ای یعنی رفع تحریم‌ها بود. بقایی گفت: «ما هیچ تفاهمی را نمی‌پذیریم مگر آنکه تحریم‌ها به ‌طور شفاف و مؤثر برداشته شود‌». او با انتقاد از تناقض‌های سیاست آمریکا، از یک‌ سو به ادعاهای دولت این کشور برای تفاهم اشاره کرد و از سوی دیگر، تصویب تحریم‌های جدید در کنگره را نشانه عدم اراده واقعی در واشنگتن برای پیشبرد روند دیپلماتیک دانست. به گفته او، نمی‌توان قائل به تفکیک میان کنگره و دولت آمریکا بود؛ چراکه از نگاه ایران، این دو «مجموعه‌ای واحد» تلقی می‌شوند.

توقف تحریم‌ها؛ شایعه یا واقعیت؟

در واکنش به گزارش‌هایی از سوی برخی رسانه‌های آمریکایی درباره احتمال توقف تحریم‌های جدید، بقایی گفت: چنین ادعاهایی برای ایران فاقد اعتبار است. او با لحنی کنایه‌آمیز خطاب به خبرنگار گفت: «شما این گزارش را باور کردید؟». او تأکید کرد که ایران به هیچ اظهار‌نظر شفاهی یا خبری استناد نمی‌کند و تنها چیزی که اهمیت دارد، «تأثیر عملی رفع تحریم‌ها در حوزه‌های اقتصادی و تجاری» است.

تبادل متون‌ به معنای توافق نیست

در‌باره سفر وزیر خارجه عمان به تهران و ارائه پیام‌هایی از سوی طرف آمریکایی، بقایی گفت: «تحویل‌گرفتن یک متن، نه به معنای پذیرش آن است و نه حتی نشان از قابل پذیرش بودن آن دارد‌». او تبادل متون را بخشی از روال عادی هر مذاکره دانست و افزود: «هر متنی که متضمن خواسته‌های حداکثری و نادیده‌انگاری حقوق ملت ایران باشد، با واکنش مثبت مواجه نخواهد شد».

بقایی در پاسخ به پرسشی درباره برگزاری دور ششم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا، از تداوم تعاملات با عمان به ‌عنوان میانجی خبر داد و احتمال تصمیم‌گیری درباره «چگونگی ادامه روند» را مطرح کرد. او همچنین تأکید کرد که ایران هیچ‌گاه طرف مقابل را بی‌خبر از خطوط قرمز خود نگذاشته و انتظار دارد هر‌گونه پیشنهاد، در چارچوب پنج دور پیشین مذاکرات باشد.

ایده کنسرسیوم؛ قابل بررسی، اما نه جایگزین

او در واکنش به طرح ایده «کنسرسیوم هسته‌ای» از سوی برخی رسانه‌ها‌ گفت: «اگر چنین ایده‌ای به منظور همکاری مشترک در تأمین سوخت رآکتورها باشد، قابل بررسی است، اما به‌هیچ‌وجه نمی‌تواند جایگزین غنی‌سازی در داخل ایران شود». او همچنین تأکید کرد که ایران با مشارکت‌های منطقه‌ای مشکلی ندارد، اما اصل اساسی حفظ توانمندی داخلی کشور در حوزه فناوری هسته‌ای است.

بقایی در واکنش به اظهارات مقامات اروپایی مبنی بر حمایت ایران از روسیه در جنگ اوکراین‌ گفت: «این ادعاها از همان ابتدا بدون سند و بی‌پایه بوده‌اند و بارها توسط ایران رد شده‌اند‌». او افزود: «اگر مبنای این اتهامات، روابط نزدیک ما با روسیه است، باید گفت این روابط، راهبردی است و علیه هیچ طرف ثالثی نیست».

مصر، فلسطین و دیپلماسی منطقه‌ای

سفر اخیر وزیر خارجه ایران به مصر نیز محور پرسش دیگر خبرنگاران بود. بقایی این سفر را در چارچوب روابط دوجانبه دانست و گفت: رایزنی‌هایی درباره تحولات فلسطین و همچنین موضوع گفت‌وگوهای غیرمستقیم با آمریکا نیز در آن انجام شده است.