یک ایده با هزار اما و اگر در آستانه دور ششم مذاکرات ایران و آمریکا

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق ،

دور ششم مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا، که به گزارش آکسیوس ممکن است آخر هفته جاری (شنبه-یکشنبه) در خاورمیانه برگزار شود، در حالی آغاز می‌شود که پیشنهاد تشکیل کنسرسیوم منطقه‌ای غنی‌سازی اورانیوم به محور اصلی گمانه زنی رسانه ای تبدیل شده است. این پیشنهاد، که با هدف ایجاد توازن در منافع منطقه‌ای و کاهش تنش‌ها مطرح شده، فرصت‌ها و چالش‌هایی را پیش روی ایران و دیگر بازیگران منطقه‌ای قرار داده است. هنوز موضوع به شکل رسمی از جانب ایران مطرح نیست، اما در برخی گزارشات ادعا شده که تهران با تأکید بر حفظ استقلال هسته‌ای خود، از ایده کنسرسیوم استقبال مشروط کرده و خواستار استقرار آن در خاک خود شده است.

کنسرسیوم منطقه‌ای و معادلات پیش رو

برخی رسانه ها ادعا کرده اند که ایران با رویکردی دیپلماتیک و قاطع، آمادگی خود را برای بررسی ایده کنسرسیوم منطقه‌ای غنی‌سازی اورانیوم اعلام کرده، مشروط بر اینکه این کنسرسیوم در خاک ایران مستقر باشد. فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، با تأکید بر تعهد ایران به مذاکره‌ای شفاف و اصولی، اظهار داشت که تهران با آگاهی کامل از همه سناریوها وارد مذاکرات شده و آماده بررسی پیشنهادات است، اما از خطوط قرمز خود عقب‌نشینی نخواهد کرد. یک مقام ارشد ایرانی به آکسیوس گفت: «اگر کنسرسیوم در داخل خاک ایران فعالیت کند، ممکن است قابل بررسی باشد، اما استقرار آن در خارج از مرزهای کشور محکوم به شکست است.»

گفته شده که تهران پیشنهاد کرده است جزایر کیش یا قشم در خلیج‌فارس به‌عنوان محل احتمالی کنسرسیوم در نظر گرفته شوند، که این امر می‌تواند ضمن تضمین کنترل ایران بر تأسیسات، همکاری منطقه‌ای را تسهیل کند. نیویورک‌تایمز گزارش داد که پیشنهاد آمریکا شامل ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای برای ایران و مذاکره بر سر تأسیسات غنی‌سازی تحت مدیریت کنسرسیوم است، اما ایران باید در مراحل بعدی فعالیت‌های غنی‌سازی خود را متوقف کند. ایران با این شرط مخالفت کرده و بر ادامه غنی‌سازی در سطوح پایین تا تکمیل تأسیسات جدید تأکید دارد.

نقش کشورهای منطقه در مذاکرات ایران و آمریکا

پیشنهاد کنسرسیوم منطقه‌ای، که به‌صورت تئوریک شامل آمریکا، ایران، عربستان سعودی، امارات، قطر، و ترکیه می‌شود، تلاشی برای ایجاد توازن در منافع کشورهای خاورمیانه است. با این حال، این ایده با پیچیدگی‌هایی همراه است. یک منبع سعودی به شبکه i24NEWS  گفت که مذاکرات آمریکا و عربستان برای توسعه برنامه هسته‌ای غیرنظامی ریاض به دلیل تمرکز واشنگتن بر گفت‌وگوها با ایران به حالت تعلیق درآمده است. این منبع هشدار داد که اگر ایران اجازه غنی‌سازی در خاک خود را داشته باشد، عربستان نیز همین حق را مطالبه خواهد کرد و در غیر این صورت، ممکن است به همکاری با چین روی آورد.

این موضع عربستان نشان‌دهنده حساسیت‌های ژئوپلیتیکی منطقه است. روابط ریاض و واشنگتن، که اخیراً به دلیل تأخیر در توافق هسته‌ای با عربستان تحت فشار قرار گرفته، می‌تواند در صورت عدم توجه به مطالبات سعودی‌ها شکننده‌تر شود. با این حال، ایران با حفظ موضع مستقل خود، تلاش می‌کند مذاکرات را به سمتی هدایت کند که ضمن تأمین منافع ملی، از تشدید رقابت‌های منطقه‌ای جلوگیری شود. پیشنهاد استقرار کنسرسیوم در خاک ایران می‌تواند به‌عنوان راهکاری برای کاهش نگرانی‌های کشورهای همسایه و تقویت همکاری‌های منطقه‌ای عمل کند.

دور ششم مذاکرات ایران و آمریکا در ابهام

مذاکرات دور ششم با چالش‌هایی مانند ابهام در جزئیات پیشنهاد آمریکا و فشارهای سیاسی واشنگتن مواجه است. دونالد ترامپ اخیراً در شبکه‌های اجتماعی اعلام کرد که هیچ‌گونه غنی‌سازی اورانیوم برای ایران مجاز نخواهد بود، موضعی که با پیشنهاد کنسرسیوم در تناقض است. این اظهارات، که به نظر می‌رسد بخشی از تاکتیک فشار حداکثری باشد، با واکنش قاطع ایران مواجه شده است. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، تأکید کرد که غنی‌سازی اورانیوم دستاورد علمی ایران است و تهران از آن صرف‌نظر نخواهد کرد.

با این حال، فرصت‌هایی نیز وجود دارد و باید دید که فارغ از ادعاهای رسانه ای، ایران به مذاکره بر سر جزئیات کنسرسیوم چه واکنش نشان می ‌دهد. در صورت ورود به این موضوع شاهد انعطاف دیپلماتیک تهران خواهسم بود. کام اینکه دو مقام ایرانی به آکسیوس گفتند که دولت نمی‌خواهد مذاکرات با شکست مواجه شود و آماده چانه‌زنی برای تعیین محل کنسرسیوم است. این رویکرد می‌تواند به توافقی منجر شود که ضمن حفظ حقوق هسته‌ای ایران، زمینه‌ساز همکاری‌های منطقه‌ای شود. استقرار کنسرسیوم در ایران، علاوه بر تضمین استقلال تهران، می‌تواند به کاهش تنش‌ها با کشورهای عربی و تقویت جایگاه ایران به‌عنوان قطب انرژی منطقه‌ای کمک کند. علی رغم آنچه گفته شد، به نظر می رسد که آینده مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا در دور ششم به توانایی طرفین در مدیریت تناقضات و ایجاد توازن میان منافع منطقه‌ای بستگی دارد. در این بین، فشارهای سیاسی آمریکا و مطالبات کشورهای منطقه، مانند عربستان، ممکن است مذاکرات را پیچیده‌تر کند.