ساخت هتل ۳۰ طبقه در ولنجک؛ میان مصوبه‌ها، رانش زمین و نزدیکی به گسل
امیرحسین عبدالله‌زاده، پژوهشگر شهری، با در نشست خبری با اشاره به روند حقوقی و فنی پروژه ساخت هتل 30 طبقه ولنجک اعلام کرد: در دی‌ماه ۱۴۰۳، شورای عالی شهرسازی و معماری مصوبه‌ای را به تصویب رساند که طی آن مقرر شد مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با توجه به پهنه‌های شهری و اصول مصوب مجلس، نسبت به تعیین میزان بارگذاری، تعداد طبقات و سطح اشغال اقدام کند.
به گزارش گروه رسانه ای شرق، وی افزود: در تاریخ ۲۸ بهمن همان سال، مرکز تحقیقات طی نامه‌ای رسمی به وزارت راه و شهرسازی، ضوابط مربوط به طبقات را اعلام کرد و بلافاصله در ۲۹ بهمن، دبیرخانه شورای عالی این اطلاعات را به شهرداری تهران ابلاغ و درخواست اصلاح پروانه ساختمانی صادر شد.
با این حال، روند اجرای پروژه با چالش‌هایی همراه شد. در اسفندماه، مشاور شخصی بهره‌بردار—در غیاب نظارت سازمان نظام مهندسی و بدون تعیین مهندس ناظر یا محاسب—در نامه‌ای به دادستانی مدعی شد که خاک محل پروژه در حال رانش است و خطر ریزش کامل سازه وجود دارد؛ موضوعی که نگرانی‌هایی جدی درباره ایمنی و تبعات انسانی احتمالی ایجاد کرد.
با وجود این هشدار، به گفته عبدالله‌زاده و بنا بر اظهارات شفاهی شهردار، ادامه عملیات ساختمانی در تراز مثبت ۱۸۴۳ متر بلامانع اعلام شد. بررسی‌های فنی نیز نشان می‌دهد که تا این تراز حدود ۸۵ متر امکان ساخت وجود دارد. طبق اعلام مرکز تحقیقات، ساخت ۱۰ طبقه با تمهیدات خاص و ۸ طبقه به صورت عادی در این محل ممکن است.
مرتضی جابری‌مقدماستاد دانشگاه تهران نیز با اشاره به خطرات ژئوتکنیکی محل پروژه گفت: بر اساس گزارش‌های رسمی، این ملک تنها ۳۸ متر با حریم یکی از گسل‌های اصلی و فعال تهران فاصله دارد. وی با تأکید بر اینکه این فاصله بسیار نگران‌کننده است، افزود: تمامی مراجع مسئول به‌صراحت این وضعیت را بحرانی و نیازمند توجه فوری دانسته‌اند.
جابری‌مقدم هشدار داد که ساخت‌وساز در چنین محدوده حساسی، باید با نهایت دقت و رعایت مقررات ایمنی انجام شود تا از وقوع فاجعه احتمالی جلوگیری شود.
زارع: گسل نزدیک هتل ولنجک فعال است؛ خطر زلزله جدی است
مهدی زارع، زلزله‌شناس و استاد پژوهشکده زلزله‌شناسی، با اشاره به فعال بودن گسل شمال تهران هشدار داد: در صورت وقوع زلزله، حتی بدون گسیختگی سطحی، تکانه‌های شدید و مخرب در محدوده تهران قابل انتظار خواهد بود.
دکتر زارع در نشست خبری با موضوع ساخت هتل ولنجک به بررسی وضعیت لرزه‌خیزی گسل شمال تهران پرداخت و تأکید کرد که شواهد زمین‌شناسی و تاریخی، فعال بودن این گسل را تأیید می‌کند.
وی با اشاره به تعریف گسل فعال گفت: «وقتی در یک بازه ده‌هزار ساله حداقل دو زمین‌لرزه شاخص در یک منطقه ثبت شده باشد، آن گسل فعال محسوب می‌شود.»
به گفته زارع، در محدوده شمال تهران یک اختلاف جدی دموگرافیک و زمین‌ریخت‌شناسی وجود دارد که در صورت وقوع زلزله، باعث تشدید امواج لرزه‌ای می‌شود. او هشدار داد: «حتی اگر گسیختگی به سطح زمین نرسد، تشدید امواج لرزه‌ای در این منطقه به دلیل وجود مرز پستی‌وبلندی مشخص و ساخت‌وسازهای سنگین کاملاً محتمل است.»
زارع همچنین به پدیده «اثر جهت‌پذیری» اشاره کرد و افزود: «در زلزله‌هایی با جهت‌گیری خاص، تکانه‌های شدید در راستای شمال-جنوب بسیار خطرناک خواهند بود. این اثر، بدون نیاز به گسیختگی سطحی، می‌تواند منجر به خسارت سنگین شود.»
وی با استناد به تجربیات زلزله‌های سه دهه اخیر در ایران، ژاپن و آمریکا تصریح کرد: «ساختمان‌های احداث‌شده روی گسل‌های فعال، در زلزله‌هایی مانند زلزله کوبه ژاپن یا زلزله‌های ایران، واکنش‌های متفاوتی داشته‌اند. برخی مقاوم مانده‌اند و برخی به‌کلی فرو ریخته‌اند.»
زارع بر لزوم بازنگری در برنامه‌ریزی شهری و ارزیابی‌های دقیق لرزه‌ای پیش از اجرای پروژه‌های بزرگ در تهران تأکید کرد.
توسعه شهری تهران بدون هویت، انحراف از مسیر پیشرفت است
رضا خیرالدین، استاد دانشگاه، با انتقاد از روند توسعه شهری در پایتخت، اقدامات اخیر در حوزه ساخت‌وساز و ایجاد مراکز اقامتی را فاقد هویت دانست و آن‌ها را مغایر با مفهوم توسعه پایدار عنوان کرد.
خیرالدین در نشست خبری تخلفات ساخت هتل 30 طبقه ولنجک بیان کرد: «پاسخ به نیاز اقامت و خدمات شهری در تهران، نباید با واگذاری وسیع زمین، زنده‌سازی‌های نمایشی یا پروژه‌هایی انجام شود که نه در خدمت شهروندان هستند و نه با بافت اجتماعی و فرهنگی پایتخت همخوانی دارند. این شیوه‌ها بیشتر صورت‌مسئله را پاک می‌کنند تا اینکه راه‌حلی برای مشکلات ارائه دهند.»
وی با اشاره به تجربه مشابه در دهه‌های گذشته گفت: «در دهه ۴۰ و ۵۰ شمسی نیز ساخت برخی پروژه‌ها با عنوان نماد پیشرفت و مذهب، در حالی اجرا شد که جامعه ایران از نظر زیرساخت‌های پایه، مانند فاضلاب، در مضیقه بود. امروز نیز متأسفانه پروژه‌هایی مشابه با همان توجیه‌ها در حال اجرا هستند.»
استاد دانشگاه در ادامه پرسید: «شخصیت شهری تهران و هویت جامعه ایرانی–اسلامی باید بر چه مبنایی تعریف شود؟ آیا صرفاً با ساخت برج و مجتمع می‌توان هویت تولید کرد؟ این شخصیت باید بر پایه مفاهیم انسانی، فرهنگی و اجتماعی بنا شود، نه صرفاً نماهای چشمگیر.»
وی در پایان با اشاره به تجربه کشورهای پیشرفته، تصریح کرد: «در سال ۲۰۰۶، در مجاورت دانشگاه‌ها و مدارس صنعتی فرانسه، مجموعه‌ای علمی و فرهنگی ساخته شد که جزو بهترین نمونه‌های توسعه شهری مبتنی بر نیاز و هویت جامعه است. ما نیز باید از این مدل‌ها برای بازتعریف توسعه در ایران بهره بگیریم.»
شکوهی: ۹۱ درصد مصوبات کمیسیون ماده ۵ تهران موردی و در خدمت منافع شخصی است
محمدصالح شکوهی، استاد دانشگاه،در نشست خبری تخلفاتساخت هتل ولنجک با انتقاد از عملکرد کمیسیون ماده ۵ شهر تهران در سال‌های اخیر، از رشد نگران‌کننده مصوبات موردی و افزایش ظرفیت جمعیت‌پذیری شهر بدون بررسی جامع و کارشناسی خبر داد.
وی با اشاره به داده‌های موجود گفت: «از آذرماه ۱۴۰۰ تا تیرماه ۱۴۰۳، تنها در کمتر از سه سال، ۴۹ جلسه از کمیسیون ماده ۵ تشکیل شده که در این جلسات ۷۴۶ پرونده مصوب شده‌اند. این یعنی به‌طور میانگین، در هر جلسه حدود ۱۵ پرونده تصویب شده است. نکته مهم‌تر اینکه ۶۸۰ مورد از این مصوبات – معادل ۹۱ درصد – ماهیتی موردی داشته‌اند؛ یعنی مربوط به تک پلاک‌هایی که متقاضی تغییر کاربری بوده‌اند.»
شکوهی افزود: «اغلب این درخواست‌ها شامل تغییر کاربری فضای سبز به کاربری‌های تجاری یا افزایش تراکم ساخت‌وساز بوده‌اند. جالب اینجاست که بخش قابل‌توجهی از این مصوبات در خدمت منافع مالکین در منطقه ۱ تهران بوده و از نظر وسعت، منطقه ۲۱ و سپس منطقه ۳ بیشترین سهم را داشته‌اند.»
این استاد دانشگاه ادامه داد: «از میان این ۶۸۰ مصوبه موردی، ۵۸۵ مورد به حوزه مسکونی مربوط بوده‌اند که طبق محاسبات، حدود ۴۰۰ هزار نفر به ظرفیت جمعیت‌پذیری تهران اضافه کرده‌اند. این در حالی است که هرگونه افزایش جمعیت‌پذیری باید با مصوبه شورای عالی شهرسازی صورت گیرد و کمیسیون ماده ۵ در این زمینه به‌تنهایی اختیار قانونی ندارد.»
او هشدار داد: «افزایش بی‌ضابطه جمعیت‌پذیری و دسترسی‌های خدماتی، نه‌تنها با برنامه‌ریزی بلندمدت شهری همخوانی ندارد، بلکه به تشدید نابرابری فضایی و فشار بر زیرساخت‌های شهری منجر خواهد شد.»
صادق کاشانی در ادامه نشست خبری با موضوع هتل ولنجک درباره وضعیت تخلفات ساختمانی در مناطق مختلف تهران، اظهار داشت: "شهردار تهران در زمان رقابت های انتخاباتی جلسه کمیسیون ماده 5 تشکیل می دهد و برای ساخت هتل ولنجک رای صادر می کند در حالی که کمیسیون ماده ۵ باید بدون تأخیر جلسه‌ای دیگر تشکیل می داد و در این شرایط ، باید به منطقه یک دستور داده شود که هر گونه پروانه صادر شده برای پروژه‌ها که هنوز اجرایی نشده‌اند، لغو شود. کسانی که این پروانه‌ها را صادر کرده‌اند، باید پاسخگو باشند."
وی افزود: "این تصمیمات در حالی اتخاذ می‌شود که در سال گذشته در همین منطقه، فعالیت‌هایی شروع شده بود و فیلم‌ها و کلیپ‌هایی در فضای مجازی منتشر شده بود که نشان می‌دهند کارها در حال انجام است. اما وقتی که مصوبه ماده ۵ باطل شد و شورای عالی معماری دستور توقف داد، باید اقدامات لازم برای جلوگیری از ادامه تخلفات صورت گیرد."
کاشانی ادامه داد: "ما با مسائلی روبرو هستیم که می‌خواهند برای فرار از مسئولیت، قوانین را نادیده بگیرند. اکنون برخی از پروژه‌ها می‌خواهند به جای اجرای محدودیت‌های قانونی، ساختمان‌های ۲۰ طبقه بسازند که نه تنها دهن‌کجی به قوانین و مقررات شهری است، بلکه به حقوق شهروندان نیز آسیب می‌زند."
او همچنین به پرونده باغ گیاه‌شناسی اشاره کرد و گفت: "در این پروژه، آقای زاکانی پیشنهاد ساخت ۲۲ برج ۳۸ طبقه را داده که این تصمیمات، مشکلات و چالش‌های زیادی را برای شهر و مردم به وجود آورده است."
کاشانی با تأکید بر لزوم نظارت و توجه به قوانین شهرسازی، افزود: "مسائل این چنینی همچنان بدون کنترل باقی می‌مانند و متأسفانه هیچ فردی نیست که در برابر این اقدامات غیرقانونی ایستادگی کند."
