در ستایش قلم‌به‌دستان نهضت آگاهی

در جهان امروز مفهوم و جایگاه رسانه بیش از همه اعصار بر عموم مردم روشن است و شاید کمتر‌کسی‌ درباره این ابرواژه پرکاربرد آگاهی حداقلی نداشته باشد‌ یا هژمونی بی‌چون‌و‌چرای رسانه را در زندگی خود تجربه نکرده باشد. وقتی از رسانه صحبت می‌کنیم در حقیقت از محتوایی که از طریق رسانه در جامعه تزریق می‌شود، سخن می‌گوییم؛ چرا‌که رسانه با تمام مسائل ریز‌و‌درشت و انواع نظریه‌ها و فرضیه‌ها و پژوهش‌های پیرامونی و دانش روزافزونش اما در یک نگاه جامع، صرفا یک فرم و یک قالب برای ارائه محتواست که متناسب با تکنولوژی و تغییرات انسانی و زیستی جوامع مدام در‌حال تغییر است. از رسانه‌های بدوی مثل دود و علامت گرفته تا رسانه‌های سنتی مانند کتاب و روزنامه تا رسانه‌های مدرنی مانند رادیو و تلویزیون و در‌نهایت رسانه‌های عصر پست‌مدرن مبتنی بر اینترنت و فضای مجازی همگی بسترهایی برای انتقال پیام بوده‌اند و پیام همان محتوای مکتوب، صوتی و تصویری است که تولید‌کننده آن را در ادبیات رسانه و روزنامه‌نگاری از دیرباز خبرنگار نامیده‌اند. خبرنگاری یعنی هنر نویسندگی برای مردم در جریان سیال زندگی و مبتنی بر واقعیت‌های ملموس و حقایق موجود. خبرنگار از آنچه در‌حال وقوع است، می‌نویسد تا مردم بدانند در پیرامون آنها چه می‌گذرد‌ یا از آنچه به قول حافظ شیرازی، مجلس رندان است خبر را بی‌ مصلحت‌اندیشی رندانه از پستوهای تاریک به عرصه نور بیاورد تا مردمی تشنه حقیقت خوشه‌چین این پیام‌ها باشند.

هرچند در روزگاران کهن نویسندگان بزرگ خبرنگاران را در عرصه نویسندگی قابل‌اعتنا نمی‌دانستند اما بعدها بزرگانی مانند جرج برنارد شاو، گابریل گارسیامارکز، جرج اورول، ارنست همینگوی، مارک تواین و‌... در‌حالی بر اریکه پرشوکت نویسندگی تکیه زدند که نردبان ترقی آنان تکیه بر بنای خبرنگاری داشت و پیش از آنکه در نویسندگی به شهرت برسند، در عرصه خبرنگاری قلم می‌زدند.

خبرنگاری اما با همه بزرگی و اهمیت، یکی از مشاغل سخت دنیا نیز قلمداد می‌شود. مشقتی که از دو ناحیه بر او تحمیل می‌شود، اول از سوی جریان‌هایی که آگاهی مردم بر آنان هزینه گزاف دارد و دوم اغلب دولت‌ها در سراسر جهان که با قوانین عرصه را بر فعالیت خبرنگار تنگ می‌کنند و خبرنگار را در فضایی فاقد امنیت شغلی رها می‌کنند.

این‌گونه نیز می‌توان گفت که خبرنگار برای تولید محتوا نیازمند داده‌های مورد‌نیاز است تا این داده‌های خام را با قدرت قلم و تعهد اخلاقی بیاراید و از ماحصل آگاهی‌بخش آن، جامعه را در مسیر صلاح و صواب استوار سازد. از همین روست که محروم‌کردن خبرنگار از فعالیت درست و ذیل آزادی‌های مشروع و محدود‌کردن او از دسترسی به اطلاعاتی که به تعبیری حق مردم است یعنی تضعیف رسانه که قرار است رکن رکین خیمه جمهوریت در نظام‌های حاکمیتی باشد.

همان‌گونه که جامعه به میزان افزایش درک و آگاهی و دریافت دانش اجتماعی مورد نیاز برای یک زیست اجتماعی سالم وام‌دار خبرنگار است، خبرنگار نیز در برابر جامعه و مردم متعهد است تا مشعل دانایی و راه‌دانی را پیش‌روی آنان قرار دهد. شاید از همین‌روست که بسیاری از آنان در این زمینه کارنامه درخشانی از خود برجای گذاشته‌اند. کم نیستند خبرنگارانی که پایه‌گذاران بسیاری از حرکات علمی و آغازگر نهضت‌های انسانی و اخلاقی در جهان بوده‌اند. خبرنگارانی که با رویکرد روزنامه‌نگاری تحقیقی با ورود به لایه‌های پنهان و تاریک جامعه درصدد مبارزه با ریشه‌های مفاسد برآمدند و پرونده‌های بزرگی از این دست را در تاریخ جهان از خود برجای گذاشتند.

رسانه مستقل به‌واسطه حضور خبرنگاران آزاد‌اندیش و توانمند، ستون دموکراسی و بیرق بلند آزادگی در هر جامعه‌ای است. پس رعایت شأن و حرمت خبرنگاران مسئولیت اجتماعی همه بخش‌های حاکمیتی و نیز مردم جوامع است. هرچند روز خبرنگار فرصتی برای تکریم شأن و جایگاه این پیش‌قراولان آگاهی در جامعه است اما خبرنگار پیش از هر تکریم و مراسم بزرگداشتی، نیازمند امنیت شغلی و رعایت حرمت انسانی در همه شئون است.