هواپیمای F-35، ابرجنگنده قرن بیست‌ویکم

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

ارتش جمهوری اسلامی ایران پدافند هوایی، دو فروند هواپیمای جنگی اف 35 رژیم صهیونیستی را مورد اصابت قرارداده، منهدم؛ و ساقط کرده است. در ادامه با توضیح درباره این جنگنده به تشریح اهمیت آن می‌پردازیم:

هواپیمای F-35 Lightning II، ساخت شرکت آمریکایی لاکهید مارتین، از جمله پروژه‌های نظامی عظیم و پرهزینه جهان به شمار می‌آید که با هدف ساخت یک جنگنده نسل پنجم چندمنظوره، از سال ۲۰۰۶ وارد مرحله تولید عملیاتی شد. این جنگنده نه‌تنها به لحاظ فناوری بلکه از منظر راهبردی، سیاسی و نظامی یکی از مهم‌ترین ابزارهای ایالات متحده و متحدانش برای حفظ برتری هوایی در قرن ۲۱ است.

اما چه چیز این جنگنده را تا این اندازه متمایز کرده؟ چرا خرید یا عدم خرید آن برای برخی کشورها به مسأله‌ای ژئوپلیتیک تبدیل می‌شود؟ در این گزارش، پاسخ به این سؤالات را با نگاهی به جنبه‌های فنی و راهبردی F-35 بررسی می‌کنیم.

فناوری نهفته در F-35؛ جنگنده‌ای برای آینده، نه فقط حال

F-35 برخلاف بسیاری از جنگنده‌های متعارف، از ابتدا با فلسفه جنگ نسل پنجم طراحی شده است؛ یعنی تلفیقی از رادارگریزی، جمع‌آوری و ادغام داده‌ها، جنگ الکترونیک، و توانایی درگیری فراتر از دید مستقیم. بدنه این هواپیما از مواد ترکیبی و طراحی زاویه‌دار تشکیل شده که به آن قابلیت رادارگریزی می‌دهد، به‌طوری‌که مقطع راداری‌اش به‌اندازه یک پرنده کوچک است. این یعنی در میدان نبرد، رادارهای دشمن دیرتر و با اطمینان کمتری متوجه حضورش می‌شوند؛ امری که می‌تواند در عملیات‌های مخفیانه، ضدپدافندی یا حملات دقیق، تفاوت مرگ و زندگی باشد.

در کنار طراحی پنهان‌کار، سیستم آویونیک (الکترونیک پروازی) F-35 نیز شاهکار مهندسی است. این جنگنده به‌شکل هم‌زمان از چندین رادار، دوربین فروسرخ، حسگرهای الکترومغناطیسی و سامانه‌های جنگ الکترونیک استفاده می‌کند. تمام این داده‌ها درون یک سیستم مرکزی تحلیل می‌شوند و به‌صورت تصویری یکپارچه در کلاه‌خود خلبان نمایش داده می‌شوند. خلبان F-35 نیازی ندارد به ابزارهای مختلف نگاه کند؛ کافی‌ست با چرخش سر، تصویر و اطلاعات کامل میدان نبرد را در برابر چشم داشته باشد. در واقع، این هواپیما بیش از آن‌که یک جنگنده باشد، یک رایانه پرنده با توان تهاجمی است.

چرا F-35 مهم است؟ فراتر از یک جنگنده تهاجمی

اهمیت F-35 فقط در سرعت، قدرت مانور یا برد عملیاتی آن نیست، بلکه در نوع نگاهی‌ست که به جنگ آینده دارد. این هواپیما می‌تواند داده‌هایی که از طریق حسگرهای خود یا حتی پهپادها و ماهواره‌ها به دست آمده‌اند، جمع‌آوری کرده و با دیگر نیروهای هوایی و زمینی به‌اشتراک بگذارد. به زبان ساده، F-35 صرفاً به‌تنهایی نمی‌جنگد؛ بلکه مانند گره‌ای در یک شبکه اطلاعاتی عمل می‌کند. این ویژگی آن را به «مغز میدان نبرد» تبدیل کرده است.

همین توانایی شبکه‌سازی باعث شده بسیاری از فرماندهان نظامی معتقد باشند در هر مأموریت پیچیده‌ای، حضور حتی یک فروند F-35 می‌تواند کار چند جنگنده سنتی را انجام دهد. از رهگیری اهداف پروازی و رهیابی در شب و شرایط سخت آب‌وهوایی گرفته تا حمله دقیق به پدافندهای دشمن و انتقال اطلاعات به سامانه‌های دفاع موشکی – این هواپیما توان انجام همه این مأموریت‌ها را دارد.

نقشی که در دیپلماسی ایفا می‌کند

تاکنون بیش از ۱۵ کشور – از جمله بریتانیا، ایتالیا، اسرائیل، ژاپن، کره جنوبی، استرالیا و... – F-35 را خریداری کرده‌اند. بسیاری از این کشورها بخشی از برنامه مشارکتی تولید این جنگنده بودند و به همین دلیل نه‌تنها خریدار، بلکه ذی‌نفع تجاری و فنی آن محسوب می‌شوند. اما همین موضوع، جنبه‌ای دیگر از اهمیت F-35 را نشان می‌دهد: ابزاری برای اتحاد استراتژیک.

کشوری که F-35 در اختیار دارد، نه‌فقط به یک سلاح مدرن مجهز شده، بلکه وارد شبکه‌ای از هماهنگی‌های فنی، رزمی، آموزشی و اطلاعاتی با ایالات متحده می‌شود. به همین دلیل است که ایالات متحده با حساسیت بالا با فروش این جنگنده برخورد می‌کند. نمونه بارز، لغو تحویل F-35 به ترکیه پس از خرید سامانه S-400 از روسیه بود؛ اقدامی که بار دیگر نشان داد F-35 صرفاً یک قرارداد نظامی نیست، بلکه نشانه‌ای از «اعتماد راهبردی» است.

برتری تاکتیکی در برابر دشمنان شرق

اگرچه روسیه با جنگنده سوخو-۵۷ و چین با J-20 تلاش کرده‌اند رقیب F-35 را بسازند، اما هنوز هیچ‌کدام به مرحله عملیاتی انبوه نرسیده‌اند. F-35 نه‌تنها وارد مرحله عملیاتی شده، بلکه در درگیری‌های واقعی نیز استفاده شده است؛ برای مثال، اسرائیل بارها از این جنگنده در حملات هوایی به مواضع نظامی در سوریه و لبنان استفاده کرده و تصاویر و داده‌هایی منتشر کرده که نشان از کارایی عملیاتی بالای آن دارد.

برتری F-35 در اینجاست: هواپیمایی که هم توان مانور دارد، هم در سامانه‌های پدافندی دشمن گم می‌شود، هم مثل یک مرکز داده عمل می‌کند و هم می‌تواند با سیستم‌های مختلف زمینی و هوایی دیگر هماهنگ شود.

در عصر نبردهای ترکیبی، جنگنده‌ها دیگر فقط ابزار درگیری مستقیم نیستند، بلکه بخشی از یک معماری بزرگ‌تر برای مدیریت میدان نبرد محسوب می‌شوند. F-35، دقیقاً به همین دلیل، در رأس این تحول قرار دارد. طراحی آینده‌نگرانه‌اش، قابلیت سازگاری با انواع مأموریت‌ها، و پیوندش با سیاست خارجی آمریکا، آن را به فراتر از یک جنگنده تبدیل کرده: یک نماد برتری تکنولوژیک، شبکه‌محور و سیاسی در جهان پرتنش امروز.