ارزیابی کارشناسان از دور پنجم مذاکرات ایران و امریکا
دور پنجم مذاکرات ایران و آمریکا در شرایطی روز جمعه در رم برگزار شد که مساله غنی‌سازی همچنان محور و گره اصلی این گفتوگوها را تشکیل می‌دهد.
به گزارش گروه رسانه ای شرق،«حرفه‌ای‌ترین دور مذاکرات» و «بسیار سازنده بودن» دو تعبیری است که از سوی ایران و آمریکا پس از پایان دور پنجم مذاکرات به میزبانی رم اعلام شد. سیدعباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، پس از پایان مذاکرات رم، آن را «یکی از حرفه‌ای‌ترین ادوار مذاکراتی» توصیف کرد و گفت: ایده‌هایی توسط وزیر خارجه عمان مطرح و قرار شد که کار کارشناسی بیشتری صورت بگیرد و به پایتخت‌ها منتقل خواهد شد. وبگاه آکسیوس، رسانه آمریکایی، نیز به نقل از یک منبع آگاه در پایان دور پنجم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا نوشت این مذاکرات در رم «بسیار سازنده» بوده است. آکسیوس با انتشار این خبر نوشت مذاکرات ایران و آمریکا به سرپرستی سید عباس عراقچی و استیو ویتکاف سه ساعت به طول انجامید. پیش از این، بدر البوسعیدی، وزیر امور خارجه سلطنت عمان، از «مقداری پیشرفت» در مذاکرات خبر داده بود. وزیر خارجه ایتالیا هم با اشاره به برگزاری دور پنجم مذاکرات ایران و آمریکا در پایتخت ایتالیا تصریح کرد: «این مذاکرات سازنده بود.»
نکته مهمی که در اظهارات عراقچی و بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه، پررنگ بود، استقبال از ایده‌ها و راهکارهای عمان در این دور از مذاکرات بوده است. هنوز مشخص نیست که این ایده‌ها و راهکارها به چه مسائل و مولفه‌هایی باز می‌گردد. آیا طرحی برای خروج از بن‌بست غنی‌سازی در میان است؟ آیا عمان در حال پیشبرد ایده کنسرسیوم است؟ یا فراتر از آن طرفین با تصریح و ترسیم خطوط قرمز خود حول عدم غنی‌سازی یا استمرار غنی‌سازی به دنبال راه میانه‌ای هستند که بتواند مانع از شکست مذاکرات شود.
در همین ارتباط طارق رئوف، رئیس سابق بخش شفاف‌سازی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و رئیس برنامه خلع سلاح، کنترل سلاح و عدم اشاعه موسسه صلح استکهلم (سیپری)، در گفت‌وگو با تابناک به یک راه‌حل جدید اشاره می‌کند و یادآور می‌شود: یک پیشنهاد سازش این است که طرح محمد البرادعی، مدیر کل سابق آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سال ۲۰۰۳، احیا شود: ایجاد یک مرکز غنی‌سازی چندملیتی در ایران. در این طرح، ایران به غنی‌سازی زیر ۴درصد اورانیوم ادامه می‌دهد و آبشار‌های سانتریفیوژ را کنترل و اداره می‌کند، در‌حالی‌که شرکای بین‌المللی (مانند امارات، عربستان سعودی، کویت، عمان، قطر، اتحادیه اروپا و آمریکا) به فناوری سانتریفیوژ دسترسی نخواهند داشت، اما به طور مشترک مدیریت تجاری را بر عهده می‌گیرند، به صورت دائم پرسنل خود را در محل مستقر می‌کنند و آژانس بین المللی انرژی اتمی پادمان‌های فراتر از NPT (مانند دسترسی روزانه مشابه برجام و استفاده از فناوری‌های جدید برای نظارت آنلاین و لحظه‌ای بر غنی‌سازی) را اجرا خواهد کرد. او ادامه داد: محصول اورانیوم غنی‌شده می‌تواند به روسیه فرستاده شود تا برای نیروگاه بوشهر و نیروگاه‌های جدید هسته‌ای به سوخت تبدیل شود، یا تحت نظارت‌های آژانس در بازار فروخته شود. این راه‌حلی خوب و منصفانه خواهد بود.
هم‌زمان یک مقام آمریکایی نیز به نشریه گاردین گفت که دو طرف توافق کرده‌‌اند که در آینده نزدیک دوباره با یکدیگر دیدار کنند. این مقام در این خصوص گفت: «گفتوگوها همچنان سازنده هستند. ما پیشرفت بیشتری داشتیم، اما هنوز کارهایی برای انجام دادن وجود دارد. هر دو طرف توافق کردند که در آینده نزدیک دوباره با یکدیگر دیدار کنند. ما از شرکای عمانی خود برای تسهیل مستمر آنها سپاسگزاریم.» گاردین مدعی شده است که برخی از میانجی‌ها به‌عنوان یک جایگزین پیشنهاد کردند که ایران می‌تواند غنی‌سازی را برای مدت معینی متوقف کند، یا علاوه بر غنی‌سازی داخلی، می‌تواند یک کنسرسیوم هسته‌ای غیرنظامی با عربستان سعودی تشکیل دهد، تا اطمینان و دانش بیشتری در مورد ماهیت برنامه داخلی خود فراهم کند.
