نگاهی به اولین سفر برون مرزی دبیر جدید شعام
دیپلماسی پیرامونی؛ اولویت نخست لاریجانی
سفر علی لاریجانی به عراق و لبنان، نخستین مأموریت خارجی او به‌عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی، نشانه‌ای روشن از جهت‌گیری سیاست امنیتی–خارجی تهران در ماه‌های پیش‌رو است. لاریجانی در آغاز مسئولیت جدید خود، پرونده‌ای را گشوده که از اهمیت راهبردی برخوردار است؛ «تقویت روابط امنیتی و سیاسی با همسایگان نزدیک». این رویکرد، که می‌توان آن را «دیپلماسی پیرامونی» نامید، بر این اساس شکل گرفته که ثبات و امنیت جمهوری اسلامی ایران تا حد زیادی به امنیت کشورهای همجوار وابسته است و معادلات پس از تجاوز آمریکا و اسرائیل به ایران سبب شده تا تهران دست به تغییر و بازیابی نفوذ منطقه ای خود بزند.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
امضای موافقت‌نامه امنیتی دوجانبه ایران و عراق، مهم‌ترین هدف بخش نخست این سفر بود. این توافق، از نگاه لاریجانی، گامی اساسی در همگرایی امنیتی دو کشور و ایجاد چارچوبی پایدار برای مقابله با تهدیدات مشترک به شمار می‌آید. او در اظهاراتش به‌طور آشکار بر این نکته تأکید کرد که امنیت ایران و امنیت همسایگان، به‌ویژه عراق، درهم‌تنیده است. همین نگاه، تفاوتی آشکار با رویکرد برخی قدرت‌های فرامنطقه‌ای دارد که امنیت را کالایی انحصاری برای خود تعریف می‌کنند. انتخاب عراق و لبنان به‌عنوان نخستین مقاصد سفر، حامل پیام‌های سیاسی متعددی است؛ از تثبیت جایگاه ایران در معادلات امنیتی غرب آسیا تا ارسال سیگنال به بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی مبنی بر اینکه تهران در تعامل با همسایگان، نقش‌آفرین و ابتکاردهنده است.
خلع سلاح گروه‌های مقاومت؛ پرونده‌ای حساس در دستور کار
یکی از مهم‌ترین محورهای تحلیل پیرامون این سفر، ارتباط مستقیم آن با روندهای امنیتی حساس در عراق و لبنان است. در ماه‌های اخیر، موضوع «خلع سلاح گروه‌های مقاومت» در این دو کشور، تحت فشار برخی جریان‌های داخلی و بازیگران خارجی، به یکی از بحث‌برانگیزترین مسائل تبدیل شده است. دولت عراق در توافقات امنیتی، خواهان نظارت و محدودسازی برخی فعالیت‌های گروه‌های مسلح غیردولتی و انحصار سلاح در دست دولت بوده و در لبنان نیز برخی جریان‌های سیاسی با حمایت غرب، مسئله سلاح حزب‌الله را به‌طور جدی پیگیری می‌کنند.
سفر لاریجانی به بغداد و بیروت، در چنین فضایی، می‌تواند تلاشی برای مدیریت این پرونده پیچیده باشد. او با آگاهی از حساسیت‌های داخلی این کشورها و ملاحظات امنیتی ایران، مأموریتی دشوار برعهده دارد که ناظر به یافتن راه‌حلی است که هم مانع از تضعیف محور مقاومت شود و هم فشارهای دیپلماتیک و امنیتی علیه این گروه‌ها را کاهش دهد.
در عراق، این مأموریت احتمالاً با رایزنی‌های فشرده با مقامات ارشد سیاسی و امنیتی همراه خواهد بود تا چارچوبی مشترک برای تداوم فعالیت نیروهای مسلح، در عین هماهنگی با حاکمیت بغداد، شکل بگیرد. در لبنان نیز انتظار می‌رود لاریجانی تلاش کند تا معادله «حفظ وحدت ملی و تقویت توان بازدارندگی» در برابر تهدیدات خارجی، بر هرگونه طرح خلع سلاح حزب‌الله غلبه یابد. این موضوع، با توجه به شرایط شکننده داخلی لبنان و فشارهای خارجی، نیازمند دیپلماسی دقیق و چندلایه است.
پیام‌های منطقه‌ای سفر و تأثیرات راهبردی
این سفر، صرفاً یک مأموریت دوجانبه نیست بلکه بخشی از راهبرد بزرگ‌تر ایران برای تثبیت جایگاه خود در غرب آسیا به شمار می‌آید. عراق و لبنان، هر دو در محور سیاست‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی نقشی کلیدی دارند؛ عراق به‌عنوان عمق راهبردی ایران در غرب و مرکز عبور مسیرهای اقتصادی و امنیتی، و لبنان به‌عنوان خط مقدم محور مقاومت در برابر اسرائیل. با توجه به تحولات اخیر پس از جنگ 12 روزه، از جمله گسترش حضور و نفوذ قدرت‌های خارجی در منطقه، فشارهای سیاسی بر گروه‌های همسو با ایران، و روندهای جدید در مذاکرات امنیتی، سفر لاریجانی می‌تواند پیامی آشکار به واشنگتن، تل‌آویو و پایتخت‌های عربی داشته باشد که ایران همچنان بازیگری فعال، تأثیرگذار و دارای شبکه‌های ارتباطی گسترده است.
از سوی دیگر، لاریجانی با پیشینه‌ای در مدیریت پرونده‌های حساس و تجربه دیپلماسی پارلمانی، می‌تواند به تقویت جنبه نرم‌افزاری امنیت ملی ایران کمک کند. پیام‌های او درخصوص وحدت ملی، استقلال و افزایش روابط تجاری، نشان می‌دهد که در کنار بُعد سخت امنیت، بر سازوکارهای سیاسی و اقتصادی نیز تمرکز دارد. در مجموع، این سفر را می‌توان آزمونی برای سنجش کارآمدی رویکرد «دیپلماسی پیرامونی» در دوره جدید شورای عالی امنیت ملی دانست؛ رویکردی که اگر موفق شود، می‌تواند به الگویی پایدار برای مدیریت چالش‌های امنیتی و سیاسی ایران در منطقه تبدیل گردد.
آخرین اخبار سیاست را از طریق این لینک پیگیری کنید.
