لطفا اجرای قانون

1- چندی پیش آقای رئیس قوۀ قضائیه در پاسخ به نمایندگانی که خواستار برخورد غلیظ و شدید قوه قضائیه با کسانی که اغتشاشگر نامیده‌اند، شده بودند، گفت: «از من اجرای قانون را بخواهید». محسنی‌اژه‌ای در میان اغلب کسانی که تاکنون ریاست قوه قضائیه را داشته‌اند، کسی است که همه سابقه طولانی کاری‌اش را در دستگاه قضا گذرانده و در دادسراها و دادگاه‌ها فعالیت قضائی داشته است. به واسطه این تجربه طولانی حرفه‌ای، نگاه، بیان، ادبیات و شیوه برخورد ایشان با مسائل مختلف بسیار بیش از اسلافش قضائی، حقوقی و دقیق است. به همین دلیل آن جمله کوتاه وی خطاب به نمایندگانی که خواستار شدت عمل نسبت به معترضان بودند، از این جهات جای تأمل دارد که ایشان تأکید بر اجرای قانون دارد، نه هر شدت عمل و هر نوع حکم سنگین.

2- اعدام محسن شکاری از یک سو انتقادهای حقوقی، قضائی و سیاسی متعددی را برانگیخت، اما از سوی دیگر عده‌ای نیز به طرفداری از رأی و سپس اعدام شکاری زبان گشودند و گاه با تعابیری همچون «قاطعیت دستگاه قضا» از این اعدام استقبال کرده و از آن تمجید کردند. حتی برخی پا را فراتر گذاشته و از «پررنگ‌تر»‌‌شدن روند آرا و مجازات مشابه سخن گفتند و مستقیم و غیرمستقیم وعده اعدام‌های بیشتر دادند.

3- واژه قاطعیت هر‌جا معنی داشته باشد، در کار قضائی معنا و مفهومی ندارد؛ اگر هم مفهوم داشته باشد، این مفهوم منحصر است در قاطعیت در اجرای دقیق و درست قانون. مثلا اگر افراد بانفوذی از یک متهم حمایت می‌کنند یا می‌خواهند علیه او اقدام کنند، مقام قضا با اتکا بر قانون در برابر آنها بایستد، نفوذ نپذیرد و در اجرای قانون قاطع و مصمم باشد. کار قضائی مشمول قوانین امری متعددی است که مرجع قضائی ملزم به رعایت آنهاست و نمی‌تواند از آنها سرپیچی کند. یک بازپرس یا یک قاضی اگر متهمی را گناهکار تشخیص ندهد، ‌باید او را مبرا از اتهام اعلام کند. یا اگر او را مجرم دانست، طبق قانون، نه بیشتر، درباره او تصمیم بگیرد، قرار صادر کند یا رأی بدهد. اگر مقصود از واژه قاطعیت تعیین مجازات‌هایی سنگین‌تر از مجازات قانونی، عدم رعایت مهلت‌های قانونی برای متهم یا عدم رعایت حقوقی مانند حق انتخاب وکیل و مانند اینها باشد، طبعا کار از حدود کار قضائی بیرون خواهد رفت.

4- برخلاف تصور غیرتخصصی، طولانی‌شدن سیر یک پرونده نشان‌دهنده جدیت و استواری در امر قضاست. شاید نتیجه نهایی یک محاکمه صدور رأی به محکومیت و مجازات متهم باشد، ولی مأموریت و وظیفه دادگاه، مجازات افراد نیست. وظیفه دادگاه‌ها اجرای قانون و محاکمه عادلانه است؛ حال نتیجه محاکمه برائت یا محکومیت متهم باشد. وظیفه دادگاه‌ها شدت عمل نسبت به متهم نیست. دادگاه باید اگر متهم را گناهکار دانست، همان مقدار مجازات بدهد که قانون تعیین کرده است. وظیفه دادگاه این نیست که ظرف مدتی کوتاه، محاکمه را تمام کند و رأی بدهد.