خودخواهی اروپایی‌ها

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

در یادداشت قبلی گفتم که در المپیاد جهانی فیزیک سال قبل، که کشور ما میزبان آن بود، کشورهای اروپایی شرکت نکردند. در واقع، دولت‌های اروپایی معمولا به شهروندان‌شان توصیه می‌کنند که به ایران سفر نکنند. البته این کار نوعی تحریم ایران به بهانه ناامنی است. بگذریم.

از حدود شش ماه قبل از المپیاد ۲۰۲۴ در ایران، نمایندگان کشورهای اروپایی فشار عجیبی می‌آوردند که چون ما نمی‌توانیم یا نمی‌خواهیم به ایران بیاییم شما المپیاد را به نوعی غیرحضوری کنید‌ یا اینکه شعبه‌ای از آن را در محلی دیگر، مثل کشور امارات، برگزار کنید. ما این را نوعی توهین تلقی کردیم و زیر بار آن نرفتیم. ماجرا گذشت و المپیاد در ایران بدون حضور آنها برگزار شد.

اما بشنوید از یک ماجرای موازی با این جریان. پس از حمله روسیه به اوکراین تلاش گسترده‌ای برای اخراج روس‌ها و متحد آنها، کشور بلاروس، از رخدادها و نهادهای بین‌المللی علمی و فرهنگی انجام شد، که سردمدار آن اروپایی‌ها و برخی از اقمار شوروی سوسیالیستی سابق، مثل لهستان و گرجستان و امثال آنها بودند. در سال ۲۰۲۳، یعنی یک سال قبل از میزبانی ایران، المپیاد جهانی فیزیک در ژاپن برگزار شد. در آن سال اروپایی‌ها برگزارکننده ژاپنی را تهدید کرده بودند که اگر از روسیه و بلاروس دعوت کنید، ما دسته‌جمعی در آن حضور نخواهیم یافت. این باعث شد روس‌ها به طور غیررسمی زیر عنوان میهمانان المپیاد در مسابقه شرکت داده شوند که نوعی رفتار تحقیرآمیز نسبت به آنها بود.

نوبت ما که شد این تهدید موضوعیت خود را از دست داد؛ چون در هر حال اروپایی‌ها اعلام کرده بودند که در المپیاد ایران شرکت نمی‌کنند. در نتیجه هیچ دلیلی برای دعوت‌نکردن از روس‌ها وجود نداشت و ما تیم‌های روسیه و بلاروس را رسما در المپیاد ایران شرکت دادیم. اتفاق جالب این بود که روس‌ها در مجمع بین‌المللی المپیاد در ایران موقعیت را غنیمت شمردند و پیشنهاد میزبانی المپیاد جهانی فیزیک در سال ۲۰۳۰ را دادند (تمام میزبان‌ها تا سال ۲۰۲۹ قبلا تعیین شده بودند). تنها مخالف، نماینده گرجستان بود که صدایش چندان شنیده نشد و میزبانی روس‌ها برای المپیاد ۲۰۳۰ با اکثریت قاطع رأی آورد. امسال در مجمع جهانی المپیاد که در تاریخ ۲۳ جولای در پاریس برگزار شد، بغض ضدروسی اروپایی‌ها ترکید. نماینده اوکراین عَلَم را بلند کرد و پشت سرش گرجی‌ها، نماینده‌ای از کانادا، آلمانی‌ها، استونیایی‌ها و چند نفر دیگر یکی پس از دیگری مجمع جهانی و رئیس سنگاپوری آن را به رگبار بستند. حرفشان چه بود؟ می‌گفتند در رأی‌گیری پارسال ما نبودیم و الان که هستیم دوباره می‌خواهیم میزبانی روس‌ها را به رأی بگذاریم. این را در پرانتز بگویم که طبق اساسنامه المپیاد، هر نوع نگاه و فعالیت سیاسی در برگزاری المپیاد ممنوع است و همه کشورها، صرف‌نظر از مواضع سیاسی خود، به طور یکسان حق شرکت در این برنامه را دارند. در آن شب تاریخی، به تدریج که بحث داغ شد نمایندگان بسیاری از کشورها از فشار سیاسی اروپایی‌ها به مجمع دلخور شدند.

هرچند خیلی کسی رغبت نداشت به طرفداری از روس‌ها سینه سپر کند، اما این حد از تحمیل عقیده از طرف اروپایی‌ها نیز مشمئزکننده بود. نهایتا جوسازی اروپایی‌ها به خودشان برگشت و نتیجه‌ای عاید آنها نشد. قرار شد این بحث با پیشنهادهای رسمی و مشخص به سال بعد، در المپیاد جهانی فیزیک در کشور کلمبیا موکول شود. ما در این مجمع با درایت سیاسی وارد دعوای روس‌ها و اروپایی‌ها نشدیم؛ چون احتمال داشت بی‌جهت جریان بحث علیه ما نیز شکل بگیرد. اما صحبت نهایی من در ادامه نظرات برخی دیگر از سرپرستان تیم‌ها، با این مضمون که «جمع کنید این بحث خسته‌کننده سیاسی را» و «شما مجمع بین‌المللی را تحت فشار گذاشته‌اید»، تیر خلاصی شد که اروپایی‌ها را از رسیدن به نتیجه مطلوبشان لااقل تا یک سال دیگر بازداشت. این ماجرا دو نتیجه جالب برای من داشت: یکی احسنت‌گفتن به خودمان بود که سال گذشته در پی ناز و ادای اروپایی‌ها خود را ملزم به رعایت محدودیت‌های غیررسمی و غیرقانونی علیه روس‌ها ندیدیم. حرص و عصبانیت اروپایی‌ها نشان داد که چه حالی از آنها گرفته‌ایم. نتیجه شایان توجه دیگر بروز خودخواهی اروپایی‌ها بود. آنها گویی با خودشان فکر می‌کنند وقتی ما نمی‌توانیم برای یک رویداد بین‌المللی به کشوری برویم، آن کشور موظف است برنامه را با محدودیت‌های ما تنظیم کند. بعد هم فکر می‌کنند که وقتی ما نیستیم شما حق ندارید روی چیزی که ما نسبت به آن حساسیت داریم تصمیم‌گیری کنید و اگر کردید، باید با اراده ما همه چیز برگردد. چگونه می‌شود به این جماعت حالی کرد که شما بخشی از دنیا هستید نه همه دنیا.