شهرداری قزوین در مسیر اجرای چراغ‌خاموش طرح انصاری شرقی است؟
تهدید میراث تاریخی با نصب بنر و تخریب تدریجی؟! + عکس و فیلم
در حالی که طرح احداث خیابان انصاری شرقی گویا در واپسین ماه‌های سال گذشته برای چندمین بار از سوی کمیته فنی ۳ شورای‌عالی شهرسازی و معماری کشور رد شده است، نصب بنری در محدوده خیابان باغ دبیر طی روزهای اخیر، بار دیگر زمزمه‌هایی از تلاش چراغ خاموش شهرداری قزوین برای اجرای این طرح که ظاهرا پشتوانه قانونی ندارد را بر سر زبان‌ها انداخته است!
در حالی که طرح احداث خیابان انصاری شرقی گویا در واپسین ماه‌های سال گذشته برای چندمین بار از سوی کمیته فنی ۳ شورای‌عالی شهرسازی و معماری کشور رد شده است، نصب بنری در محدوده خیابان باغ دبیر طی روزهای اخیر، بار دیگر زمزمه‌هایی از تلاش چراغ خاموش شهرداری قزوین برای اجرای این طرح که ظاهرا پشتوانه قانونی ندارد را بر سر زبان‌ها انداخته است!
ولی چگینی، عضو شورای شهر قزوین، با تأکید بر تملک ۸۰ درصدی املاک این مسیر، اظهار داشت که شهرداری در تلاش است با پیش‌دستی در اجرا، مخالفت‌های قانونی را کنار بگذارد و مسیر را برای موافقت‌های بعدی هموار کند، هرچند این طرح هنوز مجوز شورای عالی معماری و شهرسازی را دریافت نکرده است!
در این بنر، که پس از پیگیری موضوع توسط خبرنگاران از سطح شهر جمع شد، شهرداری با استناد به قوانین مربوط به تملک اراضی مصوب سال‌های ۱۳۵۸ و ۱۳۷۰ از مالکان ملکی به مساحت بیش از 175 متر مربع خواسته بود ظرف یک‌ماه برای تعیین تکلیف و واگذاری ملک جهت تعریض خیابان آیت‌الله کاشانی به شهرداری مراجعه کنند. در غیر این صورت، اقدامات قضایی علیه آنان صورت خواهد گرفت. این در حالی است که خیابان آیت‌الله کاشانی یا باغ دبیر نقاط کلیدی برای عبور خیابان انصاری شرقی محسوب می‌شوند و با وجود رد رسمی طرح، شهرداری تلاش دارد به صورت تدریجی و موضعی مسیر مورد نظر خود را عملیاتی کند.
موقعیت خانه تخریب شده
نصب این بنر و تهدید مالکان در حالی انجام شده که خودِ طرح انصاری شرقی هنوز فاقد وجاهت قانونی بوده و اجرای هرگونه عملیات عمرانی در آن برخلاف ضوابط شورای عالی شهرسازی است. به‌عبارت دیگر، شهرداری که به قانون استناد می‌کند، آیا خود در حال زیر پا گذاشتن قانون و نادیده گرفتن مصوبه کشوری است؟!
تملک و تخریب در سایه بی‌اعتنایی به مصوبات بالادستی؟!
علاوه بر این، تحرکات میدانی دیگری در بافت تاریخی قزوین نگرانی‌ها درباره اجرای طرح احداث خیابان انصاری شرقی را افزایش داده است.
بر اساس مشاهدات و پیگیری‌های خبرنگار جماران، اخیراً گاراژ تاریخی خیابان سپه در جنوب بنای عالی‌قاپو، علی‌رغم بی‌میلی و مقاومت برخی از مالکان، به‌طور کامل تخلیه و تملک شده است. همچنین در روزهای اخیر، مغازه جگرکی نبش خیابان سپه و در جوار آن مقبره موسوم به چهل‌دختران که پیش‌تر به‌عنوان فروشگاه سفال مورد استفاده قرار گرفته بود، تخلیه و در اختیار شهرداری قرار گرفته است.
علاوه بر این، برخی املاک تملک‌شده‌ی شهرداری در مسیر پیش‌بینی‌شده‌ی طرح، که سال‌ها بلاتکلیف باقی مانده بودند، در حال تخریب تدریجی هستند. این تخریب‌ها بدون شفاف‌سازی علت آن، در فضای ملتهب فعلی به‌نوعی به تشدید نگرانی‌ها درباره آسیب‌های وارده به بافت تاریخی قزوین دامن زده است.
در نهایت، کندن شیروانی بنای تاریخی مسجد–مدرسه حیدریه در محله بلاغی نیز گزارش شده است؛ این تحرکات در شرایطی صورت می‌گیرد که طرح پیشنهادی شهرداری برای خیابان‌کشی در این محدوده نه‌تنها فاقد مصوبه بالادستی است، بلکه با ثبت ملی خیابان سپه و تلاش برای ثبت جهانی مجموعه دولتخانه صفوی در تعارض کامل قرار دارد و می‌تواند به تخریب بافت تاریخی و آسیب به آثار فرهنگی ثبت‌شده منجر شود و هویت شهری قزوین را به خطر بیاندازد.
سکوت میراث فرهنگی و اظهارات متناقض درباره روند اجرای طرح انصاری شرقی
اقدامات تازه شهرداری قزوین در حالی صورت می‌گیرد که اداره‌کل میراث فرهنگی استان با وجود تماس خبرنگاران، تنها وعده‌ی بررسی داده و اعلام کرده است: «فعلاً اتفاقی نیافتاده و این اداره‌کل نیاز دارد در آرامش و به‌دور از حاشیه به وظیفه‌ی ذاتی خود در حراست از میراث فرهنگی عمل کند.»
حجت‌الاسلام سیدمهدی حسینی، مدیرکل تازه‌منصوب میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری قزوین، در گفت‌وگو با خبرنگار جماران تأکید کرد: «در دوره مدیریتی من، تصمیم تازه‌ای برای اجرای طرح خیابان انصاری شرقی گرفته نشده است؛ هرچند شهرداری مکاتباتی با شورای عالی شهرسازی و معماری داشته است.»
او ادامه داد: «نیت ما آسایش و آرامش مردم است. درباره طرح انصاری شرقی باید به دنبال راه‌حلی باشیم که با حفظ آثار تاریخی، مشکلات شهر را نیز حل کند. تحقق این امر، نیازمند مشارکت نخبگان و صاحب‌نظران است.»
حسینی همچنین اظهار داشت که پیش‌تر از مسیر پیش‌بینی‌شده‌ی طرح بازدید کرده و تخریبی در آن مشاهده نکرده است.
این سخنان در حالی مطرح می‌شود که یکی از اعضای شورای شهر قزوین به صراحت تأیید می‌کند که شهرداری در حال پیشبرد طرح انصاری شرقی با هدف عبور از مخالفت‌های قانونی است.
ولی چگینی، عضو شورای شهر قزوین، در گفت‌وگو با خبرنگار جماران گفت: «تاکنون ۸۰ درصد از املاک مسیر تملک شده و تلاش داریم با تکمیل ۲۰ درصد باقی‌مانده، تهران را در عمل انجام‌شده قرار دهیم.»
او تصریح کرد: «شورای عالی شهرسازی و معماری با طرح انصاری شرقی مخالفت کرده، اما ما بیکار ننشسته‌ایم و مدام در حال پیگیری، مذاکره و گفت‌وگو با افراد مختلف هستیم تا بتوانیم رضایت تهران را جلب کنیم.»
تملک و تخلیه کامل گاراژ تاریخی خیابان سپه علی رقم مقاومت برخی از مالکان
به گفته چگینی، گاراژ خیابان سپه اخیراً توسط شهرداری تملک شده و در صورت موافقت میراث فرهنگی، این گاراژ به‌عنوان ورودی خیابان انصاری شرقی در نظر گرفته خواهد شد.
او همچنین درباره بنر نصب‌شده در خیابان باغ دبیر اظهار بی‌اطلاعی کرد، اما افزود: «ما به دنبال تملک کامل مسیر هستیم. اگر این تملک به‌طور صددرصد انجام شود، تهران در عمل انجام‌شده قرار خواهد گرفت و نهایتاً موافقت خواهد کرد.»
ضرورت ورود نهادهای ملی برای نجات میراث قزوین
انصاری شرقی، طرحی است که با اجرای آن نه‌تنها بخش‌هایی از جداره تاریخی ضلع شمال خیابان سپه را از بین می‌برد، بلکه تهدیدی جدی برای بسیاری از آثار تاریخی و فرهنگی قزوین، از جمله کاروانسرای سعدالسلطنه و دولتخانه صفوی، محسوب می‌شود. این طرح می‌تواند آسیب‌های غیرقابل جبرانی به هویت و بافت تاریخی این شهر وارد کند.
«مغازه جگرکی محمدآقا که چند ماه پیش عملیات تخریب آن از سقف آغاز شده بود، با پیگیری و گزارش‌های منتشرشده در برخی رسانه ها از جمله جماران متوقف شد.»
با امتداد خیابان شهید انصاری به سمت شرق، رابطه تاریخی میان خیابان سپه و سردر عالی‌قاپو که نمادهای مهم شهر صفوی قزوین هستند، گسسته خواهد شد. این تغییر باعث از دست رفتن هویت این دو عنصر شهری می‌شود که در ارتباط با یکدیگر معنا پیدا می‌کنند.
این تغییرات ممکن است مانع از ثبت جهانی هسته مرکزی شهر قزوین شود. به گفته کارشناسان، خیابان سپه به‌تنهایی واجد معیارهای لازم برای ثبت جهانی نیست و باید همراه با دولتخانه دیده شود. در حال حاضر، پیوستگی این دو عنصر شهری مشهود است و هر گونه تغییر در این رابطه، ثبت جهانی مرکز تاریخی شهر قزوین را برای همیشه از بین خواهد برد.
با توجه به احتمال تخلف از مصوبه شورای عالی شهرسازی، این پرسش به‌صورت جدی مطرح است که در غیاب واکنش روشن و قاطع از سوی اداره‌کل میراث فرهنگی و شورای شهر، کدام نهاد می‌تواند نقش مؤثر در مدیریت روند پیش‌روی شهرداری ایفا کند؟
طرحی که به گفته برخی کارشناسان در صورت اجرا می‌تواند هم‌زمان به حریم تاریخی، هویت شهری و قانون آسیب وارد کند!
هرچند تلاش مکرر خبرنگار جماران برای گفت‌وگو با فاطمه محمدبیگی، نماینده مردم قزوین در مجلس شورای اسلامی، فعلا بی‌پاسخ مانده است، اما انتظار می‌رود دیگر نهادهای مسئول در سطح ملی، از جمله مجلس، سازمان بازرسی کل کشور و دستگاه قضایی، با نگاهی دقیق‌تر به موضوع ورود کرده و زمینه گفت‌وگوی مؤثر میان متولیان شهری، میراث فرهنگی و شهروندان را فراهم کنند.
شاید اکنون زمان آن فرا رسیده که با همکاری نهادهای نظارتی و تصمیم‌گیر، گره کور و دیرینه تعارض میان توسعه شهری و حفاظت از میراث فرهنگی در قزوین، با تدبیر و گفت‌وگوی جمعی گشوده شود؛ گره‌ای که حل آن می‌تواند قزوین را از کابوس فراموشی مهترین میراث ملی ایران، خیابان سپه رهایی بخشد.
حذف بنر شهرداری پس از پیگیری رسانه‌ای خبرنگاران
