«شرق» گزارش می‌دهد:
سفر مقامات آژانس به واشنگتن/ مقدمه‌ای بر تعیین دستور کار جدید
سفر مقامات آژانس به واشنگتن را باید نقطه تلاقی دیپلماسی فنی و سیاسی دانست؛ جایی که آینده پرونده هسته‌ای ایران، نه صرفا در چارچوب تعهدات پادمانی بلکه در متن معادلات قدرت میان تهران و غرب رقم می‌خورد. روشن است که نتیجه این سفر، چه در قالب یک گزارش فنی تازه و چه در شکل‌گیری اجماع سیاسی غرب، نقشی تعیین‌کننده در مسیر آتی تعامل ایران و آژانس خواهد داشت.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
در آستانه پایان ضرب‌الاجل اروپایی‌ها برای ارسال نامه فعال‌سازی «مکانیسم ماشه» و همچنین دور تازه مذاکرات ایران و آژانس، سفر آتی مقامات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به واشنگتن معنا و اهمیتی فراتر از یک دیدار دیپلماتیک پیدا کرده است. آنچه از گزارش «بلومبرگ» برمی‌آید، این است که آمریکا و آژانس در پی هماهنگی دیدگاه‌ها و طراحی سناریوی مشترک در قبال ایران هستند؛ سناریویی که می‌تواند همزمان دستور کار آژانس در نشست‌های آینده و نیز نقشه راه اروپا برای تصمیم‌گیری درباره پرونده هسته‌ای ایران را روشن کند.
به‌ویژه آنکه مقامات اروپایی، طی هفته‌های اخیر بارها تهدید کرده‌اند که در صورت عدم تحقق خواسته‌هایشان از تهران، به سمت فعال‌سازی مکانیسم ماشه خواهند رفت؛ اقدامی که بازگشت خودکار تحریم‌های شورای امنیت را در پی دارد. در چنین شرایطی، واشنگتن تلاش می‌کند از طریق نفوذ بر آژانس، گزارش‌های فنی این نهاد را در راستای تقویت گزینه‌های سیاسی اروپا به‌کار گیرد. از نگاه تحلیلگران، چنین هماهنگی‌هایی پیش‌تر نیز تجربه شده است؛ گزارش‌های فصلی رافائل گروسی، که تهران آنها را «سیاست‌زده» توصیف کرده، عملا پشتوانه‌ای برای فشارهای غرب و رژیم صهیونیستی بر ایران بوده‌اند. بنابراین سفر پیش رو می‌تواند به‌عنوان مرحله‌ای تازه از همان سیاست همگرایی آژانس و غرب در برابر ایران تعبیر شود.
آژانس، دوگانگی رفتاری و بی‌اعتمادی تهران
یکی از محورهای اصلی مناقشه ایران با آژانس، بی‌طرفی از دست‌رفته این نهاد است. سکوت آژانس در برابر حملات مستقیم آمریکا و اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای ایران که تحت نظارت شدید پادمانی قرار داشت، نه‌تنها اعتماد تهران را به‌شدت خدشه‌دار کرد بلکه زمینه‌ساز بازنگری ایران در سطح همکاری‌ها شد. مقامات ایرانی بارها تاکید کرده‌اند که ادامه این روند دوگانه می‌تواند همکاری‌های فنی با آژانس را محدود یا حتی متوقف کند.
در همین راستا، تهران اخیرا مذاکراتی با آژانس آغاز کرده تا چارچوبی تازه برای همکاری تعریف شود؛ چارچوبی که به گفته مقامات ایرانی، تا زمانی که امنیت و حقوق کشور تضمین نشده، نمی‌تواند مشابه گذشته باشد. همزمان اما گزارش‌های رسانه‌های غربی مانند «بلومبرگ» تلاش می‌کنند این رویکرد ایران را به‌عنوان نوعی «مانع‌تراشی» یا «فرار از نظارت» جلوه دهند. این در حالی است که از منظر ایران، مشکل اصلی در رفتار سیاسی و جانبدارانه آژانس نهفته است. به‌ویژه آنکه گروسی در گزارش‌های اخیر خود عملا به ابزاری در دست اسرائیل برای مشروعیت‌بخشی به اقدامات غیرقانونی علیه ایران تبدیل شده است.
از همین رو، سفر مقامات آژانس به واشنگتن را نمی‌توان صرفا اقدامی فنی دانست. این سفر در فضایی صورت می‌گیرد که اعتماد متقابل تهران و آژانس در پایین‌ترین سطح قرار دارد و هر گونه همگرایی آشکار آژانس با ایالات متحده می‌تواند این بی‌اعتمادی را تشدید کرده و بر روند مذاکرات جاری اثر منفی بگذارد.
مسیر مبهم و شکننده
آنچه سفر واشنگتن را از سایر رفت‌وآمدهای دیپلماتیک متمایز می‌کند، تقارن آن با دو تحول مهم است؛ نخست، شمارش معکوس اروپا برای مکانیسم ماشه و دوم، آغاز گفت‌وگوهای تازه تهران و آژانس. در چنین فضایی، محتوای مذاکرات واشنگتن می‌تواند به‌طور مستقیم بر نتایج هر دو مسیر اثرگذار باشد. اگر مقامات آژانس پس از بازگشت، گزارشی شدیداللحن علیه ایران ارائه دهند، این گزارش می‌تواند به‌عنوان مستمسک اصلی اروپا برای توجیه فعال‌سازی ماشه مورد استفاده قرار گیرد.
از سوی دیگر، احتمال دارد واشنگتن و متحدانش بخواهند با فشار بر آژانس، ایران را در مذاکرات آینده در موضعی تدافعی قرار دهند. در مقابل، ایران نیز هشدار داده است که هرگونه استفاده ابزاری از آژانس یا بازگشت تحریم‌های سازمان ملل می‌تواند تبعاتی جدی داشته باشد، از جمله احتمال خروج از معاهده NPT. این سناریو، نه‌تنها رژیم نظارتی آژانس را بی‌اثر می‌کند، بلکه معادلات امنیتی منطقه را نیز وارد مرحله‌ای جدید و غیرقابل پیش‌بینی خواهد کرد.
در نهایت، سفر مقامات آژانس به واشنگتن را باید نقطه تلاقی دیپلماسی فنی و سیاسی دانست؛ جایی که آینده پرونده هسته‌ای ایران، نه صرفا در چارچوب تعهدات پادمانی بلکه در متن معادلات قدرت میان تهران و غرب رقم می‌خورد. روشن است که نتیجه این سفر، چه در قالب یک گزارش فنی تازه و چه در شکل‌گیری اجماع سیاسی غرب، نقشی تعیین‌کننده در مسیر آتی تعامل ایران و آژانس خواهد داشت.
آخرین اخبار سیاست را از طریق این لینک پیگیری کنید.
