جزئیات گزارش آژانس اتمی به شورای حکام درباره برنامه هسته ای ایران
این گزارش، خلاصه و ارزیابی‌ای است از اطلاعات موجود در گزارش فصلی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) به تاریخ سوم سپتامبر ۲۰۲۵ با عنوان «راستی‌آزمایی و نظارت در جمهوری اسلامی ایران در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل (۲۰۱۵)»، که میزان پایبندی ایران به «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) را نیز دربرمی‌گیرد.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
با توجه به توافق کشورمان با آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای و با در نظر گرفتن ضرورت شفافیت و پیشگیری از سوء برداشت و سوء تفاهم، اهم نکات گزارش آژانس به شورای حکام را که قبل از تصمیمات شورا و قبل از توافق ایران و آژانس و قبل از مواضع رسمی سه کشور اروپایی ئو آمریکا، به شورای حکام ارائه شد، به مخاطبان عزیز ارائه می‌کنیم. این منتخب مؤسسه علم و امنیت بین‌المللی از گزارش آژانس است:
آنچه آژانس به شورای حکام درباره برنامه هسته‌ای ایران گزارش داد/بخش اول
این گزارش، خلاصه و ارزیابی‌ای است از اطلاعات موجود در گزارش فصلی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) به تاریخ سوم سپتامبر ۲۰۲۵ با عنوان «راستی‌آزمایی و نظارت در جمهوری اسلامی ایران در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل (۲۰۱۵)»، که میزان پایبندی ایران به «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) را نیز دربرمی‌گیرد. افزون بر این، یافته‌های تازه‌ای از گزارش هم‌زمان آژانس دربارهٔ «توافق پادمان ان‌پی‌تی با جمهوری اسلامی ایران» نیز در این بررسی لحاظ شده است. در متن حاضر، توضیحات زمینه‌ای و دیدگاه‌هایی دربارهٔ جنبه‌های حذف‌شده از این گزارش‌ها نیز افزوده شده است.
این گزارش‌ها نخستین گزارش‌های فصلی پس از «جنگ دوازده‌روزه» در ماه ژوئن به‌شمار می‌روند؛ جنگی که در آن اسرائیل و ایالات متحده تأسیسات هسته‌ای ایران را مورد حمله قرار دادند و آسیب و ویرانی سنگینی به سایت‌های حساس هسته‌ای ایران وارد کردند. در جریان جنگ، آژانس به‌طور موقت «تمام فعالیت‌های راستی‌آزمایی و نظارت میدانی در ایران را به دلایل ایمنی متوقف ساخت.» آژانس گزارش می‌دهد که «تا پایان ژوئن ۲۰۲۵، این نهاد تصمیم گرفته بود همهٔ بازرسان خود را به دلایل ایمنی از ایران خارج کند.» به‌گفتهٔ منابع رسانه‌ای، این دلایل ایمنی شامل تهدیدهای صادره از سوی رژیم ایران نیز می‌شده است. ایران رسماً در ماه ژوئیه همکاری با آژانس را تعلیق کرد. پس از آن، ایران اجازه داد دو بازرس فرایند سوخت‌گذاری نیروگاه هسته‌ای بوشهر را مشاهده کنند، اما طبق گزارش‌ها این بازرسان ناچار شدند بلافاصله خاک ایران را ترک کنند. ایران همچنان از دسترسی بازرسان به سایر سایت‌ها، از جمله تاسیسات تازهٔ غنی‌سازی در اصفهان که پیش از جنگ در دست احداث بود، خودداری کرده و هیچ به‌روزرسانی‌ای دربارهٔ محل ذخایر اورانیوم غنی‌شده ارائه نداده است.
آنچه آژانس به شورای حکام درباره برنامه هسته‌ای ایران گزارش داد/بخش دوم
ذخایر اورانیوم غنی‌شدهٔ ایران به‌شکل هگزا فلوراید اورانیوم در آستانهٔ جنگ شامل ۴۴۰.۹ کیلوگرم (جرم U) اورانیوم غنی‌شده تا ۶۰ درصد U-235، ۱۸۴.۱ کیلوگرم (جرم U) تا ۲۰ درصد U-235، ۶٬۰۲۴.۴ کیلوگرم (جرم U) تا ۵ درصد U-235 و ۲٬۳۹۱.۱ کیلوگرم (جرم U) تا ۲ درصد U-235 بوده است.
یکی از اولویت‌های اصلی، مشخص‌شدن مکان و وضعیت اورانیوم غنی‌شده تا ۶۰ درصد است؛ ماده‌ای که اورانیوم بسیار غنی‌شده (HEU) به‌شمار می‌آید و قابلیت استفادهٔ مستقیم در یک بار انفجاری هسته‌ای را دارد. آژانس اعلام کرده است که طبق موافقت‌نامهٔ جامع پادمان‌ها، موجودی HEU باید ماهی یک‌بار یا هر سی روز یک‌بار راستی‌آزمایی شود. آژانس تأکید کرده است که «موجودی HEU ایران ـ که تنها کشور غیرهسته‌ای عضو ان‌پی‌تی است که چنین ماده‌ای را تولید کرده ـ مسئله‌ای بسیار نگران‌کننده است. این نهاد بیش از دو ماه و نیم است که امکان راستی‌آزمایی این مادهٔ هسته‌ای مشخص را در ایران نداشته است، و این به معنای آن است که راستی‌آزمایی طبق رویهٔ استاندارد پادمان‌ها اکنون به تأخیر افتاده است.»
آژانس گزارش می‌دهد که از روز ۱۳ ژوئن، یعنی روز آغاز بمباران، اطلاعات اندکی یا هیچ اطلاعاتی دربارهٔ ذخایر مواد هسته‌ای ایران و سایت‌های هسته‌ای آن در اختیار ندارد. این نهاد «هیچ گزارش حسابداری مواد هسته‌ای و پرسش‌نامهٔ به‌روزشدهٔ اطلاعات طراحی (DIQ) دریافت نکرده و دسترسی به هیچ یک از تأسیسات هسته‌ای تحت پادمان در ایران، به‌جز نیروگاه بوشهر، نداشته است.» آژانس خواستار «ازسرگیری کامل بازرسی‌های آژانس بدون هیچ‌گونه تأخیر» شده است، اما ایران این درخواست را رد کرده است. آژانس خاطرنشان می‌کند که هرچند خروج بازرسان در جریان جنگ اقدامی ضروری بوده، اقدامات بعدی ایران برای تعلیق همکاری با آژانس «بسیار تأسف‌برانگیز» است.
برای جبران نسبی فقدان بازرسی‌های میدانی، آژانس از تصاویر ماهواره‌ای تجاری و سایر گزارش‌ها برای تعیین وضعیت سایت‌ها و مواد هسته‌ای استفاده می‌کند، هرچند ناکافی‌بودن این روش‌ها در گزارش‌ها آشکار است.
آژانس در گزارش خود به تلاش‌های انجام‌شده برای بازگرداندن دسترسی در تعامل با ایران پس از جنگ اشاره می‌کند. بنا به گزارش‌های رسانه‌ای، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، اعلام کرده است که وضع موجود «چیزی نیست که بتواند ماه‌ها ادامه یابد» و خواسته‌های ایران برای اجرای پادمان‌ها به‌صورت «گزینشی» را خلاف تعهدات قانونی پادمانی این کشور دانسته و رد کرده است.
برای پیشبرد مذاکرات در زمینهٔ ازسرگیری بازرسی‌ها، گروسی آمادگی خود را برای دیدار با مقامات ایرانی «در وین یا هر جای دیگر» اعلام کرده است، اما به‌طور چشمگیری پیشنهادی برای سفر به ایران مطرح نکرده است. این نکته ممکن است با گزارش‌های اخیر رسانه‌ای مرتبط باشد که بر اساس آنها گروسی به دلیل تهدیدهای مداوم از سوی رژیم ایران به محافظت شبانه‌روزی نیروهای امنیتی اتریش نیاز دارد.
آخرین اخبار سیاست را از طریق این لینک پیگیری کنید.
