کوروش احمدی، دیپلمات اسبق و تحلیلگر ارشد مسائل بین‌الملل، در گفت‌وگو با «شرق» تبیین کرد:
طی ۳۰ روز پیش رو چه اتفاقاتی در انتظار تهران است/ ۳۰ روز سرنوشت‌ساز
کوروش احمدی در گفت‌وگو با «شرق» توضیح می‌دهد که «همچنان امکان توافقی وجود خواهد داشت و کار را نباید تمام شده تلقی کرد. اگر در طول این ۳۰ روز توافقی میان ایران و سه کشور اروپایی حاصل شود، امکان اینکه شورای امنیت بتواند با صدور قطعنامه‌ای تازه روند بازگشت تحریم‌ها را تعلیق کند، وجود خواهد داشت. بنابراین هنوز روزنه‌ای برای مذاکره باقی است، هرچند زمان بسیار محدود و شرایط سیاسی دشوار است.»
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
ارسال نامه سه کشور اروپایی به شورای امنیت برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه، عملا روند بازگشت تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران را کلید زده است. مطابق سازوکار تعریف‌شده در قطعنامه ۲۲۳۱، تهران تنها ۳۰ روز فرصت دارد تا یا با راه‌حل‌های دیپلماتیک این مسیر را متوقف کند یا در غیر این صورت، شش قطعنامه تعلیق‌شده از سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ دوباره احیا شوند. در چنین بزنگاهی، کوروش احمدی، دیپلمات اسبق و تحلیلگر ارشد مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با «شرق» ابعاد حقوقی، سیاسی و دیپلماتیک این پرونده را واکاوی می‌کند.
مکانیسم ماشه و مسیر حقوقی پیش رو
به گفته احمدی، «روندی که اروپا آغاز کرده مطابق شرح مندرج در بند ۱۱ قطعنامه ۲۲۳۱ قرار است پیش برود. پس از ارسال نامه به شورای امنیت، این کشورهایی که آن را مطرح کرده اند یا نهایتا رئیس شورا قطعنامه‌ای ارائه خواهند کرد با هدف آنکه تعلیق شش قطعنامه پیشین علیه ایران همچنان ملغی باقی بماند. اگر این قطعنامه رای نیاورد یا با وتو مواجه شود، ۶ قطعنامه قبلی علیه ایران به طور خودکار باز می‌گردند و دوباره لازم‌الاجرا می‌شوند.»
این دیپلمات پیشین توضیح می‌دهد که «اما همچنان امکان توافقی وجود خواهد داشت و کار را نباید تمام شده تلقی کرد. اگر در طول این ۳۰ روز توافقی میان ایران و سه کشور اروپایی حاصل شود، امکان اینکه شورای امنیت بتواند با صدور قطعنامه‌ای تازه روند بازگشت تحریم‌ها را تعلیق کند، وجود خواهد داشت. بنابراین هنوز روزنه‌ای برای مذاکره باقی است، هر چند زمان بسیار محدود و شرایط سیاسی دشوار است.»
شروط سه‌گانه اروپا و امکان مذاکره
کورش احمدی در ادامه تحلیل خود و برای ترسیم هر چه بهتر فضای ۳۰ روز پیش رو به موضوع مذاکرات ایران و اروپا اشاره کرده و می‌گوید که «اروپایی‌ها موضع خود را قبلا اعلام کرده‌اند؛ سه شرط شامل آغاز گفت‌وگوی مستقیم بین ایران و آمریکا، همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و انجام حسابرسی اورانیوم غنی‌شده موجود در ایران است.»
لذا به باور دیپلمات پیشین «نیل به توافقی در ارتباط با این شروط اروپا و نیز شروط ایران اگر چه دشوار به نظر می‌رسد اما ناممکن نیست.» او یادآور می‌شود که «ایران پیش‌تر نیز آمادگی خود برای گفت‌وگو با آمریکا را اعلام کرده و در همین روزها همکاری محدود با آژانس در پرونده بوشهر هم برقرار شده است.» از نگاه احمدی، اگر تهران و اروپا بتوانند بر سر یک «حد وسط» یا فرمول میانه به توافق برسند، مسیر برای توقف روند ماشه هموار خواهد شد.
این مفسر حوزه سیاست خارجی تاکید می‌کند که «هدف در اینجا طبعا یک توافق جامع فوری نیست، بلکه رسیدن به تفاهمی موقت و قابل قبول برای طرفین است که بتواند اروپا را قانع کند تا روند بازگشت تحریم‌ها را تعلیق نماید. این سناریو می‌تواند فرصتی چندماهه در اختیار همه طرف ها قرار دهد تا راهکارهای بلندمدت‌تر را بررسی کنند.»
روسیه، پیش‌نویس‌های متوقف‌شده و سایه آمریکا
یکی از نکات مهمی که کوروش احمدی به آن اشاره می‌کند، ماجرای پیش‌نویس پیشنهادی روسیه پیش از این تحولات است. مسکو طرحی ارائه داده بود که در صورت تمدید مهلت شش‌ماهه، موضوع مکانیسم ماشه به‌کلی از دستور کار خارج شود. اما به نظر نمی‌رسد که اروپا با این طرح موافق باشد؛ هم به دلیل اختلافات عمیق با روسیه پس از جنگ اوکراین و هم به‌خاطر آنکه این طرح بدون توجه به ملاحظات و مذاکرات اروپا با ایران تهیه شده است.
این تحلیلگر ارشد مسائل بین‌الملل بر این باور است که «اگر روسیه قصد پیش بردن این پیش‌نویس در شورا را داشته باشد، موانع بزرگی پیش روست؛ نخست آنکه اروپا به خاطر تحریم دیپلماتیک روسیه بعد از جنگ اوکراین، به‌سختی حاضر است در این مقطع با روسیه وارد کار مشترکی شود. دوم آنکه آمریکا نیز در این میان نقش مهمی خواهد داشت. طرف غربی حتما اصرار خواهد داشت که هر قطعنامه‌ای که برای تمدید مهلت ماشه ارائه می‌شود، ماهیتی محتوایی دارد و بنابراین در معرض وتوی اعضای دائم شورای امنیت است. به این معنی که قبول نمی‌کنند که چنین پیش‌نویسی شکلی تلقی شود و از وتو مصون باشد و با ۹ رای قابل تصویب باشد. به‌علاوه، اگر آمریکا با پیشنهاد روس‌ها همراهی نکند، حتی توافق احتمالی روسیه با اروپا هم به نتیجه نخواهد رسید.»
دیپلماسی زیر فشار زمان
پرونده هسته‌ای ایران بار دیگر در نقطه عطف قرار گرفته است؛ نقطه‌ای که ۳۰ روز آینده تعیین خواهد کرد آیا تهران با بازگشت شش قطعنامه سخت‌گیرانه مواجه می‌شود یا می‌تواند فرصت تازه‌ای برای مذاکره بیابد.»
کوروش احمدی با تجربه دیپلماتیک خود در سازمان ملل و در پاسخ به سوال فوق یادآور می‌شود که «هیچ مسیری در دیپلماسی هیچگاه به‌کلی بسته نیست». او تصریح می‌کند: «اگر اراده سیاسی وجود داشته باشد، حتی در این فرصت کوتاه می‌توان روزنه‌ای برای تفاهم پیدا کرد. با این حال، شروط اروپا روشن است و فضای بین‌المللی هم به‌شدت تحت تاثیر جنگ اوکراین و روابط پرتنش اروپا با روسیه است. در چنین شرایطی، تحقق توافق هر چند ممکن، اما نیازمند گفت‌وگوی جدی و معطوف به توافق همراه با ابتکار، انعطاف و تصمیم‌های سریع از سوی همه طرف‌ها خواهد بود.»
آخرین اخبار سیاست را از طریق این لینک پیگیری کنید.
