بازنویسی یک اتحاد

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

رسانه‌های آمریکایی در زمان اعلام خبر سفر محمد بن‌سلمان به ایالات متحده برای دیدار با دونالد ترامپ، او را حاکم دوفاکتوی عربستان نامیدند. عبارتی که نشان می‌دهد آنها به‌خوبی می‌دانند در ریاض تمام تصمیمات در سایه بلندپروازی‌های محمد بن‌سلمان گرفته می‌شود و سلمان بن‌عزیز 89‌ساله عملا از دایره تصمیم‌گیری کنار گذاشته شده است. سفر محمد بن‌سلمان، ولیعهد سعودی، به واشنگتن اولین سفر او بعد از ماجرای خونین جمال خاشقچی، منتقد و روزنامه‌نگار سعودی-‌آمریکایی است که به دستور عربستان در کنسولگری این کشور در استانبول سلاخی شد. در آن زمان حتی دونالد ترامپ هم نتوانست با وجود علاقه قلبی خود به این جوان ماجراجو، آمریکایی‌ها را قانع کند تا روابط خود با ریاض را به شکل پیشین ادامه دهد. اما حالا بیش از هفت سال از آن ماجرا گذشته و عربستان امروز با سال 2018 تفاوت عظیمی کرده است.

ایالات متحده قادر به نادیده‌‌گرفتن عربستان نیست

در سال 2018، به نظر می‌رسید همه‌چیز ناگهان به هم ریخته و اوضاع بین ریاض و واشنگتن آن‌قدر خراب است که ترمیم آن نیاز به تلاش زیادی دارد. وقتی جو بایدن در ماه‌های ابتدایی سال 2020 برای انتخابات همان سال کاندیدا شد، گفت قصد دارد بن‌سلمان و پادشاهی عربستان را طرد کند. اما این اتفاق نیفتاد و با وقوع جنگ اوکراین او ناچار شد خود رنج سفر را به جان بخرد تا در ریاض از بن‌سلمان بخواهد با افزایش میزان تولید نفت، جای روس‌ها را در بازار پر کنند. این تجربه تلخ به همه نشان داد که هشت دهه شراکت میان عربستان و ایالات متحده، بیدی نیست که با چنین بادهایی به لرزه دربیاید. نویسندگان نزدیک به بن‌سلمان که در ایالات متحده کم هم نیستند، معتقدند او عزمش را برای نوسازی کشور جزم کرده است و چنین فضایی برای ترامپ و بن‌سلمان بهترین فرصت را برای بهبود روابط ایجاد می‌کند. از سوی دیگر آنها در تلاش‌اند‌ به آمریکایی‌ها اثبات کنند ثبات و آرامش در خاورمیانه و امنیت جهانی در مقابل خطر افراط‌گرایی، در گرو آن است که ترامپ در مقابل خواسته‌های بن‌سلمان سر خم کند.

حقوق بشر نگرانی ترامپ نیست

دولت جو بایدن تلاش کرد در عین اینکه سر میز مذاکره درمورد همکاری‌های اقتصادی و سیاسی با عربستان می‌نشیند، در تظاهر از بحران‌های حقوق بشری در عربستان بگوید. منظور از چنین بحران‌هایی نه مسائل مرتبط با رانندگی زنان، حجاب یا برگزاری کنسرت و بازگشایی سینما، بلکه مسائلی چون آزادی بیان، اعدام‌های سیاسی زندان‌های طولانی‌مدت برای فعالان زن و منتقدان و آزادی رسانه‌هاست. ترامپ که محمد بن‌سلمان را مانند یک حاکم واقعی عرب مورد استقبال قرار می‌دهد، پیش از آنکه ولیعهد سعودی به واشنگتن برسد، در حال بررسی یک توافق امنیتی دوجانبه با هدف دفاع از عربستان سعودی در صورت هرگونه حمله بود. این دومین پیمان سبک ناتو با یک متحد خود در خلیج فارس به حساب می‌آید که پس از فرمان اجرائی ترامپ در سپتامبر برای دفاع از قطر اتفاق می‌افتد.

ترامپ به بن‌سلمان علاقه دارد

دونالد ترامپ در سفر سال گذشته خود به ریاض که پس از انتخاب مجددش به عنوان رئیس‌جمهور ایالات متحده انجام شد، به تعریف و تمجید از بن‌سلمان پرداخت و او را مردی دانست که بسیار دوستش دارد. در حقیقت ترامپ مردی است که تمایل دارد‌ با رهبران دیگر کشورها روابط شخصی برقرار کند. بسیاری معتقدند دونالد ترامپ اساسا به رهبران اقتدارگرا علاقه‌مند است. برای او موارد نقض حقوق بشر در هیچ‌یک از کشورها، به‌وی‍ژه متحدانی چون عربستان بی‌اهمیت‌تر از آن است که بخواهد دوستانش را بابت آن تحت فشار قرار دهد. از سوی دیگر منتقدان ترامپ معتقدند رئیس‌جمهور آمریکا بدون اینکه خود را وادار به ظاهرسازی کند، شیفته رهبرانی چون شی جین‌پینگ رئیس‌جمهور چین، ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه و محمد بن‌سلمان ولیعهد عربستان سعودی است.

ترامپ و بن‌سلمان زبان یکدیگر را بلدند

هم دونالد ترامپ و هم محمد بن‌سلمان، اعتقاد دارند که باید کشورشان را با هر شیوه ممکنی بزرگ‌تر از قبل کنند. این ایده در ایالات متحده با جنبش ماگا خود را نشان داده است و بن‌سلمان از بیان چنین تصمیمی ابایی ندارد. این شعار زبان مشترکی است که بین ترامپ و بن‌سلمان وجود دارد و با استفاده از آن توانسته‌اند روابط دو کشور را پیش ببرند. محمد بن‌سلمان بیش از دیگر رهبران کشورهای عربی روی ترامپ تأثیر دارد. به اصرار ولیعهد، ترامپ تحریم‌های ایالات متحده علیه رژیم جدید سوریه به رهبری احمد الشرع، یک جهادی سابق را کنار گذاشت. ترامپ همچنین از فشار بر ریاض برای پیوستن به توافق‌های ابراهیم در دوران جنگ غزه خودداری کرد.

رؤیای یک اتحاد استراتژیک

هرچند آمریکا و عربستان سعودی متحدانی طولانی‌مدت هستند اما اتحاد آنها در شرایطی که بازیگرانی مانند روسیه و چین درصدد هستند تا به متحدان اصلی ریاض تبدیل شوند و ریاض هم برخلاف دهه 70 میلادی ثروتی بی‌حدواندازه ندارد، سست به ‌نظر می‌رسد. در زمانی که آمریکای بایدن تلاش داشت فاصله خود را از عربستان سعودی حفظ کند، پکن تمام تلاش خود را کرد تا به جایگزینی برای واشنگتن تبدیل شود. سعودی‌ها از این وضعیت به‌ عنوان اهرمی جدی برای فشار بر آمریکا استفاده کردند. ترامپ دلایل مشخصی دارد که بخواهد براساس آن روابط خود را با بن‌سلمان تنظیم کند. برای مثال عربستان سعودی منبع عمده سرمایه‌گذاری‌های مالی در اقتصاد ایالات متحده است. این کشور یکی از بزرگ‌ترین خریداران سیستم‌های تسلیحاتی و فناوری آمریکایی به حساب می‌آید و بازیگر کلیدی در تثبیت و کاهش قیمت نفت محسوب می‌شود و از همه مهم‌تر اینکه ریاض یکی از بازیگران حیاتی در رقابت میان چین و ایالات متحده است.

دو کشور بیش از آنچه به‌ نظر می‌رسد به یکدیگر نیاز دارند

عربستان و آمریکا به یکدیگر به صورت متقابل نیاز دارند. سعودی‌ها برای بلندپروازی‌های نظامی و دیجیتال خود به همکاری با ایالات متحده وابسته است. بن‌سلمان امیدوار است که بتواند چنان ترامپ را تحت‌ تأثیر قرار دهد که اف-‌35 را دودستی از او تحویل بگیرد. در منطقه خاورمیانه این فقط اسرائیل است که چنین جنگنده‌ای را در دست دارد و دریافت آن از سوی ریاض، یک برد اساسی برای سعودی‌ها محسوب می‌شود. بلومبرگ در روزهای پیش از سفر بن‌سلمان به واشنگتن از قول برخی دیپلمات‌ها گفت که ترامپ ممکن است با خواسته بن‌سلمان موافقت کند. برای دونالد ترامپ اما مهم است که عادی‌سازی روابط میان کشورهای عربی با اسرائیل پس از دو سال وقفه با سرعت عملی شود. او روز جمعه گذشته در حالی که راهی سفری به فلوریدا شده بود، گفت امیدوار است که عربستان خیلی زود وارد پیمان ابراهیم شود. واشنگتن به‌خوبی می‌داند که ورود عربستان به پیمان ابراهیم، به معنای هموارشدن مسیر برای دیگر کشورهای حوزه خلیج فارس به ویژه پسرعموهای عرب بن‌سلمان است. با وجود اینکه ترامپ به‌شدت خوش‌بین به‌نظر می‌رسد، ناظران معتقدند این آرزویی نیست که آمریکا و اسرائیل به‌زودی به آن دست پیدا کند. در واقع آنها معتقدند بن‌سلمان هرچند به رابطه تنگاتنگ با ایالات متحده علاقه فراوانی دارد، اما بعد از جنگی خون‌بار و نسل‌کشی وحشیانه اسرائیل علیه فلسطینی‌ها، او علاقه‌ای به شکستن بایکوت نتانیاهو ندارد. اگر امروز ریاض بخواهد آغوش خود را برای اسرائیلی‌ها باز کند، در میان زنان و مردان عرب تبدیل به‌ مهره‌ای منفور خواهد شد و این چیزی نیست که بن‌سلمان به آن نیازی داشته باشد. ریاض همچنین در چارچوب برنامه بلندپروازانه چشم‌انداز ۲۰۳۰ برای تنوع‌بخشی به اقتصاد خود و تقویت موقعیتش در برابر رقبای منطقه‌ای، به‌دنبال توافق‌هایی در حوزه انرژی هسته‌ای و هوش مصنوعی است تا بتواند با فاصله از کشورهایی چون امارات  جلو بیفتد.

آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.