چرا افغانستان و پاکستان به توافق نمی‌رسند؟
اگر طالبان بخواهد در مواضع خود نسبت به حساسیت‌های پاکستان پا فشاری کند بعید است مرزهای دو کشور بتوانند کارکرد مثبت داشته باشند و تنش و درگیری به امری طبیعی تبدیل می‌شود. هم مسأله تی تی پی، هم مسأله هند از مسائل امنیتی پاکستان تلقی می‌شود که هر لحظه حتی با یک عملیات تروریستی در داخل پاکستان می‌تواند آتش درگیری را شعله‌ور سازد.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
عبدالرضا فرجی راد استاد ژئوپلیتیک در یادداشتی نوشت:اگر طالبان بخواهد در مواضع خود نسبت به حساسیت‌های پاکستان پا فشاری کند بعید است مرزهای دو کشور بتوانند کارکرد مثبت داشته باشند و تنش و درگیری به امری طبیعی تبدیل می‌شود. هم مسأله تی تی پی، هم مسأله هند از مسائل امنیتی پاکستان تلقی می‌شود که هر لحظه حتی با یک عملیات تروریستی در داخل پاکستان می‌تواند آتش درگیری را شعله‌ور سازد.
بعد از چند دور حملات متقابل بین پاکستان و افغانستان دو کشور آتش بس موقتی را پذیرفتند که بتوانند مشکلات خود را از طریق گفت‌وگو حل و فصل نمایند. با میانجیگری قطر و ترکیه دو دور مذاکره بین دو کشور در استانبول برگزار شد، ولی در پایان دور دوم مذاکرات مقامات دو کشور اعلام کردند که مذاکرات به شکست انجامید. البته میانجیگران از دو کشور خواسته‌اند که به آتش بس موقت متعهد باشند تا از درگیری اجتناب گردد، اما سؤال این است که با توجه به اختلافات اساسی بین دو کشور این آتش بس می‌تواند تداوم داشته باشد یا خیر.
در این مطلب بررسی می‌کنیم که اولا چرا دو کشور نتوانستند در استانبول به توافق برسند و ثانیا آینده سیاسی، امنیتی و اقتصادی دو کشور به چه سمت و سویی حرکت می‌کند:
1- دولت پاکستان از طالبان در افغانستان می‌خواهد که تی تی پی یا طالبان پاکستان که در افغانستان فعالیت دارد و امنیت پاکستان را به مخاطره انداخته، کنترل کند و مسئولیت مدیریت این گروه را به عهده بگیرد. طالبان در مذاکرات نه تنها مسئولیت و کنترل تی تی پی را به عهده نگرفته، بلکه منکر این است که عملیاتی که در داخل پاکستان صورت می‌گیرد از داخل افغانستان هدایت می‌شود. پیوندهای عمیق فرهنگی، دینی، قومی و تاریخی بین پشتون‌های افغانستان و پشتون‌های آن سوی مرز به نحوی است که طالبان نمی‌تواند و یا نمی‌خواهد محدودیت‌های خاصی برای تی تی پی به وجود آورد. پشتون‌های مناطق کوهستانی پاکستان در طول چند دهه گذشته همکاری نزدیکی با طالبان برای حمله به نیروهای احمد شاه مسعود، دولت جمهوری در کابل و نیز نیروهای غربی داشته‌اند. ضمن اینکه خود طالبان افغان به آن سوی مرز و یا خط دیورند نگاه ویژه و مالکانه‌ای دارد و بعید است از بی ثباتی در این منطقه از پاکستان نگرانی داشته باشند.
2- از نقطه نظر طالبان و بسیاری از مردم افغانستان مرز فعلی رسمیت ندارد و به همین جهت به جای مرز آن را «خط دیورند» می‌نامند. همین مسأله باعث شده که رفت و آمد در دو طرف مرز آسان گرفته شود؛ ضمن آنکه طولانی بودن و کوهستانی بودن منطقه امکان کنترل کامل را فراهم نمی‌کند. در مذاکرات استانبول یکی از درخواست‌های پاکستان این بود که طالبان خط مرزی فعلی بین دو کشور را به رسمیت بشناسد که از سوی طالبان مورد اجابت قرار نگرفت. بعید است تا زمانی که این اتفاق نیفتد و یا مرز دو کشور به رسمیت شناخته نشود، مشکلات مربوط به تی تی پی یا طالبان پاکستان که با نیروهای نظامی پاکستان در گیرند حل و فصل شود.
این خط مرزی همیشه به عنوان مشکلی در روابط دو کشور حتی در دوره ۲۰ ساله جمهوری و قبل از قدرت گیری طالبان مورد بحث بوده و بر روابط دو کشور اثر منفی داشته است. حتی در لایه‌های جمعیتی داخل افغانستان حساسیت ایجاد کرده است. لذا برای حکومت در داخل افغانستان نیز پذیرش چنین در خواستی مسأله ساز است؛ هر چند که طالبان پشتون افغان خود مدعی اصلی به حساب می‌آید.
3- موضوع دیگری که برای پاکستان حائز اهمیت و نگرانی است و در خبرها کمتر از موارد دیگر بدان پرداخته می‌شود، نفوذ هند در افغانستان و رابطه رو به گسترش بین دو کشور است؛ به ویژه آنکه خبرهایی منتشر شده که فروش و یا تحویل سلاح از سوی هندوستان به طالبان مد نظر است. این رابطه از نظر دولتمردان پاکستانی از حساسیت ویژه‌ای برخوردار است و یک مسأله امنیتی تلقی می‌شود. در دوره حکومت جمهوری و قبل از قدرت گیری مجدد طالبان در افغانستان، پاکستانی‌ها به رابطه خوب هند و دولت‌های کرزای و اشرف غنی حساس بودند و حتی اهدافی متعلق به پاکستان و هندوستان در داخل افغانستان مورد حمله قرار گرفتند.
در آن موقع پاکستانی‌ها متهم می‌شدند که به طالبان کمک می‌کنند که حکومت مرکزی را تضعیف کند، ولی حالا پاکستان انتظار ندارد با پیروزی طالبان این اتفاق تکرار شود. روابط طالبان با هندوستان علی‌رغم اینکه دولت در کابل هنوز از سوی هند به رسمیت شناخته نشده است، رو به جلو حرکت می‌کند و اگر طالبان حداقل تعادلی در روابط با این دو کشور رقیب به وجود نیاورد، این مسأله گره کوری خواهد بود که بر روابط پاکستان و افغانستان تأثیر منفی می‌گذارد و مسأله‌ای نیست که پاکستانی‌ها به راحتی از کنار آن عبور کنند.
با توجه به مطالب فوق‌الذکر، اگر طالبان بخواهد در مواضع خود نسبت به حساسیت‌های پاکستان پا فشاری کند بعید است مرزهای دو کشور بتوانند کارکرد مثبت داشته باشند و تنش و درگیری به امری طبیعی تبدیل می‌شود. هم مسأله تی تی پی، هم مسأله هند از مسائل امنیتی پاکستان تلقی می‌شود که هر لحظه حتی با یک عملیات تروریستی در داخل پاکستان می‌تواند آتش درگیری را شعله‌ور سازد.
آخرین اخبار سیاست را از طریق این لینک پیگیری کنید.
