تغییر برای مردم و به نفع مردم

شورای شهر تهران پس از چند دوره آزمون و خطا در دوره‌های پیشین، در دوره پنجم برای نخستین بار توانست به نقش و جایگاه حقیقی که باید توسط این نهاد ایفا گردد دست پیدا کند. شاید در نگاه اول این ادعا گزاف به نظر برسد اما چند دلیل محکم برای چنین ادعایی می‌توان اقامه کرد.

مدیریت شهری بدون حضور شوراهای شهر نیز روند توسعه و بهبود عملکرد خود را طی می‌کرد و نمی‌توان ادعا کرد حضور شوراهای شهر توانسته باشد بر وسعت فعالیت‌های عمرانی و خدماتی شهرداری تهران تاثیر مستقیمی بگذارد. در زمینه مسائل نظارتی نیز پیش از شوراهای شهر فارغ از میزان تاثیرگذاری و توان برای جلوگیری از فساد، نهادهای متعدد این وظیفه را برعهده داشتند. بنابراین شوراهای شهر جدا از وظایف و کارکردهای این چنینی باید چه کنند تا واجد تفاوت معناداری با گذشته باشند؟ بی‌شک شوراهای شهر باعث مشارکت مردم در مدیریت شهری شده‌اند اما این مشارکت باید در رویکرد توسعه‌ای و جهت‌گیری‌های کلی نیز از مرحله «مشارکت مردم» فراتر برود و منجر به تغییراتی «به نفع مردم و برای مردم» شود. پیش از این نگاه تجاری‌سازی شهر و شهرفروشی و توسعه کالبدمحور از محل این درآمدها اولویت مدیریت شهری بوده و شهروندان قربانی این روند غلط شده‌اند. مشکلات روزافزون ترافیک، آلودگی هوا و حاشیه‌نشینی و کاهش کیفیت زندگی نتیجه این رویکرد غلط است.
کارکرد اصلی و مهمی که شورای شهر تهران تا دوره پنجم موفق به انجام آن نشد تغییر روند «توسعه کالبدمحور و خودرومحور» مستولی بر شهر تهران بود. با حضور اعضای دوره پنجم شورای شهر تهران که از متخصصین حوزه های مختلف تشکیل شده و نگاهی تخصصی و علمی به موضوع توسعه شهری دارد اولویت «انسان محوری» و محوریت شهروندان به جای توسعه بی‌رویه کالبدی جایگزین رویکرد پیشین شد.
اولویت‌هایی چون محیط زیست و فضای سبز شهری، بهسازی محیط شهری برای زنان، کودکان، پیران و معلولان و توجه به هویت و تاریخ و فرهنگ شهر تهران موضوعات اصلی است که شورای شهر در دوره پنجم سرلوحه کارهای خود قرار داده است. هدایت بودجه‌های عمرانی از پروژه‌های بزرگ و فاقد توجیه به سمت پروژه‌های کوچک عمرانی محله‌ای که نفع مستقیم آن متوجه شهروندان تهرانی به ویژه اهالی محله‌های کم برخوردار است و حذف هزینه‌های سنگین از جیب شهروندان تهرانی در اقداماتی که اهداف سیاسی خاص را پیگیری می‌کردند و آغاز روندی رو به بهبود که طی سال‌ها و دهه‌های آینده وضعیت مطلوب زندگی را در تهران رقم خواهد زد نتیجه این تغییر گفتمان است. اصلاح معابر عمومی به نفع پیاده‌ها و اولویت پیاده‌مداری بر خودرومداری و گسترش فضاهای عمومی به جای نگاه تجاری به فضای شهری که به دنبال فروش حداکثر تراکم ساخت و ساز است همگی با هدف افزایش زیست‌پذیری محیط شهری صورت گرفته است. با تلاش دوره پنجم شورای شهر تهران «انسان‌محوری» به گفتمان و رویکرد غالب در مدیریت شهری اکثر شهرهای ایران بدل شده و تاثیر ماندگاری را رقم زده که به دلیل تخصصی و علمی بودن این رویکرد و تطابق با خواست و تمایل عمومی پس از این نیز غیرقابل بازگشت است و با تغییر افراد و جهت‌گیری سیاسی نیز ناگزیر ادامه پیدا خواهد کرد. این تغییر رویکرد مصداق دقیق «تغییر برای مردم و به نفع مردم» است و پاسخ به نیازی ضروری است که به خوبی از سوی متخصصان حوزه مدیریت شهری درک شده و بی‌تردید با گذشت زمان افکار عمومی نیز بیش از پیش قضاوت بهتری درباره نقش تاریخی و تاثیرگذار دوره پنجم شورای شهر تهران خواهد داشت.

شورای شهر تهران پس از چند دوره آزمون و خطا در دوره‌های پیشین، در دوره پنجم برای نخستین بار توانست به نقش و جایگاه حقیقی که باید توسط این نهاد ایفا گردد دست پیدا کند. شاید در نگاه اول این ادعا گزاف به نظر برسد اما چند دلیل محکم برای چنین ادعایی می‌توان اقامه کرد.

مدیریت شهری بدون حضور شوراهای شهر نیز روند توسعه و بهبود عملکرد خود را طی می‌کرد و نمی‌توان ادعا کرد حضور شوراهای شهر توانسته باشد بر وسعت فعالیت‌های عمرانی و خدماتی شهرداری تهران تاثیر مستقیمی بگذارد. در زمینه مسائل نظارتی نیز پیش از شوراهای شهر فارغ از میزان تاثیرگذاری و توان برای جلوگیری از فساد، نهادهای متعدد این وظیفه را برعهده داشتند. بنابراین شوراهای شهر جدا از وظایف و کارکردهای این چنینی باید چه کنند تا واجد تفاوت معناداری با گذشته باشند؟ بی‌شک شوراهای شهر باعث مشارکت مردم در مدیریت شهری شده‌اند اما این مشارکت باید در رویکرد توسعه‌ای و جهت‌گیری‌های کلی نیز از مرحله «مشارکت مردم» فراتر برود و منجر به تغییراتی «به نفع مردم و برای مردم» شود. پیش از این نگاه تجاری‌سازی شهر و شهرفروشی و توسعه کالبدمحور از محل این درآمدها اولویت مدیریت شهری بوده و شهروندان قربانی این روند غلط شده‌اند. مشکلات روزافزون ترافیک، آلودگی هوا و حاشیه‌نشینی و کاهش کیفیت زندگی نتیجه این رویکرد غلط است.
کارکرد اصلی و مهمی که شورای شهر تهران تا دوره پنجم موفق به انجام آن نشد تغییر روند «توسعه کالبدمحور و خودرومحور» مستولی بر شهر تهران بود. با حضور اعضای دوره پنجم شورای شهر تهران که از متخصصین حوزه های مختلف تشکیل شده و نگاهی تخصصی و علمی به موضوع توسعه شهری دارد اولویت «انسان محوری» و محوریت شهروندان به جای توسعه بی‌رویه کالبدی جایگزین رویکرد پیشین شد.
اولویت‌هایی چون محیط زیست و فضای سبز شهری، بهسازی محیط شهری برای زنان، کودکان، پیران و معلولان و توجه به هویت و تاریخ و فرهنگ شهر تهران موضوعات اصلی است که شورای شهر در دوره پنجم سرلوحه کارهای خود قرار داده است. هدایت بودجه‌های عمرانی از پروژه‌های بزرگ و فاقد توجیه به سمت پروژه‌های کوچک عمرانی محله‌ای که نفع مستقیم آن متوجه شهروندان تهرانی به ویژه اهالی محله‌های کم برخوردار است و حذف هزینه‌های سنگین از جیب شهروندان تهرانی در اقداماتی که اهداف سیاسی خاص را پیگیری می‌کردند و آغاز روندی رو به بهبود که طی سال‌ها و دهه‌های آینده وضعیت مطلوب زندگی را در تهران رقم خواهد زد نتیجه این تغییر گفتمان است. اصلاح معابر عمومی به نفع پیاده‌ها و اولویت پیاده‌مداری بر خودرومداری و گسترش فضاهای عمومی به جای نگاه تجاری به فضای شهری که به دنبال فروش حداکثر تراکم ساخت و ساز است همگی با هدف افزایش زیست‌پذیری محیط شهری صورت گرفته است. با تلاش دوره پنجم شورای شهر تهران «انسان‌محوری» به گفتمان و رویکرد غالب در مدیریت شهری اکثر شهرهای ایران بدل شده و تاثیر ماندگاری را رقم زده که به دلیل تخصصی و علمی بودن این رویکرد و تطابق با خواست و تمایل عمومی پس از این نیز غیرقابل بازگشت است و با تغییر افراد و جهت‌گیری سیاسی نیز ناگزیر ادامه پیدا خواهد کرد. این تغییر رویکرد مصداق دقیق «تغییر برای مردم و به نفع مردم» است و پاسخ به نیازی ضروری است که به خوبی از سوی متخصصان حوزه مدیریت شهری درک شده و بی‌تردید با گذشت زمان افکار عمومی نیز بیش از پیش قضاوت بهتری درباره نقش تاریخی و تاثیرگذار دوره پنجم شورای شهر تهران خواهد داشت.